سوال مطالعه مروری
آیا نیفدیپین برای تسکین درد همراه با دیسمنوره اولیه (که به عنوان درد پریود یا کرامپ‌های قاعدگی نیز شناخته می‌شود) بی‌خطر و موثر است؟
پیشینه
دیسمنوره اولیه عبارت است از درد همراه با قاعدگی (periods) ناشی از کرامپ‌های رحم (uterus). این یک وضعیت شایع در زنان در سنین باروری است، و می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر فعالیت‌های عادی آنها داشته باشد. نیفدیپین دارویی است که در کاهش انقباضات رحم در زنان باردار با زایمان زودرس موثر است. این مرور به این موضوع می‌پردازد که نیفدیپین به تسکین انقباضات رحمی در دوران قاعدگی نیز کمک می‌کند یا خیر.
ویژگی‌های مطالعه
سه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده (که در آنها هر فرد شانس برابری برای انتخاب شدن جهت دریافت درمان یا مقایسه کننده دارد) را در این مرور وارد کردیم. آنها استفاده از نیفدیپین را با دارونما (placebo) (قرص ساختگی) برای دیسمنوره اولیه مقایسه کردند. در مجموع 106 زن در کارآزمایی‌ها شرکت کردند؛ با این حال، فقط اطلاعات دو کارآزمایی شامل 66 زن برای تجزیهوتحلیل در دسترس بود. در یکی از این کارآزمایی‌ها، تصادفی‌سازی بین گروه‌ها بسیار نامتقارن بود: فقط پنج زن دارونما دریافت کردند در حالی که 19 زن با نیفدیپین درمان شدند. جست‌وجوی ما برای کارآزمایی‌ها در 31 ژانویه 2019 انجام شده، و در 5 جون 2020 و 25 نوامبر 2021 تکرار شد. یک کارآزمایی از طریق گفت‌وگو با همکاران شناسایی شد.
نتایج کلیدی
به‌طور کلی، از اثربخشی نیفدیپین برای تسکین درد در دیسمنوره اولیه مطمئن نیستیم. نیفدیپین ممکن است برای تسکین کلی درد، و برای به دست آوردن زیر-مجموعه‌های تسکین «خوب» یا «عالی» درد موثر باشد. برای نتیجه‌گیری از این یافته باید احتیاط کرد زیرا تجزیهوتحلیل بر اساس تعداد بسیار اندک شرکت‌کننده انجام شد. در مطالعه‌ای که سوال پرسیده شد، زنان دریافت کننده نیفدیپین بیشتر از زنانی که دارونما مصرف کردند، ترجیح دادند برای دوره‌های بعدی هم همان دارو را ادامه دهند (12/19 زن در گروه نیفدیپین، در مقابل 0/5 زن در گروه دارونما). در یک مطالعه، شرکت‌کنندگانی که نیفدیپین مصرف کرده و معمولا در دوره‌های پریود به شدت ناتوان بودند، در مقایسه با گروه دارونما، بهبود قابل توجهی را در توانایی انجام فعالیت‌های روزانه خود به دست آوردند. در هر دو کارآزمایی که عوارض جانبی مورد ارزیابی قرار گرفت، نرخ بالا، و مشابه نشانه‌های فیزیکی نامطلوب مرتبط با قاعدگی هم در زنانی دیده شد که نیفدیپین مصرف کردند و هم در بیماران گروه دارونما.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد را در سطح بسیار پائین رتبه‌بندی کردیم. به‌طور کلی گزارش‌دهی ناکافی از روش‌های انجام مطالعه وجود داشت، و یک کارآزمایی نتایج را به گونه‌ای گزارش نکرد که قابل آنالیز باشند. نتایج برای آنالیز فقط از دو کارآزمایی گرفته شد، که در مجموع شامل 66 زن بوده، و یکی از آنها تصادفی‌سازی نامتقارنی داشت.
شواهد برای تائید اینکه نیفدیپین یک درمان دارویی بالقوه برای دیسمنوره اولیه است یا خیر، کافی نیست. کارآزمایی‌های وارد شده در این مرور تعداد بسیار کم و کیفیت پائینی داشتند. نکته قابل توجه آنکه، عدم تعادل زیادی در تعداد افراد تصادفی‌سازی شده بین گروه‌های دارونما و درمان در یکی از دو کارآزمایی که داده‌های خود را برای تجزیهوتحلیل به اشتراک گذاشتند، وجود داشت. در حالی که هیچ شواهدی مبنی بر تفاوت در عوارض جانبی بین گروه‌ها دیده نشد، به دست آوردن داده‌های بیشتری از تعداد بیشتری از شرکت‌کنندگان برای این پیامد مورد نیاز است. کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و با روش انجام خوب مورد نیاز است تا نقش بالقوه نیفدیپین را در درمان این وضعیت رایج روشن کند، زیرا اگر نشان داده شود که به خوبی قابل تحمل بوده و موثر است، می‌تواند مکمل مفیدی برای گزینه‌های درمانی موجود باشد. بی‌خطری مصرف نیفدیپین در زنان در سنین باروری در کارآزمایی‌های استفاده کننده از آن در زایمان زودرس به خوبی ثابت شده، و پزشکان آن را تجویز می‌کنند، هر چند که برای این منظور تائیدیه ندارد. این دارو ارزان است و به راحتی در دسترس قرار دارد. گزینه‌های دیگر برای تسکین درد دیسمنوره اولیه برای همه زنان مناسب نیست؛ NSAIDها و قرص‌های ضد-بارداری خوراکی (oral contraceptive pill; OCP) برای برخی از زنان منع مصرف دارند، و OCP برای زنانی که در تلاش برای باردار شدن هستند مناسب نیست. علاوه بر این، کارآزمایی‌های بررسی شده نشان می‌دهند که شرکت‌کنندگان ممکن است نیفدیپین را ترجیح دهند.
