چرا بهبود روند تشخیص پوسیدگی‌های دندان مهم است؟
هدف دندان‌پزشکان این است که پوسیدگی دندانی را زمانی شناسایی کنند که به سطح نیاز به پر کردن رسیده باشد. اگر دندان‌پزشکان بتوانند پوسیدگی دندان را زمانی بیابند که فقط لایه خارجی دندان (مینا (enamel)) تحت تاثیر قرار گرفته، توقف گسترش بیشتر پوسیدگی امکان‌پذیر بوده و می‌توان از پر شدن آن پیشگیری کرد. هم‌چنین مهم است که از نتیجه مثبت-کاذب اجتناب کرد، تا اگر واقعا پوسیدگی وجود ندارد، درمانی هم انجام نشود.
هدف از انجام این مرور چیست؟
هدف این مرور کاکرین آن بود که مشخص شود اشکال مختلف تست‌های مبتنی بر نور برای تشخیص پوسیدگی زودرس دندان در بیمارانی که مرتبا به دندان‌پزشک خود مراجعه می‌کنند، چقدر دقیق است. محققان در کاکرین، 23 مطالعه را برای پاسخ به این سوال وارد کردند که بین سال‌های 1988 و 2019 منتشر شدند.
در این مرور چه موضوعی بررسی شد؟
سه نوع مختلف را از دستگاه‌های مبتنی بر نور در این مرور گنجاندیم: توموگرافی انسجام نوری (OCT)، نزدیک-مادون قرمز (NIR) و فناوری فیبر-نوری (FOTI/DIFOTI). همه دستگاه‌ها بر تاباندن نورهای مختلف به دندان تکیه داشته و می‌توانند توانایی دندان‌پزشک را در شناسایی پوسیدگی دندان بهبود بخشند.
نتایج اصلی این مرور چه هستند؟
مرور مذکور شامل 23 مطالعه، با مجموع 16,702 سطح دندان بود. نتایج این مطالعات نشان می‌دهند که اگر دندان‌پزشک از دستگاه‌های تاباندن نور برای معاینه دندان‌پزشکی روتین 1000 سطح دندان استفاده کند که از این تعداد 570 (57%) دارای پوسیدگی زودرس دندان هستند:
• تخمین زده می‌شود که 484 مورد با استفاده از یکی از روش‌های تشخیص تاباندن نور دارای پوسیدگی دندان بوده و از این تعداد 56 نفر (12%) پوسیدگی دندان ندارند (مثبت-کاذب - تشخیص نادرست).
• از 516 سطح دندانی که در آنها دستگاه نشان داد پوسیدگی دندان وجود ندارد، 142 (28%) سطح دندان واقعا دارای پوسیدگی زودرس دندان خواهند بود (منفی-کاذب - تشخیص نادرست).
لطفا oralhealth.cochrane.org/transillumination-and-optical-coherence-tomography-detection-and-diagnosis-enamel-caries-results را ببینید.
در این مثال، دستگاه‌های تاباندن نور نسبت نسبتا بالایی را از نتایج منفی-کاذب تولید می‌کنند، که به موجب آن بیماران درمان پوسیدگی زودرس دندان را آنطور که باید، دریافت نمی‌کنند، به عنوان مثال، خمیردندان با فلوراید بالا یا توصیه‌ها و راهنمایی‌های بهداشت دهان و دندان. از میان داده‌های جمع آوری شده از سه نوع دستگاه تاباندن نور، به نظر می‌رسد که دستگاه OCT نسبت به NIR یا فناوری فیبر-نوری حساس‌تر است (نتایج منفی-کاذب کمتری تولید می‌کند).
