همچنین نتایج کلیدی حاصل از متاآنالیز شبکه در قالب جدول خلاصه‌ای تعاملی از یافته‌ها در دسترس است، که با همکاری MAGIC تهیه شدند.
پیشینه
بیماری پارکینسون (Parkinson's disease; PD) یک اختلال پیشرونده در سیستم عصبی است که عمدتا افراد بالای 60 سال را درگیر می‌کند. نشانه‌ها به تدریج شروع شده و شامل مشکلات حرکتی مانند لرزش، سفتی بدن، کُندی حرکت و تعادل، و مشکلات در هماهنگی اندام‌ها می‌شوند. افراد مبتلا به PD همچنین ممکن است مشکلات عاطفی و خلق‌وخو، خستگی، مشکلات خواب و مشکلاتی در تفکر پیدا کنند. این اختلال قابل درمان نیست، اما می‌توان نشانه‌ها را برای مثال، با دارو یا جراحی، تسکین بخشید. علاوه بر این، فیزیوتراپی یا دیگر اشکال فعالیت فیزیکی مانند رقص ممکن است برای افراد مبتلا به PD مزیت داشته باشند. اما مشخص نیست که برخی از این تمرینات بهتر از تمرینات دیگر عمل می‌کنند یا خیر.
هدف ما چه بود؟
ما خواستیم بدانیم که چه نوع فعالیت فیزیکی برای بهبود حرکت و کیفیت زندگی افراد مبتلا به PD اثربخشی بیشتری دارد. همچنین هدف آن بود که بدانیم چه نوع ورزشی کمترین تاثیرات ناخواسته را ایجاد می‌کند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که فعالیت فیزیکی را با عدم انجام فعالیت فیزیکی یا با نوع دیگری از فعالیت فیزیکی مقایسه کردند. نتایج کوتاهمدت آنها را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اطمینان خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام مطالعه و تعداد افراد حاضر در مطالعه، رتبه‌بندی کردیم. فقط نتایج کوتاهمدت را مطالعه کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 154 مطالعه را در مورد انواع مختلف فعالیت فیزیکی برای افراد مبتلا به PD پیدا کردیم. این مطالعات در مجموع شامل 7837 نفر بودند. کوچکترین مطالعه روی 10 نفر و بزرگترین آنها با حضور 474 نفر انجام شدند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان میان 60 و 74 سال متغیر بود. مطالعات در کشورهای مختلف سراسر جهان انجام شدند، بیشترین تعداد (34) در ایالات متحده آمریکا صورت گرفتند. از میان مطالعات واردشده، 60 مورد (2721 نفر) اطلاعاتی را در مورد حرکت ارائه کردند؛ 48 مورد (3029 نفر) اطلاعاتی را در مورد کیفیت زندگی، و 85 مورد (5192 نفر) اطلاعاتی را در مورد تاثیرات ناخواسته ارائه دادند.
نتایج کلیدی این مرور چه هستند؟
بسیاری از انواع فعالیت‌های فیزیکی در مقایسه با عدم انجام آنها، تاثیر خوبی در افراد مبتلا به PD داشتند.
رقص و تمرینات راه رفتن/تعادلی/عملکردی احتمالا تاثیر مفید متوسطی بر حرکت دارند. تمرینی که از چندین نوع تمرین تشکیل می‌شود (یعنی تمرین چند دامنه‌ای (multi-domain training)) احتمالا تاثیر مفید کمی بر حرکت دارد. تمرینات استقامتی، انجام‌شده در آب، قدرتی/مقاومتی، و تمرینات ذهن-بدن (mind-body) (برای مثال تای چی (tai chi) یا یوگا (yoga)) ممکن است تاثیر مفید کمی بر حرکت داشته باشند. در مورد تاثیرات درمان فیزیکی مختص PD یعنی «Lee Silverman Voice training BIG (LSVT BIG)» و تمرینات انعطاف‌پذیری بر حرکت بسیار نامطمئن هستیم.
انجام تمرینات در آب احتمالا تاثیر مفید زیادی بر کیفیت زندگی بر جای می‌گذارد. تمرینات ذهن-بدن، راه رفتن/تعادلی/عملکردی و چند دامنه‌ای و رقص ممکن است تاثیر مفید کمی بر کیفیت زندگی داشته باشند. در مورد تاثیرات بازی، تمرینات قدرتی/مقاومتی، استقامتی و انعطاف‌پذیری بر کیفیت زندگی بسیار نامطمئن هستیم.
