پیشینه
زنانی که دارای تست مثبت برای یک نقص (جهش) در یکی از ژنهای BRCA (ژنهای مرتبط با ترمیم BRCA1 DNA یا مرتبط با ترمیم BRCA2 DNA (BRCA1 یا BRCA2)) هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان و سرطان لوله رحمی و تخمدان (سرطان لولههای فالوپ یا تخمدان) قرار دارند. تعداد قابلتوجهی از زنان حامل BRCA برای انجام جراحی برداشتن بافت پستان و لولههای فالوپ و تخمدانها، به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان و سرطان لوله رحمی و تخمدان، انتخاب خواهند شد. این نوع عمل جراحی میتواند زندگی آنها را دچار تغییر کرده و حتی ممکن است که در نتیجه آن، زنان دچار تغییرات فیزیکی و عاطفی منفی شوند. این تغییرات میتوانند عملکرد و ظاهر بدن آنها را تحت تاثیر قرار دهند که به نوبهخود میتوانند تاثیر روانشناختی منفی بر زنان و روابط آنها داشته باشد.
سوال مطالعه مروری
هدف از این مرور دانستن این نکته بود که آیا مداخلات میتوانند به اثرات اجتماعی و روانشناختی تغییرات فیزیکی و عاطفی در زنانی که تحت عمل جراحی کاهنده خطر قرار میگیرند، کمک کنند یا خیر.
یافتههای کلیدی
ما دو مطالعه را یافتیم که یک مداخله روانیاجتماعی را برای زنانی که به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان لوله رحم و تخمدان تحت عمل برداشتن لولههای فالوپ و تخمدان خود قرار گرفته بودند، مورد بررسی قرار دادند.
یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (مطالعهای که در آن شرکتکنندگان با استفاده از یک روش تصادفی به یکی از دو یا چند گروه درمان اختصاص داده میشوند) یک برنامه آموزشی کاهش استرس مبتنی بر ذهنآگاهی را برای علائم یائسگی پس از جراحی کاهنده خطر ارزیابی کرد. در حالی که بهبودی در نمرات كیفيت زندگي مختص یائسگی در کوتاهمدت و بلندمدت برای زنان با علائم یائسگی مشاهده شد، این مداخله با بهبود در عملکرد جنسی یا دیسترس و ناراحتی همراه نبود.
همه زنانی که در یک مطالعه غیرتصادفیسازیشده شرکت کردند، مداخله مطالعه را دریافت کردند و در موارد خاص در رابطه با عملکرد روانیجنسی و سازگاری روانشناختی قبل و بعد از مداخله (آموزش هدفمند سلامت جنسی، آگاهی از بدن و آموزش آرامسازی، و استراتژیهای شناختدرمانی مبتنی بر ذهنآگاهی) به خود امتیاز دادند. آنها جلسه گروهی آموزش روانی و مشاوره تلفنی نیز دریافت کردند. پیامدها مبتنی بر تفاوتها بین نمرات قبل و بعد از مداخله بود. همه زنان وارد شده در این مطالعه به دلیل داشتن ژن BRCA ناسالم یا معیوب، در معرض خطر ابتلا به سرطان لوله رحم و تخمدان قرار داشتند، اما هیچ سابقه شخصی از سرطان لوله رحم و تخمدان در گروه مورد مطالعه وجود نداشت.
هیچ مطالعهای در مورد مداخلات اجتماعی و روانشناختی پس از جراحی کاهنده خطر برای برداشتن بافت پستان در حاملین BRCA گزارشی ارائه نکرد.
کیفیت شواهد
قطعیت (کیفیت) شواهد به دست آمده از فقط یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده و یک مطالعه غیر تصادفیسازی شده که هیچ مقایسه کنندهای را در مرور وارد نکرد، از متوسط تا بسیار پایین متغیر بود. هر دو مطالعه شامل تعداد کمی از زنان بودند.
نتیجهگیریها
شواهد محدود، و با قطعیت متوسط تا بسیار پایین به این معنی است که ما قادر به نتیجهگیری در رابطه با تاثیر مداخلات روانیاجتماعی پس از جراحی کاهنده خطر در زنان حامل BRCA بر بهبود کیفیت زندگی و سازگاری روانشناختی (عاطفی) آنها نبودیم. تحقیقات بیشتری برای تعیین نحوه ارائه بهترین حمایت از زنانی که عمل جراحی کاهنده خطر را انتخاب میکنند، مورد نیاز است.
