چرا این سوال مهم است؟
فولیکولیت باکتریایی (bacterial folliculitis) عبارت است از التهاب کیسه‌های ریزی در پوست که از آنها موها رشد می‌کنند (فولیکول‌های مو). این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها (ارگانیسم‌های کوچکی که با چشم غیر-مسلح قابل مشاهده نیستند) فولیکول‌های مو را عفونی می‌کنند. فولیکولیت باکتریایی به‌طور معمول باعث تورم قرمز-رنگ، با یا بدون ایجاد تاول‌های کوچک (blister) حاوی چرک (pus) می‌شود.
اگر این وضعیت درمان نشود، می‌تواند به توده‌های سفت و دردناکی پر از چرک، معروف به کورک (boil) تبدیل شود. اینها چندین فولیکول مو را می‌پوشانند، و پوست اطراف آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
فولیکولیت باکتریایی و کورک‌ها افراد زیادی را در سراسر دنیا متاثر کرده و تأثیر منفی مهمی بر کیفیت زندگی دارند. عفونت‌ها به‌طور معمول:
- باعث ایجاد عفونت‌های ناخوشایند در قسمت‌هایی از بدن می‌شوند که برای دیگران قابل مشاهده است (مانند صورت و گردن)؛ یا
- در جایی ایجاد می‌شوند که پوست در معرض مالش قرار دارد، و باعث ناراحتی و درد می‌شوند (مانند زیر بغل و باسن).
طیف وسیعی از گزینه‌های درمانی برای فولیکولیت باکتریایی و کورک‌ها در دسترس هستند. این موارد عبارتند از:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (داروهایی که با عفونت‌های باکتریایی مبارزه می‌کنند). آنها را می‌توان به شکل کرم (آنتی‌بیوتیک موضعی) در قسمت‌هایی از بدن (موضعی) استعمال کرد؛ یا می‌توانند به صورت خوراکی یا تزریقی، برای درمان کل بدن (آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک) تجویز شوند؛
- ضد-عفونی کننده‌ها (antiseptic) (مواد شیمیایی که برای مقابله با عفونت‌های ناشی از میکرو-ارگانیسم‌ها، مانند باکتری‌ها، روی پوست استعمال می‌شوند)؛
- نور-درمانی؛ و
- جراحی، مثلا، پزشکان ممکن است یک برش (incision) کوچک در پوست ایجاد کنند تا چرک تخلیه شود.
شواهد حاصل از مطالعات پژوهشی را بررسی کردیم تا بدانیم کدام درمان برای فولیکولیت‌های باکتریایی و کورک‌ها بهترین اثربخشی را دارد.
شواهد را چگونه شناسایی و ارزیابی کردیم؟
در ابتدا، به جست‌وجوی مطالعات تصادفی‌سازی و کنترل شده پرداختیم، که در آنها افراد به‌طور تصادفی به دو یا چند گروه درمانی تقسیم شدند. این روش، احتمال وجود هرگونه تفاوت را بین اثرات درمان که در واقع به دلیل وجود تفاوت‌ها در افرادی بوده که آنها را دریافت کرده‌اند (و نه به دلیل خود درمان‌ها، همان چیزی که ما می‌خواستیم بدانیم)، کاهش می‌دهد.
سپس نتایج را با هم مقایسه کرده، و شواهد حاصل از کلیه مطالعات را خلاصه کردیم. در نهایت، اطمینان خود را به شواهد موجود، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعات، و هم‌سو و سازگار بودن یافته‌ها در طول مطالعات، رتبه‌بندی کردیم.
چه یافته‌ای را پیدا کردیم؟
ما 18 مطالعه را با مجموع 1300 بیمار پیدا کردیم. افراد بین یک هفته و سه ماه پیگیری شدند. مطالعات در آسیا، اروپا و آمریکا انجام شدند. فقط سه مطالعه اطلاعات مربوط به منبع مالی خود را گزارش کردند: سازمان‌های غیر-انتفاعی بودجه یک مطالعه را تأمین کردند، و شرکت‌های دارویی نیز بودجه دو مطالعه را پرداختند.
مطالعات به مقایسه موارد زیر پرداختند:
- آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مختلف (11 مطالعه)؛
- آنتی‌بیوتیک‌های موضعی مختلف (2 مطالعه)؛
- درمان‌های مختلف برای مراقبت از زخم پس از ایجاد برش روی کورک (2 مطالعه)؛
- داروهای مختلف سنتی چینی (1 مطالعه)؛
- کو-تریموکسازول (co-trimoxazole) (آنتی‌بیوتیک) با، و بدون، 8-متوکسی‌پسورالن (methoxypsoralen) (یک درمان حساس کننده به نور) پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید (1 مطالعه)؛ و
- پنی‌سیلین (آنتی‌بیوتیک) همراه با، و بدون، fire cupping (شکلی از داروی سنتی چینی) پس از جراحی (1 مطالعه).
هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که ضد-عفونی کننده‌ها را ارزیابی کرده یا کیفیت زندگی یا عود فولیکولیت باکتریایی یا کورک را بررسی کرده باشد.
در اینجا یافته‌های حاصل از چهار مقایسه آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مختلف را گزارش می‌دهیم.
درمان قطعی
شواهد حاصل از مطالعاتی که به بررسی میزان موفقیت آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مختلف در درمان قطعی فولیکولیت باکتریایی یا کورک پرداختند، نشان می‌دهد:
- احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین سفدیتورن پیووکسیل (cefditoren pivoxil) و سفاکلور (cefaclor) وجود دارد (1 مطالعه، 93 نفر)؛
- ممکن است بین سفدینیر (cefdinir) و سفالکسین (cephalexin) تفاوتی اندک تا عدم تفاوت دیده شود (1 مطالعه، 74 نفر).
چند مطالعه موجود اطلاعاتی را با قدرت آماری کافی برای تعیین موارد زیر ارائه نکردند:
- سفادروکسیل (cefadroxil) بهتر است از فلوکلوکساسیلین (flucloxacillin) یا بدتر (1 مطالعه، 41 نفر)؛ یا
- آزیترومایسین (azithromycin) بهتر است از سفاکلور یا خیر (2 مطالعه، 31 نفر).
عوارض جانبی شدید (مانند تب یا استفراغ)
شواهد حاصل از مطالعاتی که فراوانی‌های عوارض جانبی شدید را با هم مقایسه کردند، نشان می‌دهد که ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین این موارد دیده شود:
- سفادروکسیل و فلوکلوکساسیلین (1 مطالعه، 651 نفر)؛
- سفدینیر و سفالکسین (1 مطالعه، 391 نفر)؛ و
- سفدیتورن پیووکسیل و سفاکلور (1 مطالعه، 150 نفر).
ما نمی‌دانیم که آزیترومایسین در مقایسه با سفاکلور با عوارض جانبی شدید بیشتری همراه است یا کمتر. این به این دلیل است که مطالعات اطلاعات کافی و به اندازه لازم قوی را ارائه ندادند (2 مطالعه، 274 نفر).
عوارض جانبی خفیف (مانند احساس تشنگی یا سرگیجه)
شواهد حاصل از مطالعاتی که به مقایسه فراوانی عوارض جانبی خفیف پرداختند، حاکی از آن است که احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین موارد زیر مشاهده می‌شود:
- سفادروکسیل و فلوکلوکساسیلین (1 مطالعه، 651 نفر)؛ و
- سفدیتورن پیووکسیل و سفاکلور (1 مطالعه، 150 نفر).
ما نمی‌دانیم که عوارض جانبی خفیف بیشتر یا کمتری با مقایسه‌های زیر دیده شود:
- سفدینیر یا سفالکسین (1 مطالعه، 391 نفر)؛ یا
- آزیترومایسین یا سفاکلور (2 مطالعه، 274 نفر).
دلیل آن این است که مطالعات، اطلاعاتی را با قدرت آماری کافی گزارش ندادند.
این یافته‌ها چه معنایی دارند؟
شواهد محدود موجود نشان نمی‌دهد که کدام آنتی‌بیوتیک خوراکی برای درمان فولیکولیت باکتریایی و کورک بهتر از دیگری است.
فواید و خطرات مقایسه‌ای درمان‌های دیگر مانند ضد-عفونی کننده‌ها یا نور-درمانی مشخص نیستند، زیرا مطالعات بسیار اندکی این موضوع را بررسی کردند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد ارائه شده در این مرور کاکرین، تا جون 2020 به‌روز است.
ما هیچ RCTای را در مورد اثربخشی و ایمنی آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در مقابل ضد-عفونی کننده‌ها، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در مقابل سیستمیک، یا فوتوتراپی در مقابل نور ساختگی را برای درمان فولیکولیت باکتریایی یا کورک پیدا نکردیم. کارآزمایی‌های مقایسه‌ای تفاوت‌های مهمی را در اثربخشی یا ایمنی پیامدها بین آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مختلف برای درمان فولیکولیت باکتریایی یا کورک‌ها مشخص نکرده‌اند.
