پیام‌های کلیدی
در حالی که درمان‌های غیر-دارویی ممکن است میزان ترس را در زنان بارداری که ترس شدیدی از زایمان دارند در مقایسه با مراقبت معمول زایمانی کاهش دهند، این میزان کاهش می‌تواند نشان‌دهنده تغییر معنی‌داری در سطح ترس آنها نباشد. درمان‌های غیر-دارویی احتمالا تعداد زنانی را که زایمان سزارین دارند، یعنی روشی که در آن نوزاد با جراحی متولد می‌شود، کاهش می‌دهد. پژوهش‌های آینده در این زمینه باید بر اندازه‌گیری میزان اضطراب در زنانی که ترس زیاد یا شدیدی از زایمان دارند، متمرکز شوند.
ترس از زایمان چیست؟
ترس از زایمان می‌تواند از نگرانی‌ها و اضطراب‌های جزئی در مورد زایمان، تا ترس شدید از آن متغیر باشد و این ترس تاثیر قابل‌‌توجهی بر زندگی زنان دارد، دیسترس ایجاد می‌کند و بر بهزیستی (well-being) روانی آنها تاثیر می‌گذارد. سطح بالا تا شدید ترس از زایمان ممکن است شامل سطوح بسیار شدید ترس باشد که تحت عنوان «توکوفوبیا» (tocophobia) نیز شناخته می‌شود.
اینکه زنان باردار - به ویژه مادرانی که برای اولین بار باردار می‌شوند - در مورد زایمان مضطرب، نگران یا بیمناک باشند، امری است طبیعی. با این حال، برخی از زنان ترس زیادی در رابطه با زایمان دارند و تعداد کمی نیز با ترس شدید از زایمان یا «توکوفوبیا» سر می‌کنند. این زنان:
- ممکن است احساس انزوا، گناه و شرمندگی داشته باشند؛ ممکن است تصمیم بگیرند که بارداری سالم را خاتمه دهند، بارداری خود را پنهان کرده یا آن را انکار کنند؛
- ممکن است آمادگی برای زایمان یا دسترسی به اطلاعات بارداری را به دلیل ترسشان دشوار بدانند و در برقراری ارتباط با نوزاد دچار مشکل شوند؛
- ممکن است دچار بی‌خوابی، کابوس، معده درد، افسردگی و اضطراب شوند که اینها خود به حملات پانیک می‌انجامند.
زنانی که ترس زیاد تا شدید از زایمان دارند، به احتمال زیاد زایمان سزارین برنامه‌ریزی شده یا اضطراری، زایمان با کمک ابزار خواهند داشت، و عوارض جسمانی مرتبط با ترس را، مانند دوره لیبر طولانی-مدت، پشت سر می‌گذارند. زنان مبتلا به ترس زیاد از زایمان بدون سابقه افسردگی، بیشتر در معرض ابتلا به افسردگی پس از زایمان قرار دارند.
ترس از زایمان چگونه درمان می‌شود؟
دلایل ترس از زایمان برای هر زن پیچیده و منحصربه‌فرد است. ترس زیاد تا شدید از زایمان در بخش مراقبت زایمانی در بسیاری از نقاط جهان شناخته نشده یا خدماتی برای آن ارائه نمی‌شود. راه‌های درمان این ترس باید بررسی شوند.
درمان‌های موثر به زنان کمک می‌کنند تا به توانایی خود برای زایمان اطمینان داشته باشند، راه‌های مقابه‌ای را برای زایمان به آنها ارائه می‌دهند، و در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بارداری و روند زایمان به آنها قدرت می‌دهند.