تاثیر مداخلات روانیاجتماعی بر کیفیت زندگی و بهزیستی هیجانی در زنان حامل BRCA که تحت عمل جراحی کاهنده خطر قرار میگیرند، با توجه به کیفیت بسیار پایین روششناسی در دو مطالعه وارد شده در مرور، نامشخص است. عدم وجود چنین مداخلاتی، نیاز را به همکاری بین محققان و پزشکان در این زمینه خاص، برای جلو بردن پیامدهای گزارش شده توسط بیمار و توسعه مداخلات برای رسیدگی به مسائل روانیاجتماعی مرتبط با جراحی کاهنده خطر در زنان حامل BRCA، به خصوص در دوره جدیدی از ژنومیک، که در آن ممکن است آزمایش اصلیترین روش تشخیص باشد و تعداد بیشتری از زنان به عنوان حامل ژن شناخته شوند، برجستهتر میکند.
زنانی که یک جهش بیماریزا در ژنهای مرتبط با ترمیم BRCA1 DNA یا BRCA2 DNA (BRCA1 یا BRCA2) دارند در تمام طول عمر خود در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان پستان و سرطان لوله رحم و تخمدان قرار دارند. زنان ممکن است برای مدیریت این خطر، عمل جراحی کاهنده خطر را برای برداشتن بافت پستان، تخمدان، و لولههای فالوپ انتخاب کنند. جراحی باید بقا را افزایش دهد، اما میتواند در سطوح روانشناختی و روانیجنسی، تاثیر منفی بر زندگی زنان داشته باشد. برای تسهیل سازگاری روانشناختی و بهبود کیفیت زندگی پس از جراحی کاهنده خطر، مداخلاتی مورد نیاز است.
بررسی مداخلات روانیاجتماعی در زنان حامل BRCA که تحت عمل جراحی کاهنده خطر قرار میگیرند و ارزیابی اثربخشی این مداخلات بر سازگاری روانشناختی و کیفیت زندگی.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین، MEDLINE و Embase از طریق Ovid؛ CINAHL؛ PsycINFO؛ Web of Science را تا اپریل 2019 و Scopus را تا ژانویه 2018 جستوجو کردیم. ما همچنین چکیدههایی را از جلسات علمی و سایر نشریات مربوطه به صورت دستی جستوجو کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs)، مطالعات غیرتصادفیسازی شده (NRS)، مطالعات کوهورت آیندهنگر و گذشتهنگر و مطالعات مداخلهای را با استفاده از تجزیهوتحلیل پایه و پس از مداخله در زنان حامل BRCA تحت عمل جراحی کاهنده خطر وارد کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم قابلیت ورود مطالعات را به این مرور ارزیابی کردند. ما از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم.
ما 4956 رکورد به دست آمده را از جستوجوها غربالگری کردیم، 34 مطالعه واحد و منحصربهفرد را برای بررسی دقیق و موشکافانه متن کامل انتخاب کردیم، که دو مطالعه معیارهای ورود را داشتند: یک RCT و یک NRS. مطالعات وارد شده، 113 زن حامل BRCA را که عمل جراحی کاهنده خطر داشتند، ارزیابی کردند، اما ریزش نمونه وجود داشت، و دادههای پیامد برای همه شرکتکنندگان در ارزیابیهای نهایی مطالعه در دسترس نبود. ما این RCT را در معرض خطر بالای سوگیری (bias) ارزیابی کردیم در حالی که NRS گروه کنترل نداشت. به دلیل کمبود داده و نواقص روششناسی مطالعات، ارزیابی مطالعات بر اساس GRADE دارای قطعیت بسیار پایین بودند. پیامد اولیه کیفیت زندگی فقط در RCT اندازهگیری شد و این امر مختص یائسگی بود. هر دو مطالعه، دیسترس روانشناختی و عملکرد جنسی را گزارش کردند. هیچ مطالعهای تصویر بدن (body image) را اندازهگیری نکرد، شاید به این دلیل که این امر به جای اوفورکتومی کاهنده خطر، با ماستکتومی کاهنده خطر همراه است.