دیسمنوره (dysmenorrhoea) (درد پریود) وضعیت شایعی است که تاثیر قابل توجهی را بر بهزیستی (well-being) و عملکرد زنان می‌گذارد. دیسمنوره اولیه به صورت درد مکرر و کرامپی در لگن تعریف می‌شود که با پریودها، در حضور رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ طبیعی، رخ می‌دهد. این وضعیت احتمالا ناشی از انقباضات رحمی (کرامپ) مرتبط با سطح بالای تولید مواد شیمیایی موضعی مانند پروستاگلاندین باشد. عضله رحم (میومتر) با انقباض شدید خود به این سطوح بالای پروستاگلاندین‌ها پاسخ می‌دهد، که باعث کاهش سطوح اکسیژن و در نتیجه درد می‌شود. داروی نیفدیپین (nifedipine) یک مسدود کننده کانال کلسیم است که به دلیل توانایی آن در مهار انقباضات رحمی در زایمان زودرس، به‌طور گسترده‌ای در مدیریت بالینی آن استفاده می‌شود. این مرور بررسی می‌کند که این تاثیر نیفدیپین به تسکین انقباضات رحمی در دوران قاعدگی نیز کمک می‌کند یا خیر.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) نیفدیپین در مدیریت درمانی دیسمنوره اولیه.
ما به دنبال یافتن همه کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) منتشر شده و منتشر نشده‌ای بودیم که مصرف نیفدیپین را در مدیریت درمانی دیسمنوره بررسی کرده، و بدون اعمال محدودیت در زبان نگارش مقاله و در مشورت با متخصص اطلاعات گروه زنان و باروری در کاکرین (CGF) جست‌وجو را انجام دادیم.
بانک‌های اطلاعاتی زیر تا 25 نوامبر 2021 جست‌وجو شدند: پایگاه ثبت تخصصی گروه زنان و باروری در کاکرین (CGF)؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO؛ و CINAHL. همچنین این پایگاه‌های ثبت بین‌المللی کارآزمایی نیز جست‌وجو شدند: ClinicalTrials.gov، و پورتال جست‌وجوی پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO)؛ Web of Science؛ OpenGrey؛ بانک اطلاعاتی LILACS؛ PubMed؛ و Google Scholar. فهرست منابع مقالات مرتبط بررسی شدند.
RCTهایی را وارد کردیم که به مقایسه نیفدیپین با دارونما (placebo) در درمان دیسمنوره اولیه پرداختند.
پیامدهای اولیه عبارت بودند از درد، و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت. پیامدهای ثانویه شامل عوارض جانبی، رضایت بیمار از درمان، و نیاز به داروی بیشتر بودند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌های وارد شده را ارزیابی کردند. داده‌های کافی برای انجام متاآنالیز معنادار وجود نداشت.
سطح کیفیت شواهد بررسی شده بسیار پائین بود. سه RCT کوچک را با مجموع 106 شرکت‌کننده وارد کردیم. داده‌ها برای تجزیهوتحلیل فقط از دو کارآزمایی (با مجموع 66 شرکت‌کننده) قابل استخراج بودند؛ دو کارآزمایی در دهه 1980، و سومین مورد در سال 1993 منتشر شدند. نیفدیپین ممکن است برای «هر گونه تسکین درد» در مقایسه با دارونما در زنان مبتلا به دیسمنوره اولیه موثر باشد (نسبت شانس (OR): 9.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.61 تا 31.31؛ 2 مطالعه، 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). شواهد نشان می‌دهد که اگر نرخ تسکین درد با استفاده از دارونما 40% باشد، نرخ آن با نیفدیپین به 64% تا 95% خواهد رسید. برای پیامد تسکین «خوب» یا «عالی» درد، نیفدیپین ممکن است موثرتر از دارونما باشد؛ فاصله اطمینان بسیار گسترده بود (OR: 43.78؛ 95% CI؛ 5.34 تا 259.01؛ 2 مطالعه، 66 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). ما مطمئن نیستیم که استفاده از نیفدیپین نسبت به دارونما با نیاز کمتر به تجویز بیشتر داروی ضد-درد همراه باشد (OR: 0.54؛ 95% CI؛ 0.07 تا 4.20، 1 مطالعه، 42 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). شرکت‌کنندگان نشان دادند که در صورت در دسترس بودن نیفدیپین، آن را به جای مسکّن قبلی خود انتخاب می‌کنند. سطوح مشابهی از عوارض جانبی و نشانه‌های مرتبط با قاعدگی در گروه‌های دارونما و مداخله دیده شد (OR: 0.94؛ 95% CI؛ 0.08 تا 10.90؛ 1 مطالعه، 24 شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)؛ اگر احتمال بروز عوارض جانبی با دارونما 80% باشد، نرخ آن با مصرف نیفدیپین بین 24% تا 98% خواهد بود. هیچ نتیجه‌ای برای ارزیابی رسمی کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به دست نیامد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.