نتایج مطالعات این مرور تا چه اندازه قابل اعتماد هستند؟
فقط مطالعاتی را وارد کردیم که دندان‌های سالم یا آن‌هایی را که تصور می‌شد پوسیدگی زودهنگام دارند، ارزیابی کردند، زیرا تشخیص دندان‌های دارای پوسیدگی عمیق آسان‌تر بود. کاستی‌هایی در نحوه انجام مطالعات وجود داشت، و این ممکن است منجر به این شده باشد که دستگاه‌های تاباندن نور دقیق‌تر از آنچه هستند ظاهر شده، و تعداد طبقه‌بندی‌های صحیح را افزایش دهند (مستطیل‌های سبز در نمودار). بسیاری از مطالعات عملکرد دستگاه‌ها را روی دندان‌های کشیده شده ارزیابی کردند، که بسیار متفاوت از زمانی است که دستگاه‌ها داخل دهان فرد استفاده می‌شوند، جایی که به سختی قابل دیدن است و ممکن است دندان‌ها لکه‌دار بوده یا پوششی از پلاک داشته باشند.
نتایج این مرور برای چه کسانی کاربرد دارد؟
مطالعات گنجانده شده در مرور در ایالات متحده، اروپا، ژاپن، برزیل، چین، مالزی، و استرالیا انجام شدند. بیشتر مطالعات در بیمارستان‌های دندان‌پزشکی، مطب‌های عمومی دندان‌پزشکی یا مدارس تکمیل شدند.
کاربردهای این مرور چه هستند؟
توموگرافی انسجام نوری (OCT) این پتانسیل را دارد تا به عنوان دستگاهی برای تشخیص پوسیدگی زودهنگام/مینای دندان نشان می‌دهد، اما تحقیقات و توسعه با کیفیت بیشتری مورد نیاز است زیرا OCT در حال حاضر برای دندان‌پزشکان عمومی در دسترس نیست. آنالیز نشان می‌دهد که OCT نسبت به فناوری‌های NIR و فیبر-نوری برتر است.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
نویسندگان مرور، مطالعات منتشر شده را تا 15 فوریه 2019 جست‌وجو کرده و مورد استفاده قرار دادند.
از میان دستگاه‌های ارزیابی‌شده، به نظر می‌رسد OCT بیشترین پتانسیل را نشان می‌دهد، با حساسیت برتر نسبت به دستگاه‌های NIR و فیبر-نوری. مزیت آن به عنوان یک ابزار کمکی برای پشتیبانی از معاینه مرسوم دهانی برای تائید موارد مرزی در موارد عدم-قطعیت بالینی، نهفته است. OCT در حال حاضر برای دندان‌پزشک عمومی در دسترس نیست، و بنابراین تحقیق و توسعه بیشتر ضروری است. FOTI و NIR به آسانی در دسترس بوده و آسان برای استفاده هستند؛ با این حال، محدودیت‌هایی را در توانایی خود برای تشخیص پوسیدگی مینای دندان نشان می‌دهند، اما ممکن است در شناسایی دندان‌های سالم موفق باشند.
مطالعات آینده باید با اطمینان از اینکه ورود بیماران به گونه‌ای انجام می‌شود که سوگیری انتخاب را به حداقل رسانده و مطالعات به‌طور واضح و جامع گزارش شوند، از اتلاف تحقیقات جلوگیری کنند. از نظر قابلیت کاربرد نتایج، مطالعات آینده باید در یک محیط بالینی انجام شوند تا منعکس‌کننده پیچیدگی‌های موجود در ارزیابی پوسیدگی در حفره دهان باشند.
پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین و قابل-پیشگیری‌ترین بیماری‌ها در سراسر جهان است. اگر این وضعیت به اندازه کافی زود شناسایی شود، می‌توان از تکنیک‌های غیر-تهاجمی استفاده کرد، بنابراین این مرور بر پوسیدگی‌های اولیه که سطح مینای دندان را درگیر می‌کنند، تمرکز دارد. سنگ‌بنای ردیابی و تشخیص پوسیدگی، معاینه بصری و لمسی دندان است، اگرچه روش‌های جایگزین موجود هستند. این موارد شامل استفاده از دستگاه‌های مبتنی بر تاباندن نور هستند که به‌طور بالقوه می‌توانند معاینه دندان‌پزشکی را پشتیبانی کنند. سه دسته از دستگاه‌های تاباندن نور وجود دارند که از روش‌های مختلف کاربرد و تفسیر استفاده می‌کنند، و هرکدام عمدتا بر اساس طول‌موج‌های مختلف تعریف می‌شوند؛ توموگرافی انسجام نوری (optical coherence tomography; OCT)، نزدیک-مادون قرمز (near-infrared; NIR) و فناوری فیبر-نوری، که از فیبر دیجیتالی اخیرا توسعه‌یافته‌تر (FOTI/DIFOTI) استفاده می‌کنند.
تخمین دقت تست تشخیصی تست‌های مختلف تاباندن نور برای ردیابی و تشخیص پوسیدگی مینای دندان در کودکان یا بزرگسالان. هم‌چنین برنامه‌ریزی کردیم که منابع بالقوه ناهمگونی زیر را کشف کنیم: مطالعات آزمایشگاهی و انسانی با استانداردهای مختلف مرجع؛ سطح دندان (اکلوزال، پروگزیمال، سطح صاف، یا مجاور قسمت ترمیم‌شده)؛ یک یا چند محل ارزیابی روی سطح دندان؛ و شیوع پوسیدگی در عاج دندان.
متخصص اطلاعات گروه سلامت دهان در کاکرین بانک‌های اطلاعاتی زیر را جست‌وجو کرد: MEDLINE Ovid (1946 تا 15 فوریه 2019)؛ Embase Ovid (1980 تا 15 فوریه 2019)؛ پایگاه ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام موسسات ملی سلامت ایالات متحده (ClinicalTrials.gov، تا 15 فوریه 2019)؛ و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (تا 15 فوریه 2019). فهرست منابع هم‌چنین مقالات مرور سیستماتیک منتشر شده را بررسی کردیم.
طراحی‌های مطالعه دقت تشخیصی را وارد کردیم که استفاده از دستگاه‌های مبتنی بر تاباندن نور را با استاندارد مرجع (بافت‌شناسی، معاینه دیداری تقویت‌شده با یا بدون رادیوگرافی، یا excavation جراحی) مقایسه کردند. این موارد شامل مطالعات آینده‌نگری بودند که دقت تشخیصی تست‌های شاخص تکی را بررسی کرده و مطالعاتی که مستقیما دو یا چند تست شاخص را مقایسه کردند. هر دو مطالعه آزمایشگاهی و انسانی از دندان‌های شیری و دائمی واجد شرایط ورود بودند. مطالعاتی را که انحصارا شرکت‌کنندگان مبتلا به پوسیدگی را در عاج یا frank cavitation انتخاب کردند، حذف کردیم. هم‌چنین مطالعاتی را حذف کردیم که به‌طور مصنوعی ضایعات پوسیدگی را ایجاد کرده و مواردی که از تست شاخص حین excavation پوسیدگی دندان برای تعیین عمق بهینه excavation استفاده کردند.
دو نویسنده مرور، داده‌ها را به‌طور مستقل و به صورت تکراری با استفاده از فرم استاندارد شده استخراج داده‌ها، به دست آورده و ارزیابی کیفیت مطالعه را بر اساس Quality Assessment of Diagnostic Accuracy Studies 2 (QUADAS-2) خاص بر پایه محتوای مرور انجام دادند. برآوردهای دقت تشخیصی با استفاده از روش سلسله مراتبی دو-متغیره (bivariate hierarchical) برای تولید نقاط خلاصه حساسیت (sensitivity) و ویژگی (specificity) با 95% محدوده اطمینان تعیین شدند. دقت مقایسه‌ای دستگاه‌های مختلف تاباندن نور بر اساس مقایسه‌های غیر-مستقیم و مستقیم بین روش‌ها انجام شد. منابع بالقوه ناهمگونی از قبل مشخص شده بودند و به صورت دیداری و رسمی‌تر از طریق متارگرسیون مورد بررسی قرار گرفتند.
