سوال مطالعه مروری
آیا قرار دادن سیلانت روی سطوح جونده دندان شیری در پشت دهان می‌تواند از ایجاد پوسیدگی دندان در آنها پیشگیری کند؟
پیشینه
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های دوران کودکی است که می‌تواند بر بهزیستی (well-being) کلی کودک تاثیر بگذارد. شایع‌ترین دندان‌های درگیر، دندان‌های عقبی هستند که سطوح جویدنی آنها صاف نبوده و دارای شیارهایی (پیت و فیشور) هستند که بقایای غذا و باکتری‌ها را در خود نگه داشته و منجر به ایجاد حفره (پوسیدگی) می‌شوند. علاوه بر این، دهانه این شیارها به قدری کوچک است که یک موی مسواک نمی‌تواند به‌طور کامل وارد آنها شود و تمیز کردن آنها را دشوار می‌سازد. سیلانت‌گذاری روی شیارها یکی از راه‌های پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های عقبی است. سیلانت به عنوان یک سد محافظ برای غذا و باکتری‌ها عمل می‌کند، بنابراین از اثرات مضر آنها روی سطوح دندان جلوگیری می‌شود.
ویژگی‌های مطالعه
نه مطالعه را یافتیم که شامل 1120 کودک 18 ماه تا هشت سال بودند. در این مطالعات از انواع سیلانت‌های دندانی برای پیشگیری از پوسیدگی دندان در دندان‌های شیری استفاده شد. اکثر مطالعات را به‌طور کلی در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم، زیرا متخصصان دندانپزشکی که پیامدها را اندازه‌گیری کردند، می‌توانستند ببینند که سیلانت گذاشته شده یا خیر، و همچنین بین مواد سیلانت تفاوت قائل شدند.
نتایج کلیدی
سه مطالعه سیلانت‌ها را با عدم-استفاده از آنها مقایسه کرده، و شش مطالعه مواد یا فرآیندهای مختلف را برای سیلانت‌گذاری روی سطح دندان مقایسه کردند. از آنجایی که تفاوت‌های مهمی در طراحی مطالعات از نظر انواع سیلانت، سن کودکان در زمان شروع کارآزمایی و طول مدت پیگیری وجود داشت، نتوانستیم داده‌ها را تجمیع کنیم. فقط یک مطالعه عوارض جانبی را ارزیابی و گزارش کرد، که ماهیت آن تحریک رفلکس gag هنگام قرار دادن ماده سیلانت بود.
کیفیت شواهد
شواهدی را با کیفیت پائین در مورد اثربخشی سیلانت‌ها در پیشگیری از پوسیدگی دندان روی سطوح جونده دندان‌های شیری در کودکان پیدا کردیم. از این رو، نمی‌توانیم در مورد اثربخشی استفاده از سیلانت‌ها در مقایسه با عدم-استفاده از آنها یا سیلانت متفاوت در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های شیری در کودکان نتیجه‌گیری کنیم. انجام مطالعات بیشتر با مدت زمان پیگیری طولانی مورد نیاز است.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور شامل مطالعاتی بود که از طریق جست‌وجوی منابع علمی تا 11 فوریه 2021 به دست آمدند.
قطعیت شواهد برای مقایسه‌ها و پیامدها در این مرور در سطح پائین یا بسیار پائین بود، که نشان دهنده شکنندگی و عدم-قطعیت پایه شواهد است. حجم شواهد برای این مرور محدود بود، که معمولا شامل مطالعات کوچکی بود که تعداد رویدادهای کمی هم داشتند. اکثر مطالعات در این مرور طراحی split-mouth، یک طراحی کارآمد برای این سوال پژوهشی، داشتند؛ با این حال، اغلب کاستی‌هایی در آنالیز و گزارش‌دهی نتایج وجود داشت که ترکیب شواهد را دشوار می‌کرد. یک حذف مهم از مطالعات وارد شده، گزارش عوارض جانبی بود. با توجه به اهمیت پیشگیری برای حفظ سلامت دهان و دندان، شکاف مهمی در شواهد در رابطه با تاثیر پیشگیری کننده از بروز پوسیدگی و حفظ سیلانت‌ها در دندان‌های شیری وجود دارد، که باید از طریق انجام RCTهای قوی برطرف شوند.