بیشتر مطالعات وارد شده شرکت‌کنندگان مبتلا به عفونت پوست و بافت نرم را ارزیابی کردند، که شامل بسیاری از انواع بیماری‌ها بودند، در حالی که مطالعات دیگر به‌طور خاص روی فولیکولیت یا کورک متمرکز بودند. داده‌های مربوط به حساسیت آنتی‌بیوتیکی برای ارگانیسم‌های مسبب اغلب گزارش نشدند. کارآزمایی‌های آینده باید شامل اطلاعات مربوط به کشت و حساسیت باشند و مقایسه آنتی‌بیوتیک موضعی با آنتی‌سپتیک، و آنتی‌بیوتیک موضعی با آنتی‌بیوتیک سیستمیک یا فوتوتراپی را در نظر بگیرند.
فولیکولیت باکتریایی (bacterial folliculitis) و کورک‌ها (boil) عفونت‌های باکتریایی شایع در سطح جهان هستند که شامل التهاب فولیکول مو و بافت اطراف فولیکول می‌شوند. برخی از فولیکولیت‌ها ممکن است خود‌به‌خود برطرف شوند، اما برخی دیگر بدون درمان به سمت تبدیل به کورک شدن پیشرفت می‌کنند. کورک، که به آن فرونکل (furuncle) نیز گفته می‌شود، بافت مجاور را در بر گرفته و ممکن است به سلولیت (cellulitis) یا لنفادنیت (lymphadenitis) منجر شود. انجام مرور سیستماتیک از بهترین شواهد در مورد درمان‌های موجود مورد نیاز بود.
ارزیابی اثرات مداخلات (مانند آنتی‌بیوتیک‌های موضعی، عوامل ضد-عفونی کننده موضعی، آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک، فوتوتراپی، و ایجاد برش و تخلیه چرک ( incision and drainage)) برای افراد مبتلا به فولیکولیت باکتریایی و کورک.
بانک‌های اطلاعاتی زیر را تا جون 2020 جست‌وجو کردیم: پایگاه ثبت تخصصی گروه پوست در کاکرین، CENTRAL؛ MEDLINE؛ و Embase. هم‌چنین به جست‌وجو در پنج پایگاه ثبت کارآزمایی تا جون 2020 پرداختیم. فهرست منابع همه مطالعات وارد شده و مرورهای سیستماتیک مرتبط را برای یافتن کارآزمایی‌های مرتبط بیشتر بررسی کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک؛ آنتی‌بیوتیک‌های موضعی؛ ضد-عفونی کننده‌های موضعی، مانند بنزوئیل پراکسید (benzoyl peroxide) موضعی؛ فوتوتراپی؛ و مداخلات جراحی را در شرکت‌کنندگان مبتلا به فولیکولیت باکتریایی یا کورک ارزیابی کردند. مقایسه کننده‌های واجد شرایط عبارت بودند از مداخله فعال، دارونما (placebo)، یا عدم درمان.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه ما «درمان قطعی بالینی» و «عوارض جانبی شدید منجر به ترک درمان» بودند؛ پیامدهای ثانویه عبارت بودند از «کیفیت زندگی»، «عود فولیکولیت یا کورک پس از اتمام درمان»، و «عوارض جانبی خفیف که منجر به ترک درمان نشوند». درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد به کار رفت.
ما 18 RCT را وارد کردیم (1300 شرکت‌کننده). مطالعات مردان (332) را بیشتر از زنان (221) وارد کردند، اگرچه همه مطالعات این داده‌ها را گزارش نکردند. هفده کارآزمایی در بیمارستان‌ها، و یک مورد در کلینیک انجام شدند. شرکت‌کنندگان شامل کودکان و بزرگسالان (0 تا 99 سال) بودند. مطالعات شدت ضایعه را به تفصیل شرح ندادند؛ از 232 شرکت‌کننده مبتلا به فولیکولیت، 36% مزمن بودند. حداقل 61% از شرکت‌کنندگان فرونکل یا کورک داشتند، که حداقل 47% از آنها برش داده شدند. طول دوره درمان با درمان‌های خوراکی و موضعی از 3 روز تا 6 هفته، و طول مدت پیگیری از 3 روز تا 6 ماه متغیر بود. محل‌های انجام مطالعه آسیا، اروپا و آمریکا بودند. فقط سه کارآزمایی منبع مالی خود را گزارش کردند، که بودجه دو مورد را صنعت تامین کرد.
ده مطالعه با خطر بالای «سوگیری (bias) عملکرد»، پنج مورد با خطر بالای «سوگیری گزارش‌دهی»، و سه مورد با خطر بالای «سوگیری تشخیص» بودند.
