ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
هدف آن بود که اثربخشی تمرین مثانه را با دیگر درمان‌ها برای بزرگسالان مبتلا به مثانه بیش‌فعال (overactive bladder; OAB) مقایسه کنیم.
پیشینه
OAB یک بیماری مزمن و شایع است که شامل تکرر ادرار در طول روز، دفع ادرار هنگام خواب، و نیاز ناگهانی به دفع ادرار با یا بدون بی‌اختیاری ادرار (دفع ناخواسته ادرار) است. این اختلال کیفیت زندگی را کاهش داده و بار (burden) اقتصادی قابل توجهی برای جامعه محسوب می‌شود. تمرین مثانه (bladder training) نوعی رفتار درمانی است که اهداف درمانی را تعیین کرده و از تکنیک‌هایی برای اصلاح پاسخ‌های نامناسب به فوریت‌های ادراری استفاده می‌کند. هدف از انجام مداخله، بهبودی نشانه‌های OAB همراه با به حداقل رساندن نیاز مکرر به دفع ادرار است. اگرچه دستورالعمل‌های بالینی تمرین مثانه را برای درمان OAB توصیه می‌کنند، هیچ مرور سیستماتیکی برای ارزیابی اثربخشی این روش وجود ندارد.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که تمرین مثانه را در هفت مداخله زیر بررسی کردند: 1. در مقایسه با عدم درمان، 2. در مقایسه با داروهایی به نام آنتی‌کولینرژیک‌ها (anticholinergics)؛ 3. در مقایسه با داروهایی به نام آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور (adrenoceptor)؛ 4. در مقایسه با تمرین عضلات کف لگن ((pelvic floor muscle training; PFMT)؛ تقویت عضلات اطراف مثانه، مقعد و واژن یا پنیس (penis))، 5. در ترکیب با آنتی‌کولینرژیک‌ها در برابر آنتی‌کولینرژیک‌ها به تنهایی، 6. در ترکیب با آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور در برابر آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور به تنهایی، و 7. در ترکیب با PFMT در برابر PFMT به تنهایی.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 15 مطالعه واجد شرایط را شامل 2007 شرکت‌کننده پیدا کردیم. بیشتر شرکت‌کنندگان زن بودند. مطالعات، تمرینات مثانه را با سه مورد مقایسه کردند: عدم درمان، آنتی‌کولینرژیک‌ها و PFMT در بزرگسالان مبتلا به OAB. هیچ مطالعه‌ای به بررسی چهار مقایسه دیگر نپرداخت. هفت مطالعه بودجه عمومی دریافت کردند. دو مطالعه از شرکت‌های دارویی کمک هزینه دریافت کردند. شش مطالعه منابع حمایت مالی خود را اعلام نکردند.
نتایج کلیدی
تمرین مثانه در برابر عدم درمان : تمرین مثانه ممکن است نشانه‌های OAB را درمان کرده یا بهبود بخشد، اما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. تمرین مثانه ممکن است تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری را کاهش دهد. هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که به ما در پاسخ به سوال مربوط به پیامدهای دیگر کمک کند.
تمرین مثانه در برابر آنتی‌کولینرژیک‌ها : تمرین مثانه ممکن است نشانه‌های OAB را بیشتر از آنتی‌کولینرژیک‌ها درمان کرده یا بهبود بخشد. مشخص نیست تمرین مثانه تاثیری بر پیامدهای دیگر دارد یا خیر، هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که به ما در پاسخ به سوال مربوط به رضایت گزارش‌شده توسط بیمار کمک کند.
تمرین مثانه در برابر PFMT : تمرین مثانه ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در کیفیت زندگی یا تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری در هر 24 ساعت ایجاد کند. تنها مطالعه‌ای که به بررسی عوارض جانبی پرداخت، هیچ رویدادی را گزارش نکرد. مشخص نیست که تمرین مثانه بر اپیزودهای دفع ادرار تاثیری دارد یا خیر. هیچ مطالعه‌ای را نیافتیم که پیامدهای دیگر را اندازه‌گیری کرده باشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
اکثر مطالعات واردشده به دلیل کم بودن تعداد شرکت‌کنندگان و گزارش‌دهی ضعیف از جزئیات مطالعه محدود شدند، که این امر منجر به عدم قطعیت در شواهد می‌شود. شواهد کنونی برای نشان دادن اثربخشی تمرین مثانه در درمان OAB کافی نبوده و برای رسیدن به یک نتیجه‌گیری قطعی به انجام مطالعات بیشتر با طراحی خوب نیاز است.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 6 نوامبر 2022 به‌روز است.