پیت و فیشور سیلانت‌ها (pit and fissure sealant) مواد پلاستیکی هستند که برای مهروموم کردن حفره‌ها و شکاف‌های عمیق روی سطوح اکلوزال (occlusal) دندان‌ها استفاده می‌شوند، جایی که پوسیدگی در کودکان و نوجوانان اغلب رخ می‌دهد. حفره‌ها و شکاف‌های عمیق می‌توانند بقایای غذا و باکتری‌ها را در خود نگه داشته، و تمیز کردن آنها را دشوار کنند، در نتیجه باعث می‌شوند که بیشتر در معرض پوسیدگی دندان قرار بگیرند. استفاده از پیت و فیشور سیلانت‌ها، یک رویکرد پیشگیرانه غیر-تهاجمی، می تواند با تشکیل یک سد محافظ که گیر افتادن غذا و رشد باکتری ها را کاهش می‌دهد، از پوسیدگی دندان پیشگیری کند. اگرچه شواهدی با قطعیت متوسط نشان می‌دهد که سیلانت‌ها در پیشگیری از پوسیدگی دندان‌های دائمی موثر هستند، اثربخشی استفاده از پیت و فیشور سیلانت‌ها روی دندان‌های شیری هنوز مشخص نشده است.
ارزیابی اثرات استفاده از سیلانت‌ها نسبت به عدم استفاده از آنها یا سیلانت متفاوت در پیشگیری از پوسیدگی‌های پیت و فیشور روی سطوح اکلوزال دندان‌های شیری در کودکان و ارائه گزارش از اثرات نامطلوب و باقی ماندن انواع مختلف سیلانت‌ها.
یک متخصص اطلاعات تا 11 فوریه 2021 چهار بانک اطلاعاتی کتاب‌شناختی را جست‌وجو کرده و از روش‌های جست‌وجوی بیشتر برای شناسایی مطالعات منتشر شده، منتشر نشده و در حال انجام بهره برد. نویسندگان مرور فهرست منابع مطالعات وارد شده و مرورهای سیستماتیک مرتبط را برای یافتن مطالعات بیشتر بررسی کردند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) گروه موازی و split-mouth را وارد کردیم که یک سیلانت را با عدم استفاده از آن، یا انواع مختلف سیلانت‌ها را، برای پیشگیری از بروز پوسیدگی‌ها در مولرهای (molar) شیری، بدون محدودیت در مدت زمان پیگیری، مقایسه کردند. مطالعاتی را وارد کردیم که در آنها از مداخلات مشترکی مانند اقدامات پیشگیرانه سلامت دهان، آموزش سلامت دهان یا تصاویر مسواک زدن استفاده شد، مشروط بر اینکه از همان روش کمکی همراه با مداخله و مقایسه کننده استفاده شده باشد. مطالعاتی را با مداخلات پیچیده برای پیشگیری از بروز پوسیدگی دندان در دندان‌های شیری، مانند ترمیم‌های پیشگیرانه با رزین، یا مطالعاتی را که از سیلانت‌ها در ضایعات حفره‌دار پوسیدگی استفاده کردند، حذف کردیم.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم نتایج جست‌وجو را غربالگری کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده را بررسی کردند. پیامدها را برای توسعه ضایعات پوسیدگی جدید در سطوح اکلوزال مولرهای شیری به صورت نسبت شانس (OR) با 95% فاصله اطمینان (CIs) ارائه کردیم. در مواردی که مطالعات از نظر ویژگی‌های بالینی و روش‌شناختی مشابه بودند، برنامه‌ریزی کردیم که برآوردهای تاثیر درمان را با استفاده از یک مدل اثرات-تصادفی در صورت لزوم تجمیع کنیم. از متدولوژی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده شد.