هیچ RCTای را برای مقایسه آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در برابر آنتی‌سپتیک‌های موضعی، آنتی‌بیوتیک‌های موضعی در برابر آنتی‌بیوتیک‌های سیستمیک، یا فوتوتراپی در برابر نور ساختگی، شناسایی نکردیم. یازده کارآزمایی آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مختلف را مقایسه کردند.
ما مطمئن نیستیم که سفادروکسیل (cefadroxil) در مقایسه با فلوکلوکساسیلین (flucloxacillin) (17/21 در مقابل 18/20، خطر نسبی (RR): 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70 تا 1.16؛ 41 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ 10 روز درمان) یا آزیترومایسین (azithromycin) در مقایسه با سفاکلور (cefaclor) (8/15 در مقابل 10/16، RR: 1.01؛ 95% CI؛ 0.72 تا 1.40؛ 31 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ 7 روز درمان) تفاوتی را در درمان قطعی بالینی ایجاد می‌کنند یا خیر (هر دو شواهد با قطعیت بسیار پائین). ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نرخ درمان قطعی بالینی بین سفدینیر (cefdinir) و سفالکسین (cefalexin) پس از 17 تا 24 روز دیده شود (25/32 در مقابل 32/42، RR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.73 تا 1.38؛ 74 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین)، و احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نرخ درمان قطعی بالینی بین سفدیتورن پیووکسیل (cefditoren pivoxil) و سفاکلور پس از 7 روز وجود دارد (24/46 در مقابل 21/47، RR: 1.17؛ 95% CI؛ 0.77 تا 1.78؛ 93 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط ).
برای خطر وقوع عوارض جانبی شدید منجر به ترک درمان، ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین سفدینیر در مقابل سفالکسین پس از 17 تا 24 روز به دست آید (1/191 در مقابل 1/200، RR: 1.05؛ 95% CI؛ 0.07 تا 16.62؛ 391 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین). پس از 10 روز ممکن است خطر بیشتری با سفادروکسیل در مقایسه با فلوکلوکساسیلین (6/327 در مقابل 2/324، RR: 2.97؛ 95% CI؛ 0.60 تا 14.62؛ 651 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین) و سفدیتورن پیووکسیل در مقایسه با سفاکلور پس از 7 روز (2/77 در مقابل 0/73، RR: 4.74؛ 95% CI؛ 0.23 تا 97.17؛ 150 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین) دیده شود. با این حال، برای این سه مقایسه 95% CI بسیار گسترده بوده و شامل احتمال هم افزایش و هم کاهش خطر وقایع است. ما مطمئن نیستیم که آزیترومایسین در مقایسه با سفاکلور بر خطر وقوع عوارض جانبی شدید منجر به ترک درمان تأثیر می‌گذارد یا خیر (274 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) زیرا پس از هفت روز هیچ عارضه‌ای در هر دو گروه رخ نداد.
احتمالا تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین مقایسه‌های زیر برای خطر وقوع عوارض جانبی خفیف دیده می‌شود: سفادروکسیل در برابر فلوکلوکساسیلین پس از 10 روز (91/327 در مقابل 116/324، RR: 0.78؛ 95% CI؛ 0.62 تا 0.98؛ 651 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط) یا سفدیتورن پیووکسیل در برابر سفاکلور پس از 7 روز (8/77 در مقابل 5/73، RR: 1.52؛ 95% CI؛ 0.52 تا 4.42؛ 150 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط). به دلیل وجود شواهدی با قطعیت بسیار پائین، از تاثیر آزیترومایسین در برابر سفاکلور پس از هفت روز اطمینان نداریم (7/148 در مقابل 4/126، RR: 1.26؛ 95% CI؛ 0.38 تا 4.17؛ 274 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه). مطالعه مقایسه کننده سفدینیر با سفالکسین، اطلاعات مربوط به کل عوارض جانبی خفیف را گزارش نکرد، اما بیماران در هر دو گروه طی 17 تا 24 روز درمان به اسهال، حالت تهوع و مایکوز واژن مبتلا شدند. عوارض جانبی بیشتری که در سایر مطالعات وارد شده گزارش شدند، شامل استفراغ، بثورات، و علائم گوارشی مانند درد معده بودند، که برخی از عوارض منجر به ترک مطالعه شد.
سه مطالعه وارد شده عود ضایعه را پس از اتمام درمان ارزیابی کردند، هیچ یک از آنها مقایسه‌های کلیدی ما را ارزیابی نکرده و هیچ مطالعه‌ای به بررسی کیفیت زندگی نپرداخت.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.