پیام‌های کلیدی
• مزایا و مضرات کلشی‌سین (colchicine) در پیشگیری از بروز بیماری قلبی‌عروقی آترواسکلروتیک پیش‌از وقوع آن هنوز نامطمئن است.
• پیش‌از هرگونه نتیجه‌گیری قوی، انجام تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
کلشی‌سین و بیماری قلبی‌عروقی
بیماری قلبی‌عروقی آترواسکلروتیک (ACVD)، وضعیتی که با تجمع چربی‌ها (تجمع چربی، کلسترول و دیگر مواد) روی دیواره سرخرگ‌ها مشخص می‌شود، و اغلب با اختلالات التهابی مزمن بدتر می‌شود، علت اصلی مرگ‌ومیر و بیماری در سراسر جهان است. کلشی‌سین که برای اولین‌بار در مصر باستان برای درمان بیماری استفاده شد، دارویی ارزان‌قیمت است که با التهاب مبارزه می‌کند. این دارو برای درمان نقرس، بیماری‌های کبدی، و اختلالات بافت همبند سیستمیک استفاده شده است. اخیرا، محققان پتانسیل آن را برای پیشگیری از ACVD مطالعه کرده‌اند.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم مزایا و مضرات کلشی‌سین را در پیشگیری از ACVD پیش‌از وقوع آن (پیشگیری اولیه) در جمعیت عمومی بدانیم. منظور از پیشگیری اولیه، انجام اقداماتی برای پیشگیری از بروز یک بیماری پیش‌از ایجاد آن است، به جای اینکه منتظر بود تا فردی از قبل بیمار باشد تا درمان شروع شود. در مورد ACVD، این امر به‌ویژه مهم است زیرا علت اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی در سراسر جهان به شمار می‌آید. با تمرکز بر پیشگیری، می‌توان به افراد کمک کرد تا زندگی طولانی‌تر و سالم‌تری داشته باشند و در نتیجه بار (burden) سیستم‌های مراقبت‌های سلامت کاهش یابد. یکی از رویکردهای پیشگیری اولیه، استفاده از داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی است که با اصلاح پاسخ سیستم ایمنی عمل می‌کنند. کلشی‌سین یکی از نمونه‌های این نوع داروها است.
ما چه‌کاری را انجام دادیم؟
ما به بررسی تاثیرات مصرف کلشی‌سین برای پیشگیری اولیه از ACVD، از جمله حملات قلبی، سکته مغزی، مرگ ناشی از علل قلبی‌عروقی، و مرگ‌ومیر به هر علتی، پرداختیم. ما هم‌چنین عوارض جانبی را، مانند اسهال و رویدادهای عصبی (تشنج و اغتشاش ذهنی)، بررسی کردیم. نتایج این مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده و اطمینان خود را نسبت به این شواهد، براساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
ما 15 مطالعه را شامل 1721 شرکت‌کننده با دوره‌های پیگیری از 4 تا 728 هفته، برای مقایسه کلشی‌سین با دارونما (placebo) (قرص‌های ساختگی)، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، یا مراقبت‌های معمول، یافتیم. کلشی‌سین بسته به رژیم درمانی که دنبال می‌شد، به‌صورت خوراکی، یک یا دو بار در روز مصرف شد. افرادی که در این مطالعات شرکت کردند، بزرگسالان در معرض خطر بالای ابتلا به ACVD بودند، اما هنوز دچار یک رویداد قلبی‌عروقی مهم مانند حمله قلبی یا سکته مغزی نشده بودند. عوامل خطر در نظر گرفته شده شامل سن، سابقه خانوادگی، وضعیت سیگار کشیدن، فشار خون، سطح کلسترول، و وجود دیگر شرایط مانند دیابت بودند.
نتایج اصلی
شواهد مربوط به تاثیرات کلشی‌سین در پیشگیری از بروز حوادث قلبی‌عروقی بسیار نامطمئن است. اگرچه شواهد فعلی، مزایای واضح یا کاهش عوارض ACVD را نشان نمی‌دهند، این نتیجه‌گیری با کیفیت شواهد محدود می‌شود. انجام مطالعات بیشتر و با کیفیت بالا برای تعیین دقیق فواید و مضرات کلشی‌سین در پیشگیری اولیه از ACVD ضروری است.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
به دلیل نگرانی در مورد چگونگی انجام برخی از مطالعات، نتایجی که در مطالعات مختلف متفاوت بود، و تغییرات در جمعیت‌ها یا درمان‌های مورد نظر، اعتماد ما به شواهد بسیار کم است. مطالعات بسیار کوچک بوده، و آنالیزها فقط شامل چند مطالعه اندک بودند.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا 31 می 2023 به‌روز است.