میزان اطمینان به این تاثیرات در سطح متوسط تا بسیار پائین بود. سطح قطعیت شواهد، اغلب به دو دلیل کاهش یافت. اول آنکه، همه مطالعات اطلاعاتی را در مورد حرکت یا کیفیت زندگی همه افرادی که در مطالعه شرکت کردند، ارائه ندادند. دوم اینکه، مطالعات بسیار کوچک بودند.
فقط 85 مطالعه اطلاعاتی را در مورد تاثیرات ناخواسته ارائه دادند، و بیشتر فقط برای گروه‌های فعالیت فیزیکی بودند، نه گروه‌هایی که این تمرینات را انجام ندادند. در 40 مطالعه، وقوع تاثیرات ناخواسته گزارش نشد. در چهار مطالعه، وقوع تاثیرات ناخواسته جدی گزارش نشد. در 28 مطالعه، تاثیرات ناخواسته مداخله گزارش شد. بیشترین موارد گزارش‌شده از تاثیرات ناخواسته، زمین خوردن (18 مطالعه) و درد (10 مطالعه) بودند. ما نمی‌توانیم بگوییم چه نوع ورزشی کمترین تاثیرات ناخواسته را ایجاد می‌کند زیرا مطالعات، اطلاعاتی را در مورد همه مواردی که نیاز داشتیم، ارائه ندادند. به همین دلیل است که در مورد نتایج مربوط به تاثیرات ناخواسته ناشی از مداخله، بسیار نامطمئن هستیم.
این یافته‌ها به چه معنا است؟
ما به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از انواع فعالیت‌های فیزیکی می‌توانند به بهبود حرکت و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به PD کمک کنند. شواهد کمی را پیدا کردیم که انواع خاصی از ورزش بهتر از انواع دیگر عمل می‌کنند. بنابراین، برای حرکت و کیفیت زندگی، فکر می‌کنیم که فعالیت فیزیکی مهم است، اما نوع دقیق ورزش ممکن است چندان مهم نباشد. با این حال، این امر امکان‌پذیر است که برخی از نشانه‌ها با انواع خاصی از تمرینات که برای افراد مبتلا به PD تببین شده‌اند، به بهترین وجه تسکین یابند. به نظر می‌رسد انواع تمریناتی را که در این مرور گنجاندیم، کاملا بی‌خطر هستند.
انجام مطالعات بزرگتر و با طراحی خوب برای افزایش اطمینان به شواهد مورد نیاز است. همچنین، برای درک ویژگی‌هایی که بر تاثیرات ورزش اثر می‌گذارند، انجام پژوهش‌های بیشتری الزامی است. انجام مطالعات بیشتر، شامل افرادی که نشانه‌های بدتری دارند، می‌تواند به تعمیم نتایج به افراد مبتلا به PD بیشتری کمک کند.
این مرور تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا می 2021 به‌روز است.
شواهدی را مبنی بر تاثیرات مفید مداخله بر شدت علائم حرکتی و QoL برای بیشتر انواع فعالیت فیزیکی در افراد مبتلا به PD حاضر در این مرور یافتیم، اما شواهد کمی حاکی از تفاوت میان این مداخلات وجود دارد. بنابراین، مرور مذکور اهمیت انجام فعالیت فیزیکی را با توجه به پیامدهای اولیه، یعنی شدت علائم حرکتی و QoL، برجسته می‌کند، در حالی که نوع دقیق ورزش ممکن است دارای اهمیت ثانویه باشد. نکته قابل توجه آن است که نتیجه‌گیری با این احتمال هم‌سو و سازگار است که نشانه‌های حرکتی خاص ممکن است به‌طور موثری توسط برنامه‌های اختصاصی PD درمان شوند. اگرچه شواهد در مورد تاثیر ورزش بر خطر عوارض جانبی بسیار نامطمئن است، مداخلات موجود در مرور نسبتا بی‌خطر توصیف شدند. انجام مطالعات بزرگتر و به خوبی انجام‌شده برای افزایش اطمینان به شواهد مورد نیاز است. انجام مطالعات بیشتر با حضور افراد مبتلا به بیماری پیشرفته و اختلالات شناختی ممکن است به گسترش تعمیم‌پذیری یافته‌ها به طیف گسترده‌تری از افراد مبتلا به PD کمک کند.
