پیام‌های کلیدی
ما مطمئن نیستیم که ورقه ژل سیلیکونی ظاهر اسکار را بیش از موارد زیر بهبود می‌بخشد:
- عدم درمان؛
- درمان با یک پانسمان مشابه ورقه ژل سیلیکونی که حاوی سیلیکون نیست؛
- تزریق مستقیم تریامسینولون استوناید (triamcinolone acetonide) (دارو) به داخل ضایعه یا زیر پوست.
در مورد تاثیر ورقه ژل سیلیکون بر درد در مقایسه با عدم درمان مطمئن نیستیم.
ما نمی‌دانیم که ورقه‌های ژل سیلیکونی در مقایسه با ورقه‌های ژل غیر سیلیکونی یا تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید بر درد تاثیر دارند یا خیر.
اسکارهای کلوئیدی (keloid scars) چه هستند؟
اسکار علامتی است که پس از بهبود زخم یا جراحت روی پوست باقی می‌ماند. گاهی اوقات اسکارها می‌توانند به‌طور غیر طبیعی ایجاد شده و اسکارهای کلوئیدی را تشکیل دهند که برجسته و دارای ظاهری زشت بوده و می‌توانند از نظر جسمی و روحی افراد را تحت تاثیر قرار دهند. اسکارهای کلوئیدی اغلب پس از جراحات خفیف و جزئی ایجاد شده و می‌توانند به پوست اطراف زخم اصلی گسترش یابند. درمان آنها دشوار بوده و می‌توانند هر دو جنس را درگیر کرده و در هر سنی رخ دهند.
اسکارهای کلوئیدی چگونه درمان می‌شوند؟
ورقه ژل سیلیکون یک پانسمان زخم نرم و قابل انعطاف و حاوی یک فرم الاستیک سیلیکون است. این ورقه بافتی نرم و لاستیکی دارد و به راحتی به پوست چسبیده می‌شود. تصور می‌شود که ورقه ژل سیلیکونی گزینه مطلوبی در درمان اسکارهای کلوئیدی باشد. می‌توان از آن برای التیام پوست و کمک به نرم و صاف شدن اسکار کلوئیدی استفاده کرد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
در این مرور کاکرین، خواستیم بدانیم که مزایا و خطرات درمان اسکارهای کلوئیدی با ورقه ژل سیلیکونی چه هستند.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
به جست‌وجوی مطالعاتی پرداختیم که استفاده از ورقه‌های ژل سیلیکون را برای درمان اسکارهای کلوئیدی بررسی کردند. برای یافتن فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده به جست‌وجو پرداختیم، که در آنها درمانی که هر شخص دریافت می‌کند به‌طور تصادفی انتخاب می‌شود. این نوع مطالعات معمولا معتبرترین شواهد را در مورد تاثیرات یک درمان ارائه می‌دهند.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
دو مطالعه را با مجموع 36 شرکت‌کننده (85 اسکار) پیدا کردیم (33 شرکت‌کننده (76 اسکار) مطالعه را تکمیل کردند). شرکت‌کنندگان مبتلا به اسکارهای کلوئیدی ناشی از جراحی، زخم‌های عفونی یا تروما بودند. مطالعات تاثیرات ورقه‌های ژل سیلیکونی را با موارد زیر مقایسه کردند:
- عدم درمان؛
- درمان با یک پانسمان مشابه ورقه ژل سیلیکونی که حاوی سیلیکون نیست؛
- تزریق مستقیم تریامسینولون استوناید (triamcinolone acetonide) (دارو) به داخل ضایعه یا زیر پوست.
یک مطالعه در برزیل و مطالعه دیگری در سنگاپور انجام شد. طول دوره آنها متفاوت بود: سه ماه، و چهار ماه و نیم.
هر دو مطالعه ارزیابی اسکارها را توسط متخصصان مراقبت سلامت گزارش کردند، اما هیچ داده‌ای به گونه‌ای گزارش نشد که برای این مرور قابل استفاده باشد. هیچ مطالعه‌ای نتایج مفیدی را بر اساس ارزیابی خود فرد از اسکار خود پس از درمان گزارش نکرد. هر دو مطالعه ارزیابی‌هایی را از درد گزارش کردند، اما هیچ داده‌ای به گونه‌ای گزارش نشد که برای این مرور قابل استفاده باشد.
هیچ مطالعه‌ای نتایج مفیدی را برای بهزیستی (well-being) (کیفیت زندگی) افراد گزارش نکرد: اینکه افراد در گروه درمانی خود باقی ماندند یا خیر (پایبندی به درمان)، درمان‌ها تاثیرات ناخواسته‌ای داشتند یا خیر؛ یا اینکه درمان‌ها هزینه-اثربخش بودند یا خیر (مزایای درمان بر هزینه‌های اضافی برتری دارد یا خیر).
