سوال مطالعه مروری
ما شواهد مربوط به اثربخشی و ایمنی دارو، یا سایر درمان‌ها را، برای درمان درد ناشی از آسیب عصب (درد نوروپاتیک) در افراد مبتلا به بیماری سلول داسی‌شکل (sickle cell disease; SCD) بررسی کردیم.
پیشینه
درد شایع‌ترین عارضه SCD است. بخشی از این درد ممکن است به دلیل آسیب به اعصاب باشد و این درد باید به شکلی متفاوت از درد معمول سلول داسی‌شکل درمان شود. دارو‌های معمول مانند ایبوپروفن (ibuprofen) یا مورفین (morphine) ممکن است در مدیریت این درد عصبی موثر نباشند. هدف این کارآزمایی، بررسی این موضوع است که دارو‌ها یا سایر درمان‌های جایگزین برای درد عصب در افراد مبتلا به SCD چقدر ایمن و موثر هستند.
تاریخ جست‌وجو
تاریخ به‌روزرسانی شواهد: 31 ژانویه 2019.
ویژگی‌های مطالعه
پس از جست‌وجوی دقیق در منابع علمی، یک کارآزمایی را شناسایی کردیم که قابلیت ورود را داشت. در این کارآزمایی، افراد مبتلا به SCD که دارای درد نوروپاتیک تشخیص داده شدند، به‌طور تصادفی در گروه‌های درمانی قرار داده شدند تا دارویی را به‌نام پرگابالین (pregabalin) یا دارونما (placebo) (بدون داروی فعال) مصرف کنند.
نتایج اصلی
این کارآزمایی درUSA انجام شد و 22 شرکت‌کننده مبتلا به SCD را وارد کرد، 11 نفر در گروه پرگابالین و 11 نفر در گروه دارونما. ارزیابی‌ها در خط پایه و ماهانه به‌مدت سه ماه اندازه‌گیری شدند.
نمرات تسکین درد نوروپاتیک گزارش شده توسط شرکت‌کنندگان و کیفیت زندگی (Short Form‐36) بین گروه‌های پرگابالین و دارونما متفاوت نبودند. پیامدهای زمان سپری شده تا بهبود نشانه‌ها و تغییرات در کیفیت خواب در کارآزمایی وارد شده اندازه‌گیری نشد. چند عارضه ناخواسته ذکر شد و تعداد این عوارض بین شرکت‌کنندگانی که به آن‌ها پرگابالین داده شد، در مقابل شرکت‌کنندگانی که برای آن‌ها دارونما تجویز شد، تفاوتی نداشت.
در نتیجه، اثر پرگابالین بر درد نوروپاتیک SCD با دارونما متفاوت نبود. بر اساس فقط یک کارآزمایی کوچک که فقط سه پیامد را از هفت پیامد از پیش تعیین شده ما بررسی کرد، قادر به نتیجه‌گیری‌های قاطع در مورد اهداف خود نبودیم. نیاز به انجام کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و به‌خوبی انجام شده در مورد درمان‌های مختلف برای درد نوروپاتیک در افراد مبتلا به SCD وجود دارد.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد موجود در این مرور، در سطح بسیار پائین ارزیابی شدند. کارآزمایی واحد در این مرور بیش از 15% از شرکت‌کنندگان را در پیگیری بیش از سه ماه از دست داد. به دلیل فقدان شفافیت در نحوه تخصیص شرکت‌کنندگان به گروه پرگابالین یا دارونما و به دلیل کم بودن تعداد عوارض و شرکت‌کنندگان در کارآزمایی، سطح کیفیت شواهد را کاهش دادیم.
کارآزمایی وارد شده، شواهدی را با کیفیت بسیار پائین ارائه کرد. تسکین درد گزارش شده توسط بیمار در گروه پرگابالین در مقایسه با گروه کنترل شده با دارونما بیشتر بود اما فقط با استفاده از مقیاس S‐LANSS و ما درباره اینکه تفاوتی وجود دارد یا خیر، بسیار نامطمئن هستیم. اگرچه گروه پرگابالین در طول دوره کارآزمایی تمایل به بهبود کیفیت زندگی داشت، این موضوع دارای شواهدی با کیفیت بسیار پائین بود و ما درباره اینکه آیا تفاوتی وجود دارد یا خیر، نامطمئن هستیم. عوارض جانبی و خروج از مطالعه در گروه درمان و کنترل شده با دارونما در کارآزمایی مشابه بود. هم تعداد کارآزمایی‌هایی که به بررسی این سوال مطالعه مروری بپردازند و هم پیامدهای بررسی شده در تنها RCT وارد شده، کافی نبودند. بنابراین، هنوز هم شکاف معنی‌داری در شواهد مربوط به مداخلات برای درد نوروپاتیک در افراد مبتلا به SCD وجود دارد.
درد ویژگی بارز بیماری سلول‌های داسی‌شکل (sickle cell disease; SCD) است و می‌تواند شدید، مکرر و غیر-قابل پیش‌بینی باشد. اگرچه درد عصبی یا nociceptive شایع‌تر است، در بعضی مواقع، افراد مبتلا به SCD ممکن است درد نوروپاتیک (neuropathic) داشته باشند. حالت اخیر ممکن است به دلیل آسیب عصبی محیطی یا مرکزی رخ دهد. این مرور بر شناسایی درمان فقط نوروپاتی حسی (sensory) دردناک در افراد مبتلا به SCD متمرکز شد.