انجام فعالیت فیزیکی در مدیریت بالینی بیماری پارکینسون (Parkinson's disease; PD) موثر است، اما مزیت نسبی انواع مختلف ورزش نامشخص باقی مانده است.
مقایسه تاثیرات انواع مختلف فعالیت فیزیکی در بزرگسالان مبتلا به PD بر شدت علائم حرکتی، کیفیت زندگی (quality of life; QoL)، و وقوع عوارض جانبی، و ایجاد یک رتبه‌بندی درمانی معنی‌دار از نظر بالینی با استفاده از متاآنالیزهای شبکه (network meta-analyses; NMAs).
یک متخصص مجرب اطلاعات، جست‌وجوی سیستماتیکی را در CENTRAL؛ MEDLINE و Embase، و پنج بانک اطلاعاتی دیگر برای یافتن مقالات مرتبط تا 17 می 2021 انجام داد. همچنین پایگاه‌های ثبت کارآزمایی، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، و فهرست منابع مطالعات شناسایی‌شده را تا به امروز جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد این مرور کردیم که یک نوع فعالیت فیزیکی را در بزرگسالان مبتلا به PD با نوع دیگری از ورزش، گروه کنترل، یا هر دو، مقایسه کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم داده‌ها را استخراج کردند. در مواردی که اختلاف‌نظر وجود داشت، با نویسنده سوم مرور مشورت شد.
مداخلات را دسته‌بندی کرده و تاثیرات آنها را بر شدت علائم حرکتی، QoL، توقف در راه رفتن (freezing of gait)، و تحرک عملکردی و تعادل، تا شش هفته پس از مداخله با استفاده از NMAها آنالیز کردیم. دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار خطر سوگیری 2 (RoB 2) ارزیابی کرده و سطح اطمینان را نسبت به شواهد با استفاده از رویکرد CINeMA برای نتایج مربوط به شدت علائم حرکتی و QoL رتبه‌بندی کردند. برای حل‌وفصل اختلاف‌نظرات، با نویسنده سوم مرور مشورت کردیم.
به دلیل وجود گزارش‌های ناهمگون از عوارض جانبی، داده‌های مربوط به بی‌خطری (safety) مداخله را به صورت نقل قول (narrative)، خلاصه کرده و با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE)، سطح اعتماد خود را به شواهد ارزیابی کردیم.
تعداد 154 مورد RCT را با مجموع 7837 شرکت‌کننده مبتلا به بیماری، عمدتا خفیف تا متوسط، و بدون اختلال شناختی شدید، وارد کردیم. تعداد شرکت‌کنندگان در هر مطالعه کم بود (میانگین 51 نفر، از 10 تا 474 نفر متغیر بود). NMAها در مورد شدت علائم حرکتی و QoL به ترتیب شامل داده‌های 60 (2721 شرکت‌کننده)، و 48 (3029 شرکت‌کننده) کارآزمایی بودند. هشتاد و پنج مطالعه (5192 شرکت‌کننده) داده‌های بی‌خطری مداخله را ارائه کردند. در اینجا، نتایج اصلی را ارائه می‌دهیم.
شواهدی را مبنی بر تاثیرات مفید اکثر انواع فعالیت‌های فیزیکی موجود در مرور در مقایسه با گروه کنترل غیرفعال مشاهده کردیم. تاثیرات مداخله بر شدت علائم حرکتی و QoL به صورت نمراتی در مقیاس حرکتی به ترتیب در مقیاس یکپارچه رتبه‌بندی بیماری پارکینسون (Unified Parkinson Disease Rating Scale; UPDRS-M) و پرسشنامه 39 بیماری پارکینسون (Parkinson's Disease Questionnaire; PDQ-39) بیان می‌شوند. برای هر دو مقیاس، نمرات بالاتر نشان‌دهنده بار (burden) بالاتر نشانه بیماری است. بنابراین، تخمین‌های منفی منعکس‌کننده بهبودی هستند (حداقل تفاوت مهم از نظر بالینی: 2.5- برای UPDRS-M و 4.72- برای PDQ-39).