این مرور بر تاثیر تمرین مثانه برای درمان OAB متمرکز بود. با این حال، اکثر شواهد از قطعیت پائین یا بسیار پائین برخوردار بودند. بر اساس شواهدی با قطعیت پائین یا بسیار پائین، تمرین مثانه ممکن است در مقایسه با عدم درمان، OAB را درمان یا بهبود بخشد. تمرین مثانه ممکن است برای درمان یا بهبودی OAB موثرتر از آنتی‌کولینرژیک‌ها بوده و عوارض جانبی کمتری را ایجاد کند. ممکن است هیچ تفاوتی از نظر اثربخشی یا بی‌خطری میان تمرین مثانه و PFMT وجود نداشته باشد. به منظور دستیابی به نتیجه‌گیری قطعی، انجام کارآزمایی‌های بیشتر و با طراحی خوب مورد نیاز است.
مثانه بیش‌فعال (overactive bladder; OAB) یک بیماری مزمن شایع و آزاردهنده است. تمرین مثانه (bladder training) به‌طور گسترده‌ای به‌عنوان خط اول درمان برای OAB تجویز می‌شود، اما اثربخشی آن به جای OAB به تنهایی، به صورت سیستماتیک برای بی‌اختیاری ادرار (incontinence) ارزیابی شده است.
ارزیابی مزایا و آسیب‌های تمرین مثانه برای درمان بزرگسالان مبتلا به OAB در مقایسه با عدم درمان، آنتی‌کولینرژیک‌ها (anticholinergics)، آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور (adrenoceptor)، یا تمرین عضلات کف لگن (pelvic floor muscle training; PFMT) به تنهایی یا به صورت ترکیبی.
از روش‌های استاندارد و جامع جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو، 6 نوامبر 2022 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده شامل بزرگسالان 18 سال یا بالاتر مبتلا به OAB غیرنوروژنیک را وارد کردیم. مطالعاتی را شامل شرکت‌کنندگانی که نشانه‌های آنها ناشی از عوامل خارج از دستگاه ادراری بود (مانند اختلالات عصبی، اختلالات شناختی، بیماری‌های زنانه)، از مرور حذف کردیم.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از 1. درمان یا بهبودی گزارش‌شده توسط شرکت‌کننده، 2. کیفیت زندگی (QoL) مرتبط با نشانه بیماری و خود بیماری، و 3. عوارض جانبی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از 4. میزان رضایت گزارش‌شده توسط شرکت‌کننده، 5. تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری، 6. تعداد اپیزودهای فوریتی (urgency)، و 7. تعداد اپیزودهای دفع ادرار. برای هدف این مرور، دو نقطه زمانی را در نظر گرفتیم: بلافاصله پس از درمان (مرحله اولیه) و حداقل دو ماه پس از درمان (مرحله پایانی). برای بررسی قطعیت شواهد مربوط به هر پیامد، از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
تعداد 15 کارآزمایی را با 2007 شرکت‌کننده وارد کردیم؛ شرکت‌کنندگان در این کارآزمایی‌ها عمدتا زن (89.3%) بودند. خطر سوگیری (bias) نتایج را برای پیامدهای اولیه و ثانویه ارزیابی کردیم، که در همه مطالعات مشابه و عمدتا با خطر بالای سوگیری همراه بودند، و هیچ یک در معرض خطر پائین سوگیری قرار نداشتند. قطعیت شواهد پائین تا بسیار پائین، و در برخی موارد، برای پیامدهای اندازه‌گیری‌شده در سطح متوسط بود.