هدف این درمان‌ها حمایت بیشتر از زنان بوده و شامل موارد زیر است:
- آموزش حساس در مورد روند زایمان؛ ارتقای مهارت‌های حل مسئله؛
- آموزش راهبردهای مقابله‌ای برای دوره لیبر؛
- و تایید اینکه می‌توان حوادث منفی زایمان را مدیریت کرد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما می‌خواستیم بدانیم که درمان‌های غیر-دارویی از نظر موارد زیر بهتر از مراقبت استاندارد زایمانی است که به زنان باردار ارائه می‌شود یا خیر:
- کاهش سطح ترس زنان، که توسط یک پرسش‌نامه پُرکاربرد برای بررسی ترس از زایمان اندازه‌گیری شد؛
- کاهش تعداد زنانی که زایمان سزارین دارند؛
- کاهش اضطراب و افسردگی.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به دنبال مطالعاتی بودیم که درمان‌های غیر-دارویی را با هدف کاهش ترس از زایمان مورد بررسی قرار دادند. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و تعداد شرکتکنندگان در مطالعه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
هفت مطالعه را پیدا کردیم که شامل 1357 زن باردار مبتلا به ترس زیاد تا شدید از زایمان از جمله توکوفوبیا بودند. این مطالعات انواع مختلف درمان را مورد بررسی قرار دادند، از جمله:
- آموزش روانی (یک شکل ساختاریافته از آموزش ارائه‌شده به افراد مبتلا به بیماری‌های سلامت روان)؛
- درمان شناختی رفتاری (نوعی «گفتار درمانی» (talking therapy) که هدف آن کمک به شناسایی و تغییر الگوهای زمینه‌ای فکری است)؛
- بحث گروهی؛ آموزش همتایان از دیگر زنان باردار؛
- و هنر درمانی.
مطالعات در پنج کشور مختلف (استرالیا، ایران، سوئد، فنلاند و ترکیه) انجام شدند.
ما دریافتیم که درمان‌های غیر-دارویی:
- ممکن است ترس از زایمان را که با پرسش‌نامه‌ای پُرکاربرد اندازه‌گیری شد، کاهش دهد، اگرچه این میزان کاهش می‌تواند نشان دهنده تغییر معنی‌داری در سطح ترس زنان نباشد.
- احتمالا تعداد زنانی را که قصد زایمان سزارین دارند، کاهش می‌دهد (28% از زنان دریافت‌کننده درمان‌های غیر-دارویی در مقایسه با 40% از زنانی که درمانی را در این زمینه دریافت نکردند، زایمان سزارین داشتند).
- ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مقایسه با مراقبت استاندارد زایمان از نظر نمرات افسردگی زنان وجود ایجاد کند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اطمینان ما به شواهد محدود است زیرا مطالعات به گونه‌ای انجام شدند که ممکن است نتایج آنها نادرست باشد و زنان کمی در مطالعات حضور داشتند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد این مرور تا جولای 2020 به‌روز است.
تاثیر مداخلات غیر-دارویی برای زنان مبتلا به ترس زیاد از زایمان از نظر کاهش ترس نامطمئن است. ترس از زایمان، که بر اساس W-DEQ اندازه‌گیری شد، ممکن است کاهش یابد، اما مشخص نیست که این نشان‌دهنده کاهش بالینی معنی‌دار در ترس است یا خیر. ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در افسردگی وجود داشته باشد، اما می‌تواند نرخ زایمان سزارین کاهش یابد. کارآزمایی‌های آینده باید تعداد کافی از زنان را ثبت‌نام کرده و میزان رضایت و اضطراب آنها را هنگام زایمان اندازه‌گیری کنند.
بسیاری از زنان دچار ترس از زایمان (fear of childbirth; FOC) هستند. با اینکه ترس از زایمان در دوران بارداری طبیعی است، برخی از زنان دچار FOC بالا تا شدیدی می‌شوند. در انتهای طیف ترس، توکوفوبیا (tocophobia) قرار دارد، که به عنوان وضعیت خاصی در نظر گرفته می‌شود که ممکن است باعث ناراحتی شود، بر بهزیستی (well-being) دوران بارداری تاثیر بگذارد و مانع از انجام وظایف والدین‌گری می‌شود. مداخلات مختلفی تحت کارآزمایی بررسی شده‌اند، که برای کاهش و مدیریت FOC بالا تا شدید، از جمله توکوفوبیا، از زنان حمایت می‌کنند.
بررسی اثربخشی مداخلات غیر-دارویی برای کاهش ترس از زایمان (FOC) در مقایسه با مراقبت استاندارد زایمان در زنان باردار مبتلا به FOC بالا تا شدید، از جمله توکوفوبیا.
