پیام‌های کلیدی
• بالنئوتراپی (balneotherapy) (درمانی مبتنی بر آب) در مقایسه با عدم درمان، احتمالا منجر به بهبود اندکی در شدت بیماری شده و ممکن است درد و تغییرات رنگ پوست را در افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی (وضعیتی که در آن خون نمی‌تواند به درستی به قلب باز گردد و در پاها جمع می‌شود) بهبود بخشد.
• بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است کیفیت زندگی را بهبود بخشد، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. شواهدی اندک یا عدم وجود شواهد را در مورد تفاوت در عوارض جانبی، زخم پا یا ادم (تورم ساق پا) یافتیم.
• شواهد برای مقایسه بالنئوتراپی با دیگر گزینه‌های درمانی بسیار محدود است. در مقایسه با داروهای معروف به فلبوتونیک (phlebotonics)، شواهدی را مبنی بر تفاوت در تعداد افرادی که دچار درد یا ادم می‌شوند، پیدا نکردیم. در مقایسه با ورزش در خشکی، بالنئوتراپی ممکن است کیفیت زندگی و ادم را تا حدودی بهبود بخشد، اما شواهد برای کیفیت زندگی بسیار نامطمئن است.
نارسایی مزمن وریدی چیست؟
نارسایی مزمن وریدی بیماری ناشی از انتقال غیر طبیعی خون به وریدهای اندام تحتانی است، به این معنی که وریدها نمی‌توانند خون کافی را برای بازگشت به قلب پمپاژ کنند. افراد مبتلا به این عارضه اغلب دارای وریدهای عریض و بزرگ شده هستند. از میان بسیاری از نشانه‌های احتمالی، جدی‌ترین آنها زخم‌های وریدی است.
نارسایی مزمن وریدی چگونه درمان می‌شود؟
تنوع گسترده‌ای در گزینه‌های مدیریتی یا درمانی نارسایی مزمن وریدی وجود دارد، شامل فشرده‌سازی (اعمال نیرو)، فیزیوتراپی، دارو درمانی و جراحی. بالنئوتراپی یک روش احتمالی برای ارائه فیزیوتراپی به افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی است. این درمان یک تکنیک پزشکی مرسوم است که با آب و معمولا در آب گرم (spas) انجام می‌گیرد. این روش شامل غوطه‌ور شدن در آب‌های گرم یا معدنی یا گِل‌های پر شده با مواد معدنی است. بالنئوتراپی ممکن است شامل ورزش باشد یا نباشد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
می‌خواستیم بدانیم که بالنئوتراپی در افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی سودمندتر از مراقبت‌های معمول یا دیگر درمان‌ها است یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که بالنئوتراپی را در مقایسه با عدم درمان یا دیگر درمان‌ها در افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی بررسی کردند. نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اعتماد خود را به شواهد بر اساس عواملی مانند روش‌های مطالعه و حجم نمونه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
نه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را شناسایی کردیم. در کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده، شرکت‌کنندگان به‌طور تصادفی به گروه درمانی خود اختصاص می‌یابند؛ در نتیجه، این مطالعات معمولا معتبرترین شواهد را در مورد تاثیرات درمان ارائه می‌دهند. هفت مطالعه بالنئوتراپی را با عدم درمان مقایسه کردند، یک مطالعه بالنئوتراپی را با دارویی به نام melilotus officinalis و مطالعه دیگر بالنئوتراپی را با ورزش در خشکی مقایسه کرد. این مطالعات از انواع مختلف بالنئوتراپی و مدت زمان‌های مختلف درمان استفاده کردند.
نتایج اصلی
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان، احتمالا شدت بیماری را اندکی بهبود بخشیده و ممکن است درد و تغییرات رنگ پوست را بهتر کند. این درمان ممکن است کیفیت زندگی را بهبود بخشد، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. بالنئوتراپی ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وقوع تاثیرات مضر (عفونت و تشکیل لخته‌های خونی در پاها) داشته باشد. هیچ یک از مطالعات، تاثیرات مضر جدی را گزارش نکردند. شواهد، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در بروز زخم‌های پا و ادم (تورم ناشی از نشت مایع از رگ‌های خونی کوچک بدن) بین افرادی که بالنئوتراپی دریافت کردند و افراد گروه عدم درمان نشان داد.
ما نمی‌دانیم که بالنئوتراپی در مقایسه با melilotus officinalis تاثیری بر درد یا ادم دارد یا خیر. هیچ اطلاعاتی در مورد دیگر پیامدهای مورد نظر (شدت بیماری، کیفیت زندگی، تاثیرات مضر، زخم پا یا تغییر رنگ پوست) وجود نداشت.