تمرین مثانه در برابر عدم درمان: سه مطالعه شامل 92 شرکت‌کننده، تمرینات مثانه را با عدم درمان مقایسه کردند. شواهد در مورد تاثیرات تمرین مثانه بر درمان یا بهبودی در مرحله اولیه بسیار نامطمئن است (خطر نسبی (RR): 17.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.13 تا 256.56؛ 1 مطالعه، 18 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). تمرین مثانه ممکن است تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری را کاهش دهد (تفاوت میانگین (MD): 1.86-؛ 95% CI؛ 3.47- تا 0.25-؛ 1 مطالعه، 14 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). هیچ مطالعه‌ای QoL مرتبط با نشانه بیماری و خود بیماری، تعداد عوارض جانبی، رضایت گزارش‌شده توسط شرکت‌کننده، تعداد اپیزودهای فوریتی یا تعداد اپیزودهای دفع ادرار را در مرحله اولیه اندازه‌گیری نکرد.
تمرین مثانه در برابر آنتی‌کولینرژیک‌ها: هفت مطالعه (602 شرکت‌کننده) تاثیرات تمرین مثانه را در برابر درمان آنتی‌کولینرژیک بررسی کردند. تمرین مثانه ممکن است در درمان یا بهبودی بیماری در مرحله اولیه موثرتر از آنتی‌کولینرژیک‌ها باشد (RR: 1.37؛ 95% CI؛ 1.10 تا 1.70؛ 4 مطالعه، 258 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین). شواهد در مورد تاثیرات تمرین مثانه بر QoL مرتبط با نشانه بیماری و خود بیماری بسیار نامطمئن است (تفاوت میانگین استانداردشده (SMD): 0.06-؛ 95% CI؛ 0.89- تا 0.77؛ 2 مطالعه، 117 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). اگرچه شواهد بسیار نامطمئن است، عوارض جانبی کمتری در گروه تمرین مثانه نسبت به گروه آنتی‌کولینرژیک‌ها وجود داشت (RR: 0.03؛ 95% CI؛ 0.01 تا 0.17؛ 3 مطالعه، 187 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). شواهد در مورد تاثیرات مداخله بر تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری در هر 24 ساعت (MD: 0.36؛ 95% CI؛ 0.27- تا 1.00؛ 2 مطالعه، 117 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، تعداد اپیزودهای فوریتی در هر 24 ساعت (MD: 0.70؛ 95% CI؛ 0.62- تا 2.02؛ 2 مطالعه، 92 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، و تعداد اپیزودهای دفع ادرار در هر 24 ساعت (MD: -0.35؛ 95% CI؛ 1.90- تا 1.20؛ 3 مطالعه، 175 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. هیچ مطالعه‌ای رضایت گزارش‌شده توسط شرکت‌کننده را در مرحله اولیه اندازه‌گیری نکرد.
تمرین مثانه در برابر PFMT: سه مطالعه شامل 203 شرکت‌کننده، تمرینات مثانه را با PFMT مقایسه کردند. شواهد در مورد تاثیرات مختلف میان تمرین مثانه و PFMT بر QoL مرتبط با نشانه بیماری و خود بیماری در مرحله اولیه بسیار نامطمئن است (SMD: 0.10؛ 95% CI؛ 0.19- تا 0.40؛ 2 مطالعه، 178 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). عارضه جانبی در هر دو گروه در مرحله اولیه رخ نداد (1 مطالعه، 97 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت متوسط). شواهد در مورد تاثیرات مداخله بر تعداد اپیزودهای بی‌اختیاری در هر 24 ساعت (MD: 0.02؛ 95% CI؛ 0.35- تا 0.39؛ 1 مطالعه، 81 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین) و بر تعداد اپیزودهای دفع ادرار در هر 24 ساعت (MD: 0.10؛ 95% CI؛ 1.44- تا 1.64؛ 1 مطالعه، 81 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. هیچ مطالعه‌ای درمان یا بهبودی، رضایت گزارش‌شده توسط شرکت‌کنندگان یا تعداد اپیزودهای فوریتی را در مرحله اولیه اندازه‌گیری نکرد.
اگرچه به مطالعاتی علاقه‌مند بودیم که تمرین مثانه را در برابر آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور (adrenoceptor)، در ترکیب با آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور در برابر آگونیست‌های بتا-3 آدرنوسپتور به تنهایی و در ترکیب با PFMT در برابر PFMT به تنهایی بررسی کردند، هیچ مطالعه واجد شرایطی را برای این مقایسه‌ها شناسایی نکردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.