شدت علائم حرکتی
شواهد حاصل از NMA (60 مطالعه؛ 2721 شرکت‌کننده) نشان می‌دهد که رقص و تمرینات راه رفتن/تعادلی/عملکردی احتمالا تاثیر مفید متوسطی بر شدت علائم حرکتی دارند (رقص: تفاوت میانگین (MD): 10.18-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 14.87- تا 5.36-؛ تمرینات راه رفتن/تعادلی/عملکردی: MD: -7.50؛ 95% CI؛ 11.39- تا 3.48-؛ سطح اطمینان متوسط)، و تمرینات چند دامنه‌ای (multi-domain) احتمالا تاثیر مفید کمی بر شدت علائم حرکتی دارد (MD: -5.90؛ 95% CI؛ 9.11- تا 2.68-؛ قطعیت شواهد در سطح متوسط). شواهد همچنین نشان می‌دهد که تمرینات استقامتی، انجام‌شده در آب، قدرتی/مقاومتی، و تمرینات ذهن-بدن (mind-body) ممکن است تاثیر مفید کمی بر شدت علائم حرکتی داشته باشند (تمرینات استقامتی: MD: -5.76؛ 95% CI؛ 9.78- تا 1.74-؛ انجام تمرینات در آب: MD: -5.09؛ 95% CI؛ 10.45- تا 0.40؛ تمرینات قدرتی/مقاومتی: MD: -4.96؛ 95% CI؛ 9.51- تا 0.40-؛ تمرینات ذهن-بدن: MD: -3.62؛ 95% CI؛ 7.24- تا 0.00؛ قطعیت شواهد در سطح پائین). شواهد در مورد تاثیرات «Lee Silverman Voice training BIG (LSVT BIG)» و تمرینات انعطاف‌پذیری بر شدت علائم حرکتی بسیار نامطمئن است (LSVT BIG: MD: -6.70؛ 95% CI؛ 16.48- تا 3.08؛ تمرینات انعطاف‌پذیری: MD: 4.20؛ 95% CI؛ 1.61- تا 9.92؛ قطعیت شواهد در سطح بسیار پائین).
کیفیت زندگی
شواهد حاصل از NMA (48 مطالعه؛ 3029 شرکت‌کننده) نشان می‌دهد که انجام تمرینات در آب احتمالا تاثیر مفید زیادی بر QoL دارند (MD: -15.15؛ 95% CI؛ 23.43- تا 6.87-؛ سطح اطمینان متوسط). شواهد همچنین حاکی از آن است که تمرینات ذهن-بدن، راه رفتن/تعادلی/عملکردی، و چند دامنه‌ای و رقص ممکن است تاثیر مفید کمی بر QoL داشته باشند (تمرینات ذهن-بدن: MD: -7.22؛ 95% CI؛ 13.57- تا 0.70-؛ تمرینات راه رفتن/تعادلی/عملکردی: MD: -6.17؛ 95% CI؛ 10.75- تا 1.59-؛ تمرینات چند دامنه‌ای: MD: -5.29؛ 95% CI؛ 9.51- تا 1.06-؛ رقص: MD: -3.88؛ 95% CI؛ 10.92- تا 3.00؛ قطعیت شواهد در سطح پائین). شواهد در مورد تاثیرات بازی، تمرینات قدرتی/مقاومتی، استقامتی و انعطاف‌پذیری بر QoL بسیار نامطمئن است (بازی: MD: -8.99؛ 95% CI؛ 23.43- تا 5.46؛ تمرینات قدرتی/مقاومتی: MD: -6.70؛ 95% CI؛ 12.86- تا 0.35-؛ تمرینات استقامتی: MD: -6.52؛ 95% CI؛ 13.74- تا 0.88؛ تمرینات انعطاف‌پذیری: MD: 1.94؛ 95% CI؛ 10.40- تا 14.27؛ قطعیت شواهد در سطح بسیار پائین).
عوارض جانبی
فقط 85 مطالعه (5192 شرکت‌کننده) برخی داده‌های بی‌خطری مداخله را، عمدتا فقط برای گروه‌های مداخله، ارائه کردند. هیچ موردی از وقوع عوارض جانبی (adverse events; AEs) در 40 مطالعه و AEهای جدی در چهار مطالعه گزارش نشد. AEها در 28 مطالعه رخ دادند. بیشترین موارد گزارش‌شده، زمین خوردن (18 مطالعه) و درد (10 مطالعه) بودند. شواهد در مورد تاثیر فعالیت فیزیکی بر خطر عوارض جانبی بسیار نامطمئن است (قطعیت شواهد در سطح بسیار پائین).
در سراسر پیامدها، شواهد کمی را مبنی بر تفاوت میان انواع ورزش مشاهده کردیم.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.