این RCT (66 شرکتکننده با 48 مورد پیگیری به مدت 12 ماه) اثرات کوتاهمدت و بلندمدت برنامه آموزشی کاهش استرس مبتنی بر ذهنآگاهی (MBSR) را در هشت هفته بر کیفیت زندگی، عملکرد جنسی، و دیسترس جنسی در زنان حامل BRCA (شرکتکننده = 34) در یک کلینیک تخصصی سرطان خانواده در هلند، در مقایسه با زنان حامل BRCA (شرکتکننده = 32) که مراقبتهای معمول را دریافت کردند، ارزیابی کرد. در مقایسه با گروه مراقبتهای معمول، اندازهگیریها با پرسشنامه کیفیت زندگی ویژه یائسگی (MENQOL؛ Menopause-Specific Quality of Life Questionnaire) بهبودی اندکی را در 3 و 12 ماه نشان داد. طی 3 ماه میانگین نمرات MENQOL برای گروههای MBSR و مراقبتهای معمول، به ترتیب برابر بود با 3.5 (95% فاصله اطمینان (CI)؛ 3.0 تا 3.9) و 3.8 (95% CI؛ 3.3 تا 4.2)، در حالی که در 12 ماه مقادیر متناظر آنها برابر بود با 3.6 (95% CI؛ 3.1 تا 4.0) و 3.9 (95% CI؛ 3.5 تا 4.4) (1 مطالعه؛ 48 شرکتکننده در 12 ماه پیگیری شدند). با این حال، این نتایج در جایی که نمره پایینتر بهتر است، به دلیل وجود شواهدی با قطعیت بسیار پایین، باید با احتیاط تفسیر شوند. سایر معیارهای پیامد در شاخص عملکرد جنسی زنان و مقیاس دیسترس جنسی زنان، تفاوت معنیداری را بین دو گروه نشان ندادند. ارزیابی GRADE ما از شواهد به دلیل عدم کورسازی شرکتکنندگان و پرسنل، سوگیری فرسایش و خود-انتخاب (انتخاب توسط خود فرد) (از آنجایی که فقط یک سوم از زنان واجد شرایط و مناسب، تصمیم به شرکت در مطالعه گرفتند) و عدم دقت جدی با توجه به حجم نمونه کوچک و 95% CI گسترده، دارای قطعیت بسیار پایینی بود.
NRS متشکل از 37 زن حامل BRCA از سه بیمارستان در منطقه بوستون بود که تحت یک مداخله جدید سلامت جنسی پس از سالپنگو-اوفورکتومی کاهنده خطر (RRSO) بدون سابقه سرطان لوله رحم و تخمدان قرار گرفته بودند. مداخله عبارت بود از آموزش سلامت جنسی هدفمند، آگاهی بدنی (body awareness) و آموزش آرامسازی، و راهبردهای درمان شناختی مبتنی بر ذهنآگاهی و به دنبال آن دو جلسه مشاوره تلفنی متناسب. این یک مطالعه تکبازویی بدون گروه کنترل بود. ارزیابی GRADE ما از شواهد قطعیت بسیار پایینی داشت، و از آنجایی که گروه مقایسه در مطالعه وارد شده وجود نداشت، ما قادر به برآورد اثر نسبی نبودیم. این مطالعه تغییر در سازگاری روانیجنسی را از خط پایه تا پس از مداخله (میانه: 2.3 ماه) با استفاده از معیارهای شاخص عملکرد جنسی زنان (34 = n) گزارش کرد، که تغییری را با میانگین 3.91، انحراف استاندارد (SD): 9.12؛ 0.018 = P نشان داد (1 مطالعه، 34 شرکتکننده، شواهد با قطعیت بسیار پایین). پرسشنامه علائم کوتاه، شاخص شدت جهانی (Brief Symptom Inventory, Global Severity Index)، میانگین تغییری را معادل 3.92؛ SD: 5.94؛ 0.001 > P نشان داد. مقیاس خودکارآمدی جنسی (Sexual Self-Efficacy Scale)، تغییری را با میانگین 12.14؛ SD: 20.56؛ 0.001 = P نشان داد. مقیاس دانش جنسی (Sexual Knowledge Scale) میانگین تغییری را معادل 1.08؛ SD: 1.50؛ 0.001 > P؛ (36 = n) را گزارش کرد. رضایت شرکتکنندگان با استفاده از پرسشنامه اندازهگیری شد و 100% شرکتکنندگان اعلام کردند که از مشارکت در گروه آموزش روانی لذت بردند و نسبت به یادگیری مهارتهای جدید برای کمک به آنها به منظور مقابله با عوارض جانبی جنسی RRSO حس «عالی» یا «بسیار عالی» داشتند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.