بالنئوتراپی در مقایسه با ورزش روی خشکی ممکن است کیفیت زندگی و ادم را پس از پنج جلسه تا حدودی بهبود بخشد، اما در مورد نتایج کیفیت زندگی نامطمئن هستیم. هیچ اطلاعاتی در مورد دیگر پیامدهای مورد نظر (شدت بیماری، تاثیرات مضر، درد، زخم پا یا تغییر رنگ پوست) وجود نداشت.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
به دلیل وجود نگرانی در مورد اینکه شرکت‌کنندگان و متخصصان مراقبت سلامت می‌دانستند کدام شرکت‌کننده در کدام گروه درمانی قرار گرفت (عدم کورسازی)، سطح اطمینان ما به شواهد مربوط به شدت بیماری در حد متوسط است. به دلیل وجود نگرانی در مورد عدم کورسازی، و چون تعداد افراد و تعداد رویدادها برای انجام آنالیز قوی بسیار کم بود، و به دلیل اینکه خود شرکت‌کنندگان نتایجی را گزارش کردند، سطح اعتماد ما به بقیه شواهد پائین یا بسیار پائین بود.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این یک نسخه به‌روز شده از مرور قبلی کاکرین است. شواهد تا جون 2022 به‌روز است.
برای مقایسه بالنئوتراپی در برابر عدم درمان، شواهدی را با قطعیت متوسط شناسایی کردیم مبنی بر اینکه مداخله نمرات علائم و نشانه‌های شدت بیماری را اندکی بهبود می‌بخشد، شواهدی با قطعیت پائین نشان داد که مداخله، درد و تغییرات پیگمنتاسیون پوست را بهبود می‌بخشد، و شواهد با قطعیت بسیار پائین نشان داد که مداخله منجر به بهبود HRQoL می‌شود. بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در عوارض جانبی، ادم یا بروز زخم پا ایجاد کرد. شواهد برای مقایسه بالنئوتراپی با دیگر مداخلات بسیار محدود بود. برای اطمینان از مقایسه کافی بین کارآزمایی‌ها، کارآزمایی‌های آینده باید اندازه‌گیری پیامدها (مثلا نمره علائم و نشانه‌های شدت بیماری، HRQoL، درد و ادم) و نقاط زمانی پیگیری را استاندارد کنند.
نارسایی مزمن وریدی (chronic venous insufficiency; CVI) یک بیماری پیشرونده و شایع است که سیستم‌های وریدی سطحی و عمقی اندام تحتانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. CVI با نقص دریچه، ریفلاکس، انسداد وریدی، یا ترکیبی از این نشانه‌ها با هیپرتانسیون وریدی دیستال متعاقب آن قابل تشخیص است. تظاهرات بالینی CVI شامل ادم، درد، تغییرات پوستی، ایجاد زخم و وریدهای دیلاته شده پوستی در اندام تحتانی است. این بیماری می‌تواند منجر به بار (burden) مالی بزرگی برای سیستم‌های سلامت شود. تنوع گسترده‌ای از گزینه‌های درمانی برای CVI، از جراحی و دارو تا فشرده‌سازی و فیزیوتراپی، وجود دارد. بالنئوتراپی (balneotherapy) (درمان‌های شامل آب) یک گزینه نسبتا ارزان و روشی بالقوه کارآمد برای ارائه فیزیوتراپی به افراد مبتلا به CVI است. این یک نسخه به‌روز شده از مروری است که نخستین‌بار در سال 2019 منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و بی‌خطری (safety) استفاده از بالنئوتراپی در درمان افراد مبتلا به نارسایی مزمن وریدی.
از روش‌های جامع و استاندارد جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو 28 جون 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه-تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای را وارد کردیم که به مقایسه بالنئوتراپی با عدم درمان یا دیگر انواع درمان برای CVI پرداختند. هم‌چنین مطالعاتی را وارد کردیم که از ترکیبی از درمان‌ها استفاده کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از 1. شدت بیماری، 2. کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) و 3. عوارض جانبی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از 1. درد، 2. ادم، 3. بروز زخم پا و 4. تغییرات رنگدانه پوست. برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد، از روش درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
نه کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل شده را با 1126 شرکت‌کننده مبتلا به CVI وارد کردیم. هفت مطالعه بالنئوتراپی را در برابر عدم درمان ارزیابی کردند، یک مطالعه بالنئوتراپی را در برابر یک داروی فلبوتونیک (phlebotonic) (melilotus officinalis) مقایسه کرد، و یک مطالعه به ارزیابی بالنئوتراپی در برابر ورزش در خشکی پرداخت. به دلیل عدم کورسازی شرکت‌کنندگان و محققین، پیامدهای گزارش شده توسط شرکت‌کننده و عدم دقت، سطح اطمینان خود را نسبت به شواهد کاهش دادیم.