این مرور کاکرین، فواید و مضرات بالینی استفاده از کلشی‌سین را برای پیشگیری اولیه از بروز حوادث قلبی‌عروقی در جمعیت عمومی ارزیابی کرد. مقایسه‌ها با دارونما، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، یا مراقبت‌های معمول یا عدم درمان انجام شدند. بااین‌حال، قطعیت شواهد برای پیامدهای از پیش تعریف شده بسیار پائین بود، که نیاز مبرم به انجام مطالعات دقیق و با کیفیت بالا را برای تعیین قطعی تاثیر بالینی کلشی‌سین برجسته می‌کند. سوگیری‌ها و اشتباهات متعددی در مطالعات واردشده وجود داشتند، که تعمیم‌پذیری آن‌ها را محدود کرد، و مانع از تعیین قطعی بودن اثربخشی کلشی‌سین در پیشگیری از حوادث قلبی‌عروقی شد. شواهد موجود در مورد فواید یا مضرات بالقوه قلبی‌عروقی کلشی‌سین برای پیشگیری اولیه، به دلیل محدودیت‌های ذاتی در مطالعات موجود، قطعی نیست. برای پر کردن موثر این شکاف شواهد، انجام کارآزمایی‌های بالینی قوی‌تری مورد نیاز است.
بیماری‌های قلبی‌عروقی آترواسکلروتیک (atherosclerotic cardiovascular diseases; ACVDs)، وضعیتی که با تجمع چربی در دیواره شریان‌ها مشخص می‌شود، و اغلب با اختلالات التهابی مزمن تشدید می‌شود، علت اصلی مرگ‌ومیر و عوارض در سراسر جهان به حساب می‌آید. کلشی‌سین (colchicine) با اولین کاربرد دارویی آن در مصر باستان، دارویی ارزان‌قیمت با خواص ضدالتهابی است. بااین‌حال، نقش آن در پیشگیری اولیه از ACVDها در جمعیت عمومی ناشناخته باقی مانده است.
ارزیابی فواید و مضرات بالینی کلشی‌سین به عنوان پیشگیری اولیه از پیامدهای قلبی‌عروقی در جمعیت عمومی.
پایگاه ثبت تخصصی گروه قلب در کاکرین؛ پایگاه مرکزی ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)؛ Ovid MEDLINE (شامل استنادات در حال انجام و دیگر استنادات نمایه نشده)؛ Ovid Embase؛ Web of Science؛ و LILACS را جست‌وجو کردیم. ما ClinicalTrials.gov و WHO ICTRP را برای یافتن مطالعات در حال انجام و منتشرنشده جست‌وجو کردیم. هم‌چنین فهرست منابع مطالعات واردشده، مطالعات مروری، متاآنالیزها، و گزارش‌های فناوری سلامت مرتبط را برای شناسایی مطالعات بیشتر غربالگری کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ انتشار، یا شرایط انجام مطالعه وجود نداشت. نتایج جست‌وجو در 31 می 2023 به‌روز شدند.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) انجام‌شده در هر شرایطی، که افراد بزرگسال را بدون بیماری قلبی‌عروقی از قبل موجود، وارد کردند. ما کارآزمایی‌هایی را وارد کردیم که کلشی‌سین را با دارونما (placebo)، داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)، کورتیکواستروئیدها، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی یا مراقبت‌های معمول مقایسه کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از مورتالیتی به هر علتی (all-cause mortality)، انفارکتوس میوکارد، سکته مغزی، و عوارض جانبی.
دو یا چند نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج کرده، بررسی خطر سوگیری (bias) و ارزیابی‌های درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) را انجام دادند.