تعیین اثربخشی و ایمنی هر نوع درمان دارویی یا غیر-دارویی برای درمان درد نوروپاتیک در افراد مبتلا به SCD.
پایگاه ثبت کارآزمایی‌های هموگلوبینوپاتی‌های گروه فیبروز سیستیک و اختلالات ژنتیکی در کاکرین، را که از جست‌وجوها در پایگاه‌های اطلاعاتی الکترونیک و جست‌وجوی دستی مجلات و کتابچه‌های خلاصه‌مقالات کنفرانس گردآوری شدند، جست‌وجو کردیم. هم‌چنین پایگاه ثبت کارآزمایی، فهرست منابع مقالات و مرورهای مرتبط را جست‌وجو کرده و با کارشناسان در این زمینه تماس گرفتیم.
تاریخ جست‌وجوی اخیر: 31 ژانویه 2019.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) (طراحی موازی یا متقاطع)، شبه-RCTهای مربوط به درمان‌های دارویی یا غیر-دارویی برای درمان درد نوروپاتیک در افراد مبتلا به SCD در مقایسه با دارونما (placebo) یا مداخله دیگر در هر دسته یا گروه (یعنی دارویی یا غیر-دارویی).
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم تمام کارآزمایی‌های شناسایی شده را از طریق جست‌وجوها ارزیابی کرده و داده‌های مربوطه را استخراج کردند. دو نویسنده به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را در کارآزمایی‌های انتخاب شده با استفاده از ابزار خطر سوگیری کاکرین ارزیابی کردند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کیفیت شواهد مربوط به هر پیامد را با استفاده از دستورالعمل‌های سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) رتبه‌بندی کردند.
یک RCT با 22 شرکت‌کننده مبتلا به SCD، که درUSA انجام شد، وارد این مرور شد. شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی به گروه درمان با پرگابالین (pregabalin) (11 نفر) یا دارونما (11 نفر) اختصاص داده شدند. پرگابالین خوراکی با دوز اولیه 75 میلی‌گرم دو بار در روز تجویز شد. این دارو با افزایش 75 میلی‌گرم تا حداکثر 600 میلی‌گرم در روز مورد آزمایش قرار گرفت یا در صورت لزوم تا 75 میلی‌گرم در روز، بر اساس عملکرد بالینی و سطح درد، کاهش یافت. درد نوروپاتیک به شیوه خود-گزارش‌دهی در مقیاس ارزیابی علائم و نشانه‌های نوروپاتی لیدز (Leeds Assessment of Neuropathic Symptoms and Signs; S‐LANNS) و پرسشنامه نشانه درد نوروپاتیک (Neuropathic Pain Symptom Inventory; NPSI)، مورد ارزیابی قرار گرفت که نمرات بالاتر نشانه درد بیشتر بودند. پیامدها عبارت بودند از درد گزارش شده توسط بیمار، کیفیت زندگی و خروج از مطالعه ناشی از عوارض جانبی اندازه‌گیری شده در خط پایه و به صورت ماهانه به مدت سه ماه پس از مداخله. خطر کلی سوگیری پائین بود و با خطر بالای سوگیری ناشی از فرسایش (attrition) همراه بود.
در رابطه با پیامدهای اولیه این مرور، برای تسکین درد نوروپاتیک گزارش شده توسط شرکت‌کنندگان، با توجه به کمبود داده‌ها، ما در مورد اینکه بین گروه‌های پرگابالین و دارونما در پایان سه ماه که با مقیاس S‐LANSS اندازه‌گیری شد، تفاوت‌هایی وجود دارد یا خیر، بسیار نامطمئن هستیم، میانگین تفاوت (MD): 2.00-؛ (95% فاصله اطمینان (CI): 9.18- تا 5.18) یا مقیاس NPSI؛ MD: -11.10؛ (95% CI؛ 33.97- تا 11.77) (شواهد با کیفیت بسیار پائین). هیچ گزارشی از «درک کلی بیمار از تغییر (Patient Global Impression of Change)» در کارآزمایی وارد شده وجود نداشت.
اگرچه میانگین نمرات کیفیت زندگی (Short Form‐36) در سه ماه، افزایش اندکی را در هفت مورد از هشت حوزه بعد از مداخله در گروه پرگابالین در مقایسه با گروه دارونما نشان داد، کیفیت این شواهد بسیار پائین بود و ما در مورد اینکه پرگابالین کیفیت زندگی را افزایش می‌دهد یا خیر، بسیار نامطمئن هستیم. هیچ یک از پیامدهای از پیش تعریف شده ما، یعنی «زمان لازم تا بهبود نشانه‌ها» یا «تغییر در کیفیت خواب»، در کارآزمایی وارد شده اندازه‌گیری نشد.
با اینکه به نظر می‌رسد عوارض جانبی مرتبط با درمان در گروه پرگابالین در سه ماه بالاتر از گروه دارونما باشد، کیفیت این شواهد بسیار پائین بود و ما در مورد اینکه تفاوتی وجود دارد یا خیر، بسیار نامطمئن هستیم، RR: 1.33؛ (95% CI؛ 0.39 تا 4.62) (شواهد با کیفیت بسیار پائین). یک مورد خروج از مطالعه ناشی از عوارض جانبی در گروه پرگابالین وجود داشت در حالی که از گروه دارونما، سه نفر به دلیل عوارض و پیامدهای جانبی و بستری شدن مرتبط با SCD خارج شدند یا انصراف دادند.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.