بالنئوتراپی در برابر عدم درمان
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان، احتمالا منجر به بهبودی اندکی در نمره شدت علائم و نشانه‌های بیماری، بر اساس نمره شدت بالینی وریدی (Venous Clinical Severity Score; VCSS) می‌شود (تفاوت میانگین (MD): 1.75-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.02- تا 0.49-؛ 3 مطالعه، 671 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط).
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان، HRQoL را که توسط پرسشنامه کیفیت زندگی نارسایی مزمن وریدی-2 (CVIQ2) در سه ماه ارزیابی شد، بهبود می‌بخشد اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم (MD: ‐10.46؛ 95% CI؛ 19.21‐ تا 1.71-؛ 2 مطالعه؛ 153 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). مداخله ممکن است HRQoL را در 12 ماه بهبود بخشد (MD: -4.48؛ 95% CI؛ 8.61- تا 0.36-؛ 2 مطالعه، 417 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). مشخص نیست که مداخله در شش ماه (MD: -2.99؛ 95% CI؛ 6.53- تا 0.56؛ 2 مطالعه، 436 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین) یا نه ماه (MD: -6.40؛ 95% CI؛ 13.84- تا 1.04؛ 1 مطالعه، 59 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) تاثیری دارد یا خیر.
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وقوع عوارض جانبی داشته باشد. عوارض جانبی اصلی عبارت بودند از حوادث ترومبوآمبولی (نسبت شانس (OR): 0.35؛ 95% CI؛ 0.09 تا 1.42؛ 3 مطالعه؛ 584 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)، اریسیپلاس (erysipelas) (OR: 2.58؛ 95% CI؛ 0.65 تا 10.22؛ 2 مطالعه؛ 519 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و پالپیتاسیون یا ضربان (palpitations) (OR: 0.33؛ 95% CI؛ 0.01 تا 8.52؛ 1 مطالعه؛ 59 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ یک از مطالعات، عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند.
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است نمرات درد را در سه ماه (MD: -1.12؛ 95% CI؛ 1.35- تا 0.88-؛ 2 مطالعه، 354 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و شش ماه (MD: -1.02؛ 95% CI؛ 1.25- تا 0.78-؛ 2 مطالعه، 352 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) تا حدودی بهبود بخشد.
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر ادم (اندازه‌گیری شده بر اساس اندازه دور پا) در 24 روز تا سه ماه داشته باشد، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم (تفاوت میانگین استاندارد شده (SMD): 0.32 سانتی‌متر، 95% CI؛ 0.70- تا 1.34؛ 3 مطالعه، 369 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر بروز زخم‌های پا در 12 ماه داشته باشد، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم (OR: 1.06؛ 95% CI؛ 0.27 تا 4.14؛ 2 مطالعه، 449 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
بالنئوتراپی در مقایسه با عدم درمان ممکن است تغییرات پیگمنتاسیون پوست را که با شاخص پیگمنتاسیون در 12 ماه اندازه‌گیری شد، اندکی کاهش دهد (MD: -3.60؛ 95% CI؛ 5.95- تا 1.25-؛ 1 مطالعه، 59 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین).
بالنئوتراپی در برابر melilotus officinalis
در مقایسه بالنئوتراپی در برابر یک داروی فلبوتونیک (melilotus officinalis)، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در نشانه‌های درد (OR: 0.29؛ 95% CI؛ 0.03 تا 2.87؛ 1 مطالعه؛ 35 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا ادم (OR: 0.21؛ 95% CI؛ 0.02 تا 2.27؛ 1 مطالعه؛ 35 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) وجود داشت، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. این مطالعه، هیچ یک از دیگر پیامدهای مورد نظر را گزارش نکرد.
بالنئوتراپی در برابر ورزش در خشکی
برای مقایسه بالنئوتراپی در برابر ورزش در خشکی، شواهد یک مطالعه نشان داد که بالنئوتراپی ممکن است HRQoL را همانطور که توسط پرسشنامه نشانه وریدهای واریسی (Varicose Vein Symptom Questionnaire; VVSymQ) ارزیابی شد، بهبود بخشد اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم (MD: -3.00؛ 95% CI؛ 3.80- تا 2.20-؛ 34 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). بالنئوتراپی در مقایسه با ورزش در خشکی ممکن است ادم (حجم پا) را پس از پنج جلسه درمان کاهش دهد (پای راست: MD: -840.70؛ 95% CI؛ 1053.26- تا 628.14-؛ پای چپ: MD: -767.50؛ 95% CI؛ 910.07- تا 624.93-؛ 1 مطالعه؛ 34 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). این مطالعه، هیچ یک از دیگر پیامدهای مورد نظر را گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.