ما 15 RCT (1721 شرکت‌کننده تصادفی‌سازی شدند؛ 1412 شرکت‌کننده آنالیز شدند) را با دوره‌های پیگیری از 4 تا 728 هفته، شناسایی کردیم. مداخله عبارت بود از مصرف کلشی‌سین خوراکی در مقایسه با دارونما، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی، یا مراقبت معمول یا عدم درمان. به دلیل وجود سوگیری‌ها و عدم‌دقت (imprecision)، شواهد برای همه پیامدها بسیار نامطمئن بود. تمام کارآزمایی‌ها، به‌جز یک مورد، دارای خطر بالای سوگیری بودند. پنج مورد از هفت متاآنالیز، شامل کمتر از شش کارآزمایی (71.4%) بودند. اهداف این مرور، ارزیابی پیامدهای قلبی‌عروقی در جمعیت عمومی بودند، اما بسیاری از کارآزمایی‌های واردشده بر بیماری کبد متمرکز بودند.
کلشی‌سین در مقایسه با دارونما
کلشی‌سین در مقایسه با دارونما در پیشگیری اولیه ممکن است مورتالیتی به هر علتی را کاهش دهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (خطر نسبی (RR): 0.68؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 0.91؛ 6 مطالعه، 463 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین، تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا رسیدن به یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 11؛ 95% CI؛ 6 تا 67). کلشی‌سین ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در بروز انفارکتوس میوکارد غیرکشنده شود، اما شواهد بسیار نامطمئن است (RR: 0.87؛ 95% CI؛ 0.41 تا 1.82؛ 1 مطالعه، 100 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). کلشی‌سین ممکن است بروز سکته مغزی را کاهش ندهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (RR: 2.43؛ 95% CI؛ 0.67 تا 8.86؛ 1 مطالعه، 100 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). از نظر عوارض جانبی، کلشی‌سین ممکن است بروز اسهال را افزایش دهد (RR: 3.99؛ 95% CI؛ 1.44 تا 11.06؛ 8 مطالعه، 605 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین، تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا بروز یک پیامد مضر بیشتر (number needed to treat for an additional harmful outcome; NNTH): 10؛ 95% CI؛ 6 تا 17)، و ممکن است تاثیری اندک تا عدم تاثیر بر پیامدهای نورولوژیکی، مانند تشنج یا اغتشاش ذهنی، داشته باشد (RR: 0.72؛ 95% CI؛ 0.31 تا 1.66؛ 2 مطالعه، 155 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)، اما شواهد بسیار نامطمئن است. تاثیر کلشی‌سین بر مرگ‌ومیر قلبی‌عروقی نیز بسیار نامطمئن است (RR: 1.27؛ 95% CI؛ 0.03 تا 62.43؛ 2 مطالعه، 160 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). کلشی‌سین ممکن است فیبریلاسیون دهلیزی پس‌از پروسیجر قلبی را کاهش ندهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (RR: 0.74؛ 95% CI؛ 0.25 تا 2.19؛ 1 مطالعه، 100 شرکت‌کننده). ما هیچ کارآزمایی را در مورد افیوژن پریکارد، بیماری شریان محیطی، نارسایی قلبی، یا آنژین ناپایدار پیدا نکردیم.
مقایسه کلشی‌سین با متوتروکسات (داروی تعدیل‌کننده سیستم ایمنی)
کلشی‌سین در مقایسه با متوتروکسات (methotrexate) ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در مورتالیتی به هر علتی ایجاد کند، اما شواهد بسیار نامطمئن است (RR: 0.42؛ 95% CI؛ 0.12 تا 1.51؛ 1 مطالعه، 85 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت بسیار پائین). ما هیچ کارآزمایی را پیدا نکردیم که دیگر پیامدهای قلبی‌عروقی یا عوارض جانبی را برای این مقایسه گزارش کرده باشد.
کلشی‌سین در مقایسه با مراقبت معمول یا عدم درمان
شواهد در مورد تاثیر کلشی‌سین در مقایسه با مراقبت‌های معمول بر مورتالیتی به هر علتی در پیشگیری اولیه بسیار نامطمئن است (RR: 1.07؛ 95% CI؛ 0.90 تا 1.27؛ 2 مطالعه، 729 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). در مورد عوارض جانبی، مصرف کلشی‌سین در مقایسه با مراقبت‌های معمول ممکن است بروز اسهال را افزایش دهد، اما شواهد بسیار نامطمئن است (RR: 3.32؛ 95% CI؛ 1.56 تا 7.03؛ 2 مطالعه، 729 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین؛ NNTH: 18؛ 95% CI؛ 12 تا 42). هیچ کارآزمایی‌‌ای دیگر پیامدهای قلبی‌عروقی را برای این مقایسه گزارش نکرد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.