تعداد 24 مجموعه داده را از 23 مطالعه وارد کردیم که 16,702 سطح دندان را ارزیابی کردند. NIR در 6 مجموعه داده (673 سطح دندان)، OCT در 10 مجموعه داده (1171 سطح دندان)، و FOTI/DIFOTI در 8 مجموعه داده (14,858 سطح دندان) بررسی شدند. دامنه انتخاب شرکت‌کننده دارای بیشترین تعداد مطالعاتی بود که در معرض خطر بالای سوگیری (bias) قضاوت شدند (16 مطالعه). برعکس، برای آزمون شاخص، استاندارد مرجع، و حوزه‌های جریان و زمان‌بندی، اکثر مطالعات در معرض خطر پائین سوگیری ارزیابی شدند (به ترتیب 16، 12 و 16 مطالعه). نگرانی‌های مربوط به کاربردی بودن شواهد برای همه حوزه‌ها در سطح بالا یا نامشخص ارزیابی شدند. شایان ذکر است، 14 مطالعه به دلیل ورود انتخابی شرکت‌کنندگان، نبود بررسی‌کنندگان مستقل، و استفاده از یک طرح مطالعه آزمایشگاهی، در معرض خطر بالایی بودند. خلاصه برآورد در تمام دستگاه‌های تاباندن عبارت بود از حساسیت 0.75 (95% فاصله اطمینان (CI) 0.62 تا 0.85) و ویژگی 0.87 (95% CI؛ 0.82 تا 0.92)، با نسبت شانس تشخیصی 21.52 (95% CI؛ 10.89 تا 42.48). در یک کوهورت متشکل از 1000 سطح دندان با شیوع پوسیدگی مینای 57%، این باعث می‌شود که 142 سطح دندان در صورت وجود پوسیدگی مینا به عنوان عاری از بیماری طبقه‌بندی شده (منفی-کاذب)، و 56 سطح دندان، علیرغم عدم وجود پوسیدگی مینای دندان، به عنوان بیمار طبقه‌بندی شوند (مثبت-کاذب). مقایسه رسمی دقت بر اساس نوع دستگاه، تفاوت را در حساسیت و/یا ویژگی را نشان داد (Chi2 (4) = 34.17؛ P <0.01). آنالیز بیشتر تفاوت را در حساسیت دستگاه‌های مختلف نشان داد (Chi2 (2) = 31.24؛ P <0.01) با حساسیت بالاتر 0.94 (95% CI؛ 0.88 تا 0.97) برای OCT در مقایسه با NIR معادل 0.58 (95% CI؛ 0.46 تا 0.68) و FOTI/DIFOTI معادل 0.47 (95% CI؛ 0.35 تا 0.59)، اما تفاوت معناداری در ویژگی وجود نداشت (Chi2 (2) = 3.47؛ P = 0.18).
با توجه به این نتایج، ما برنامه‌ریزی کردیم که منابع بالقوه ناهمگونی را بر اساس نوع دستگاه به طور رسمی ارزیابی کنیم، اما به دلیل تعداد محدود مطالعات برای هر نوع دستگاه، نتوانستیم این کار را انجام دهیم. برای تفسیر، نمودار انباشت (forest plot) دو-تایی را برای هر نوع دستگاه با توجه به منبع بالقوه ناهمگونی ارائه دادیم.
سطح قطعیت شواهد را پائین ارزیابی کرده و در مجموع به دلیل وجود محدودیت‌های قابل اجتناب و اجتناب‌ناپذیر در طراحی و اجرای مطالعات، غیر-مستقیم بودن ناشی از حضور مطالعات آزمایشگاهی، و عدم دقت تخمین‌ها، تا دو سطح کاهش دادیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.