نتایج اصلی
ما مطمئن نیستیم که ورقه‌های ژل سیلیکونی ظاهر اسکار را بیشتر از موارد زیر بهبود می‌بخشند: عدم درمان؛ درمان با ورقه ژل غیر سیلیکونی؛ یا تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید.
در مورد تاثیر ورقه ژل سیلیکون بر درد در مقایسه با عدم درمان مطمئن نیستیم. ما نمی‌دانیم که ورقه‌های ژل سیلیکونی در مقایسه با ورقه‌های ژل غیر سیلیکونی یا تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید بر درد تاثیر دارند یا خیر.
نتیجه‌گیری‌ها
ما مطمئن نیستیم که استفاده از ورقه‌های ژل سیلیکونی در مقایسه با عدم درمان، درمان با ورقه ژل غیر سیلیکونی یا تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید تفاوتی در درمان اسکارهای کلوئیدی ایجاد می‌کند یا خیر.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
به شواهد اطمینان نداریم زیرا از مطالعات بسیار کمی با تعداد کمی از افراد و نتایج ضعیف گزارش‌شده به دست آمده‌اند، بنابراین مطمئن نیستیم که نتایج تا چه اندازه قابل اعتماد هستند. اگر نتایج حاصل از مطالعات بیشتری در دسترس قرار گیرند، نتیجه‌گیری‌های ما احتمالا تغییر خواهند کرد.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
این مرور شامل شواهد منتشر شده تا 15 دسامبر 2021 است.
در حال حاضر شواهدی از RCT در مورد اثربخشی بالینی SGS در درمان اسکارهای کلوئیدی وجود ندارد. از دو مطالعه شناسایی شده، شواهد کافی برای نشان دادن اینکه استفاده از SGS در مقایسه با عدم درمان، عدم استفاده از SGS یا تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید تفاوتی را در درمان اسکارهای کلوئیدی ایجاد می‌کند یا خیر، به دست نیامد. شواهد حاصل از مطالعات وارد شده از قطعیت بسیار پائینی برخوردار بوده که عمدتا ناشی از خطر سوگیری، غیر مستقیم بودن، و عدم دقت به دلیل حجم نمونه کوچک است. کاهش عدم قطعیت در مورد تصمیم‌گیری برای استفاده از SGS به منظور درمان اسکارهای کلوئیدی مستلزم انجام مطالعات به‌خوبی طراحی شده دیگری است که روش‌شناسی‌های گزارش‌دهی خوبی داشته و به پیامدهای مهم بالینی، کیفیت زندگی و اقتصادی بپردازند.
اسکار کلوئیدی (keloid scars) یکی از شایع‌ترین انواع اسکار پاتولوژیکی است. این اسکارها وقتی که بهبود نمی‌یابند می‌توانند با ایجاد درد، خارش، انقباض و تغییر شکل ظاهری پوست فرد، بر عملکرد فیزیکی و روانی وی تاثیر بگذارند. ورقه‌های ژل سیلیکون (silicone gel sheeting; SGS) از سیلیکون درجه مدیکال تقویت‌شده با پوشش غشایی سیلیکونی ساخته شده و یکی از رایج‌ترین درمان‌ها برای اسکارهای کلوئیدی است. با این حال، هیچ مرور سیستماتیک به‌روز شده‌ای در رابطه با ارزیابی اثربخشی SGS در مدیریت درمانی اسکارهای کلوئیدی وجود ندارد. انجام یک مرور واضح و دقیق از شواهد فعلی برای راهنمایی متخصصان بالینی، مدیران بخش مراقبت سلامت و افراد مبتلا به اسکار کلوئیدی مورد نیاز است.
ارزیابی اثربخشی ورقه‌های ژل سیلیکونی در درمان اسکارهای کلوئیدی در مقایسه با مراقبت‌های استاندارد یا دیگر درمان‌ها.
از روش‌های جامع و استاندارد جست‌وجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جست‌وجو، دسامبر 2021 بود.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که شامل افراد مبتلا به هر نوع اسکار کلوئیدی بوده و اثربخشی SGS را ارزیابی کردند.
دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم انتخاب مطالعه، ارزیابی خطر سوگیری (bias)، استخراج داده‌ها و ارزیابی قطعیت شواهد را بر اساس درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) انجام دادند. اختلافات اولیه با بحث، یا اضافه کردن نویسنده سوم مرور در صورت لزوم، حل شدند.