ما نه مطالعه را وارد کردیم که 1120 کودک را در محدوده سنی 18 ماه تا هشت سال در ابتدای مطالعه تصادفی‌سازی کردند. یک مطالعه سیلانت مبتنی بر رزین آزاد کننده فلوراید را با عدم- استفاده از سیلانت مقایسه کرد (139 جفت دندان در 90 کودک)؛ دو مطالعه سیلانت مبتنی بر گلاس آینومر (glass ionomer) را با عدم- استفاده از سیلانت مقایسه کردند (619 کودک)؛ دو مطالعه سیلانت مبتنی بر گلاس آینومر را با سیلانت مبتنی بر رزین مقایسه کردند (278 جفت دندان در 200 کودک)؛ دو مطالعه سیلانت مبتنی بر رزین آزاد کننده فلوراید را با سیلانت مبتنی بر رزین مقایسه کردند (113 جفت دندان در 69 کودک)؛ یک مطالعه کامپوزیت را با سیلانت بر پایه رزین آزاد کننده فلوراید مقایسه کرد (40 جفت دندان در 40 کودک)؛ و یک مطالعه سیلانت اتوپلیمریزه شده را با سیلانت پلیمریزه شده سبک مقایسه کرد (52 جفت دندان در 52 کودک).
سه مطالعه تاثیرات استفاده از سیلانت‌ها را در مقابل عدم-استفاده از آنها ارزیابی کرده و داده‌هایی را برای پیامد اولیه ارائه دادند. به دلیل وجود تفاوت‌ها در طراحی مطالعه مانند سن شرکت‌کنندگان و مدت زمان پیگیری، تصمیم گرفتیم که داده‌ها را ادغام نکنیم. در 24 ماه، شواهد کافی مبنی بر وجود تفاوت در توسعه ضایعات جدید پوسیدگی بین گروه‌های سیلانت‌های آزادکننده فلوراید و عدم-درمان وجود نداشت (نسبت شانس Becker Balagtas؛ (BB OR): 0.76؛ 95% CI؛ 0.41 تا 1.42؛ 1 مطالعه، 85 کودک، 255 سطح دندان). برای سیلانت‌هایی بر پایه گلاس آینومر، شواهد مبهم بود؛ یک مطالعه شواهد کافی را مبنی بر وجود تفاوت در دوره پیگیری بین 12 و 30 ماه (OR: 0.97؛ 95% CI؛ 0.63 تا 1.49؛ 449 کودک) نشان داد، در حالی که مطالعه دیگری با پیگیری 12-ماه نشان داد که تاثیر بزرگ و مفیدی به نفع سیلانت‌ها وجود دارد ( :OR 0.03؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.15؛ 107 کودک). به دلیل محدودیت‌های موجود در مطالعه، عدم-دقت و ناهمگونی، سطح قطعیت شواهد را در مجموع دو درجه کاهش دادیم.
شش کارآزمایی را وارد کردیم که 411 کودک را تصادفی‌سازی کرده و مواد مختلف سیلانت را مستقیما با هم مقایسه کردند، چهار مورد (221 کودک) از آنها داده‌هایی را برای پیامد اولیه ارائه دادند. تفاوت‌ها در سن شرکت‌کنندگان و مدت زمان پیگیری مانع از ادغام داده‌ها شد. بروز ضایعات پوسیدگی جدید به‌طور معمول در انواع مختلف سیلانت ارزیابی شده، پائین بود. قطعیت شواهد را برای پیامد بروز پوسیدگی‌ها در سطح پائین یا بسیار پائین قضاوت کردیم.
فقط یک مطالعه عوارض جانبی را ارزیابی و گزارش کرد، که ماهیت آن تحریک رفلکس gag هنگام قرار دادن ماده سیلانت بود.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.