در جولای 2020، پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین؛ ClinicalTrials.gov؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت، و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جست‌وجو کردیم. با پژوهشگران کارآزمایی‌های ثبت شده و در حال انجام تماس گرفتیم.
کارآزمایی‌های بالینی تصادفی‌سازی شده‌ای را وارد کردیم که زنان باردار مبتلا به FOC بالا یا شدید (همانطور که در کارآزمایی مجزا تعریف شد) را برای درمان با هدف کاهش FOC به کار گرفتند. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها و چکیده‌های مقالات را برای ورود غربالگری و انتخاب کردند. کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده و متقاطع از مرور خارج شدند.
از روش‌های استاندارد روش‌شناسی توصیه شده توسط کاکرین استفاده کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) مطالعات را ارزیابی کردند. نویسنده سوم، دقت تجزیهوتحلیل داده‌ها را کنترل کرد. از سیستم درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد استفاده کردیم. پیامد اولیه کاهش FOC بود. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از زایمان سزارین، افسردگی، ترجیح انجام زایمان به روش سزارین یا زایمان خودبه‌خودی واژینال و استفاده از اپیدورال.
هفت کارآزمایی را با مجموع 1357 شرکت‌کننده وارد کردیم. مداخلات عبارت بودند از آموزش روانی، درمان شناختی رفتاری، بحث گروهی، آموزش همتایان و هنر درمانی.
چهار مطالعه از نظر پنهانسازی تخصیص با خطر بالا یا نامشخص سوگیری روبه‌رو بودند؛ سه مطالعه را از نظر داده‌های ناقص پیامد دارای خطر بالا ارزیابی کردیم؛ و در همه مطالعات، خطر بالای سوگیری ناشی از عدم کورسازی وجود داشت. به دلیل نگرانی در مورد وجود خطر سوگیری، عدم-دقت و ناهمگونی، سطح قطعیت شواهد را کاهش دادیم. هیچ کدام از مطالعات، داده‌هایی را در مورد اضطراب زنان گزارش نکردند.
مشارکت در مداخلات غیر-دارویی ممکن است سطح ترس از زایمان را، که توسط Wijma Delivery Expectancy Questionnaire (W-DEQ) اندازه‌گیری شد، کاهش دهد، اما این کاهش می‌تواند از نظر بالینی معنی‌دار نباشد (تفاوت میانگین (MD): 7.08-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 12.19- تا 1.97-؛ 7 مطالعه، 828 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). ابزار W-DEQ از 0 تا 165 نمره‌گذاری می‌شود (نمره بالاتر = ترس بیشتر).
مداخلات غیر-دارویی احتمالا تعداد زنانی را که زایمان سزارین دارند، کاهش می‌دهد (RR: 0.70؛ 95% CI؛ 0.55 تا 0.89؛ 5 مطالعه، 557 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط).
ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت بین مداخلات غیر-دارویی و مراقبت معمول در نمرات افسردگی اندازه‌گیری شده در مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبرگ (Edinburgh Postnatal Depression Scale; EPDS) وجود داشته باشد (MD: 0.09؛ 95% CI؛ 1.23- تا 1.40؛ 2 مطالعه، 399 زن؛ شواهد با قطعیت پائین). ابزار EPDS از 0 تا 30 نمره‌گذاری می‌شود (نمره بالاتر = افسردگی بیشتر).
مداخلات غیر-دارویی احتمالا تعداد زنانی را که زایمان سزارین را ترجیح می‌دهند، کاهش می‌دهد (RR: 0.37؛ 95% CI؛ 0.15 تا 0.89؛ 3 مطالعه، 276 زن؛ شواهد با قطعیت متوسط).
این دسته از مداخلات ممکن است استفاده از اپیدورال را در مقایسه با مراقبت معمول افزایش دهند، اما 95% CI شامل احتمال کاهشی اندک در استفاده از اپیدورال نیز می‌شود (RR: 1.21؛ 95% CI؛ 0.98 تا 1.48؛ 2 مطالعه، 380 زن؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.