دو مطالعه با معیارهای ورود مطابقت داشتند. حجم نمونه مطالعه‌ها از 16 تا 20 شرکت‌کننده بود. کارآزمایی‌ها از نظر بالینی ناهمگون بوده و تفاوت‌هایی در علل ایجاد اسکار (مانند جراحی، زخم‌های عفونی و تروما)، محل قرارگیری (مانند قفسه سینه و پشت)، و عمر زخم‌ها وجود داشت. طول دوره پیگیری سه ماه و چهار ماه و نیم بود. مطالعات وارد شده سه مقایسه را گزارش کردند؛ SGS در مقایسه با عدم درمان، SGS در مقایسه با ورقه ژل غیر سیلیکونی (یک پانسمان شبیه SGS اما فاقد سیلیکون)، و SGS در مقایسه با تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید (riamcinolone acetonide). یک کارآزمایی دارای طراحی split-site و یک کارآزمایی طراحی نامشخصی داشتند (که منجر به ترکیبی از داده‌های زوجی (paired) و خوشه‌ای (clustered) شد).
مطالعات وارد شده، داده‌های پیامد محدودی را برای پیامد اولیه مرور یعنی شدت اسکار اندازه‌گیری شده توسط متخصصان سلامت گزارش کردند، هیچ داده‌ای برای شدت اسکار اندازه‌گیری شده توسط بیماران یا عوارض جانبی گزارش نشد. برای پیامدهای ثانویه، داده‌هایی در مورد درد گزارش شد، اما نه برای کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و هزینه-اثربخشی. هر دو کارآزمایی گزارش‌دهی کمتر از حد مطلوب برای پیامدها داشتند، بنابراین خطر سوگیری در بسیاری از حوزه‌ها، نامشخص ارزیابی شد. همه شواهد عمدتا به دلیل وجود خطر سوگیری، غیر مستقیم بودن و عدم دقت، با قطعیت بسیار پائین رتبه‌بندی شدند.
SGS در مقایسه با عدم درمان
دو مطالعه با 33 شرکت‌کننده (76 اسکار) شدت اسکار را گزارش کردند که توسط متخصصان سلامت ارزیابی شده بود، در مورد تاثیر SGS بر شدت اسکار در مقایسه با عدم درمان مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین، کاهش یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای ناهمگونی، یک سطح برای غیر مستقیم بودن، و یک سطح برای عدم دقت). در مورد تاثیر SGS بر درد در مقایسه با عدم درمان مطمئن نیستیم (21 شرکت‌کننده با 40 اسکار؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین، یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای ناهمگونی، یک سطح برای غیر مستقیم بودن و یک سطح برای عدم دقت کاهش یافت). هیچ داده‌ای برای دیگر پیامدها از جمله شدت اسکار بر اساس ارزیابی بیماران، عوارض جانبی، پایبندی به درمان، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و هزینه-اثربخشی گزارش نشد.
SGS در مقایسه با عدم استفاده از SGS
یک مطالعه با 16 شرکت‌کننده (25 اسکار) برای این مقایسه وارد شد. در مورد تاثیر SGS بر شدت اسکار ارزیابی شده توسط متخصصان سلامت در مقایسه با عدم استفاده از SGS مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین، یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای غیر مستقیم بودن، و یک سطح برای عدم دقت کاهش یافت). در مورد تاثیر SGS بر درد در مقایسه با عدم استفاده از SGS نیز مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین، یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای غیر مستقیم بودن، و یک سطح برای عدم دقت کاهش یافت). هیچ داده‌ای برای دیگر پیامدها از جمله شدت اسکار بر اساس ارزیابی بیماران، عوارض جانبی، پایبندی به درمان، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و هزینه-اثربخشی گزارش نشد.
SGS در مقایسه با تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید
یک مطالعه با 17 شرکت‌کننده (51 اسکار) شدت اسکار را بر اساس ارزیابی متخصصان سلامت گزارش کردند، و در مورد تاثیر SGS بر شدت اسکار در مقایسه با تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین، یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای غیر مستقیم بودن، و یک سطح برای عدم دقت کاهش یافت). این مطالعه درد ارزیابی شده را توسط متخصصان سلامت بین 5 شرکت‌کننده (15 اسکار) نیز گزارش کرد، در مورد تاثیر SGS بر درد در مقایسه با تزریق داخل ضایعه‌ای تریامسینولون استوناید مطمئن نیستیم (شواهد با قطعیت بسیار پائین، یک سطح برای خطر سوگیری، یک سطح برای غیر مستقیم بودن، و دو سطح برای عدم دقت کاهش یافت). هیچ داده‌ای برای دیگر پیامدها از جمله شدت اسکار بر اساس ارزیابی بیماران، عوارض جانبی، پایبندی به درمان، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت و هزینه-اثربخشی گزارش نشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.