چرا این موضوع مهم است؟

حس بویایی برای لذت بردن از بو و طعم مواد خوراکی حیاتی، و برای ایمنی فرد مهم است. در طول همه‌گیری کووید-19 تمرکز فزاینده‌ای بر تغییر در حس بویایی به عنوان یکی از نشانه‌های اولیه ابتلا به این عفونت وجود داشته است. این وضعیت می‌تواند باعث کاهش، تغییر یا از بین رفتن کامل حس بویایی شود. این وضعیت برای اکثر افراد موقتی است، با این حال برای برخی نیز تا هفته‌ها یا حتی ماه‌ها طول می‌کشد. اگر شخصی حس بویایی خود را به مدت طولانی از دست داده باشد (بیش از چهار هفته پس از ابتلا به کووید-19)، نمی‌دانیم که درمانی برای کمک به بهبود آن وجود دارد یا خیر.

شواهد را چگونه شناسایی و ارزیابی کردیم؟

با جست‌وجو در منابع علمی پزشکی، مطالعات مرتبط را شناسایی کرده و نتایج را خلاصه کردیم. کیفیت مطالعات هم‌چنین قطعیت شواهد را ارزیابی کردیم. عوامل موثر بر آن عبارت بودند از حجم نمونه مطالعات، روش‌های انجام مطالعه و نحوه گزارش‌دهی نتایج توسط محققان. بر این اساس، سطح قطعیت شواهد را بسیار پائین، پائین، متوسط یا بالا طبقه‌بندی کردیم.

آنچه ما به دست آوردیم

دو مطالعه کوچک را برای ورود در این مرور یافتیم، که شامل 30 نفر بودند. همه شرکت‏‌کنندگان از نظر حس بویایی مشکل داشتند که حداقل چهار هفته طول کشیده، و پس از ابتلا به عفونت کووید-19 شروع شد. مشکلات مربوط به حس بویایی با استفاده از تست‌های ویژه شناسایی حس بویایی‌ای تشخیص داده شدند که توسط تیم تحقیقاتی به کار گرفته شدند. بیماران به‌طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: افرادی که تحت درمان قرار گرفته و افرادی که درمانی را دریافت نگرفتند.

درمان در یک مطالعه شامل تجویز یک دوره از قرص‌های کورتیکواستروئید («سیستمیک») و شست‌وشوی بینی (با محلولی متشکل از کورتیکواستروئیدها، دکونژستانت و عاملی که مخاط را تجزیه می‌کند) بود. مطالعه دوم از یک دوره کمکی تحت عنوان پالمیتویل‌اتانول‌آمید (palmitoylethanolamide) و لوتئولین (luteolin) استفاده کرد.

⁧⁧⁩⁩کورتیکواستروئیدهای سیستمیک و شست‌وشوی بینی (کورتیکواستروئیدها/ضد-احتقان/موکولیتیک داخل بینی) در مقایسه با عدم-درمان⁧⁧⁩⁩

ما نمی‌دانیم که مصرف قرص‌های کورتیکواستروئید همراه با شست‌وشوی بینی در موارد زیر بهتر از عدم-درمان است یا بدتر:

- بازگشت حس بویایی به وضعیت طبیعی پس از 40 روز؛
- تغییر در حس بویایی پس از 40 روز؛
- بروز هرگونه عوارض جانبی ناخواسته.

دلیل این امر آن است که شواهد شناسایی شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند، عمدتا به این دلیل که فقط یک مطالعه شناسایی شد و آن هم شامل تعداد اندکی از بیماران بود.

پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین در مقایسه با عدم-درمان

ما نمی‌دانیم که در موارد زیر، مصرف پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین بهتر از عدم-درمان است یا بدتر:

- بازگشت حس بویایی به وضعیت طبیعی پس از 30 روز؛
- تغییر در حس بویایی پس از 30 روز؛
- بروز هرگونه عوارض جانبی ناخواسته.

دلیل این امر آن است که شواهد شناسایی شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بودند، عمدتا به این دلیل که فقط یک مطالعه شناسایی شد و آن هم شامل تعداد اندکی از بیماران بود.

تعداد دیگری را از مطالعات در حال انجام یافتیم، اما هنوز هیچ نتیجه‌ای از آنها در دسترس نیست تا در این مرور گنجانده شوند.

این یافته به چه معنی است؟

مشخص نیست که استفاده از کورتیکواستروئیدها همراه با شست‌وشوی بینی، یا استفاده از مکمل پالمیتویل‌اتانول‌آمید و لوتئولین، ممکن است مشکلات حس بویایی را پس از ابتلا به کووید-19 درمان کنند یا خیر، یا اینکه این درمان‌ها به‌طور بالقوه می‌توانند باعث آسیب شوند یا خیر.

دیگر روش‌های درمانی تحت بررسی قرار دارند. این مرور یک «مرور سیستماتیک پویا» است، به این معنی که مرتبا به دنبال مطالعات جدیدی خواهیم بود که ممکن است مرتبط با موضوع باشند، و به محض در دسترس قرار گرفتن نتایج بیشتر، این مطالعه به‌روز خواهد شد.

این مرور تا چه زمانی به‌روز‌‌ است؟

شواهد ارائه شده در این مرور کاکرین تا اکتبر 2021 به‌روز است.