پیامهای کلیدی
• به دلیل فقدان شواهد قوی، مزایا و خطرات اوپیوئیدها در مدیریت درد در نوزادانی که در معرض پروسیجرهای دردناک قرار میگیرند، نامشخص است.
• اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما (placebo) (یک درمان «ساختگی»، یا درمان ساختگی، که حاوی هیچ دارویی نیست، اما به نظر شبیه به داروی تست شده است)، ممکن است درد ارزیابی شده را با مقیاسهای خاص در طول انجام پروسیجر کاهش دهند، اما میتوانند تفاوتی را در مقیاسهای دیگر طی یک تا دو ساعت پس از انجام پروسیجر ایجاد نکنند.
• شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر موارد زیر بسیار نامطمئن است: درد ارزیابی شده با دیگر امتیازات درد یا در نقاط زمانی مختلف، اپیزودهای برادیکاردی (bradycardia) (ضربان قلب آهسته)، یا هیپوتانسیون (فشار خون پائین). اوپیوئیدها ممکن است اپیزودهای وقفه تنفسی را افزایش دهند.
چرا برای کنترل درد در طول انجام پروسیجرها در نوزادان از اوپیوئیدها استفاده میشود؟
نوزادان (به ویژه در چهار هفته نخست پس از تولد) اغلب در طول بستری شدن در بیمارستان در معرض پروسیجرهای دردناک قرار میگیرند. آنها نیز مانند بزرگسالان، به مدیریت و کنترل مداوم درد در طول این پروسیجرها نیاز دارند. آنها گروه وسیعی از داروهای تسکین دهنده درد هستند که از طریق تعامل با گیرندههای اوپیوئیدی در سلولهای بدن عمل میکنند، و معمولا در نوزادان استفاده میشوند.
ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
هدف آن بود که تاثیر اوپیوئیدها را در مقایسه با موارد زیر در نوزادانی بررسی کنیم که در معرض پروسیجرهای دردناک قرار دارند:
• عدم درمان یا دارونما؛
• درمانهای غیر دارویی (مانند محلولهای شیرین)؛
• دیگر داروها؛
• انواع مختلف اوپیوئیدها؛
• یا یک اوپیوئید که از مسیرهای مختلف تجویز میشود، برای مثال خوراکی در مقایسه با تزریقی.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جستوجوی مطالعاتی بودیم که به پنج مقایسه شرح داده شده در بالا پرداختند. نتایج مطالعه را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روشهای انجام و حجم نمونه مطالعه، رتبهبندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 13 مطالعه را در مجموع شامل 823 نوزاد وارد کردیم. بزرگترین مطالعه روی 150 نوزاد، و کوچکترین آن روی 12 نوزاد انجام شدند. تمام مطالعات در بیمارستان صورت گرفتند. چهار مطالعه در هند، دو مطالعه در ایتالیا و انگلستان، در کانادا، فنلاند، ایران و ایالات متحده آمریکا هر کدام یک مطالعه، و یک مطالعه بینالمللی در فرانسه و ایالات متحده آمریکا انجام شدند.
هفت مطالعه اوپیوئیدها را با دارونما مقایسه کردند؛ دو مطالعه اوپیوئیدها را با محلولهای شیرین خوراکی یا دیگر درمانها مانند لمس بدن نوزاد مقایسه کردند؛ و پنج مطالعه به مقایسه اوپیوئیدها با داروی دیگری پرداختند.
اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما، احتمالا منجر به کاهش نمره درد میشوند که با مقیاسهای خاصی در طول انجام پروسیجر ارزیابی میشود، اما تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را میان گروهها با مقیاسهای دیگر طی مدت یک تا دو ساعت پس از پروسیجر ایجاد میکنند. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر درد ارزیابی شده با دیگر مقیاسهای بررسی درد یا در نقاط زمانی مختلف بسیار نامطمئن است. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر اپیزودهای برادیکاردی، افت فشار خون یا توقف تنفس که نیاز به احیا دارند، بسیار نامشخص است. اوپیوئیدها ممکن است اپیزودهای وقفه تنفسی را افزایش دهند. هیچ مطالعهای رضایت والدین را از مراقبتهای پزشکی گزارش نکرد.
شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر هر پیامدی در مقایسه با دیگر درمانها، مانند لمس بدن نوزاد یا تجویز داروهای دیگر، بسیار نامطمئن است.
محدودیتهای شواهد چه هستند؟
به شواهد اطمینان نداریم زیرا مطالعات کافی برای اطمینان از نتایج پیامدها وجود ندارند. همچنین، ممکن است افرادی که در این مطالعات شرکت داشتند، از نوع درمان نوزادان آگاه بوده باشند. مطالعات معدودی دادههایی را در مورد همه موضوعاتی که به آنها علاقهمند بودیم، ارائه کردند.
این مرور تا چه زمانی بهروز است؟
برای یافتن مطالعات، تا دسامبر 2021 به جستوجو پرداختیم.
اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما، احتمالا نمره درد ارزیابی شده را با مقیاس PIPP/PIPP-R در طول انجام پروسیجر کاهش میدهند؛ ممکن است NIPS را در طول انجام پروسیجر کم کنند؛ و یک تا دو ساعت پس از انجام پروسیجر احتمالا باعث ایجاد تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در DAN شوند. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر درد ارزیابی شده با دیگر مقیاسهای بررسی درد یا در نقاط زمانی مختلف بسیار نامطمئن است. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر اپیزودهای برادیکاردی، هیپوتانسیون یا آپنه شدید بسیار نامطمئن است. اوپیوئیدها ممکن است منجر به افزایش اپیزودهای آپنه شوند. هیچ مطالعهای رضایت والدین را از مراقبتهای ارائه شده در NICU گزارش نکرد. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها در مقایسه با مداخلات غیر دارویی یا دیگر آنالژزیکها بر هر پیامدی، بسیار نامطمئن است. هیچ مطالعهای را شناسایی نکردیم که اوپیوئیدها را با اوپیوئیدهای دیگر یا مسیرهای مختلف تجویز یک اوپیوئید را مقایسه کرده باشد.
نوزادان ممکن است به دلایل تشخیصی، مداخلات درمانی، یا پروسیجرهای جراحی، در معرض پروسیجرهای دردناک متعددی قرار گیرند.
گزینههای مدیریت درد شامل اوپیوئیدها، مداخلات غیر دارویی، و دیگر داروها هستند. مورفین (morphine)، فنتانیل (fentanyl) و رمیفنتانیل (remifentanil) از اوپیوئیدهایی هستند که بیشتر در نوزادان استفاده میشوند. با این حال، تاثیر منفی اوپیوئیدها بر ساختار و عملکرد مغز در حال رشد گزارش شده است.
ارزیابی مزایا و آسیبهای ناشی از مصرف اوپیوئیدها در نوزادان ترم یا نارس که در معرض درد پروسیجرال قرار دارند، در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم استفاده از دارو، مداخله غیر دارویی، دیگر آنالژزیکها یا آرامبخشها، اوپیوئیدهای دیگر، یا همان اوپیوئیدی که از مسیر دیگری تجویز میشود.
از روشهای استاندارد و جامع جستوجوی کاکرین استفاده کردیم. تاریخ آخرین جستوجو، دسامبر 2021 بود.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد کردیم که روی نوزادان نارس و ترم در سن جنینی (postmenstrual age; PMA) بیش از 46 هفته و 0 روز و مواجهه یافته با درد پروسیجرال انجام شده و در آنها اوپیوئیدها با موارد زیر مقایسه شدند: 1) دارونما یا عدم مصرف دارو؛ 2) مداخله غیر دارویی؛ 3) دیگر آنالژزیکها یا آرامبخشها؛ 4) اوپیوئیدهای دیگر؛ یا 5) همان اوپیوئید با مسیر تجویز متفاوت.
از روشهای استاندارد کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه، ارزیابی درد با روشهای معتبر و هرگونه آسیب ناشی از مصرف دارو بود. از مدل اثر ثابت (fixed-effect model) با خطر نسبی (RR) برای دادههای دو حالتی (dichotomous) و تفاوت میانگین (MD) برای دادههای پیوسته (continuous data)، و فواصل اطمینان (CI) آنها استفاده کردیم. از رویکرد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد بهره گرفتیم.
تعداد 13 مطالعه مستقل را وارد کردیم (823 نوزاد تازه متولد شده را ثبتنام کردند): هفت مطالعه اوپیوئیدها را با عدم درمان یا دارونما (مقایسه اصلی در این مرور)، دو مطالعه آنها را با محلول شیرین خوراکی یا مداخله غیر دارویی، و پنج مطالعه (که دو مورد از آنها بخشی از یک مطالعه بودند)، آنها را با دیگر آنالژزیکها و آرامبخشها مقایسه کردند. تمام مطالعات در محیط بیمارستانی انجام شدند.
اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما یا عدم مصرف دارو
اوپیوئیدها در مقایسه با دارونما، احتمالا نمره درد ارزیابی شده را با مقیاس پروفایل درد نوزاد نارس (Premature Infant Pain Profile; PIPP)/PIPP تجدید نظر شده (PIPP-R) در طول انجام پروسیجر کاهش میدهند (MD: -2.58؛ 95% CI؛ 3.12- تا 2.03-؛ 199 شرکتکننده، 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت متوسط)؛ ممکن است درد را در مقیاس درد نوزادان و شیرخواران (Neonatal Infant Pain Scale; NIPS) در طول انجام پروسیجر نیز کم کنند (MD: -1.97؛ 95% CI؛ 2.46- تا 1.48-؛ 102 شرکتکننده، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین)؛ و شاید منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در نمره درد، ارزیابی شده با مقیاس Douleur Aiguë du Nouveau-né (DAN)، یک تا دو ساعت پس از انجام پروسیجر شوند (MD: -0.20؛ 95% CI؛ 2.21- تا 1.81؛ 42 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت پائین). شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر نمره درد ارزیابی شده با مقیاس PIPP/PIPP-R تا 30 دقیقه پس از پروسیجر (MD: 0.14؛ 95% CI؛ 0.17- تا 0.45؛ 123 شرکتکننده، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا یک تا دو ساعت پس از پروسیجر (MD: -0.83؛ 95% CI؛ 2.42- تا 0.75؛ 54 شرکتکننده، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر اپیزودهای برادیکاردی (bradycardia) بسیار نامطمئن است (RR: 3.19؛ 95% CI؛ 0.14 تا 72.69؛ 172 شرکتکننده، 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین). اوپیوئیدها ممکن است منجر به افزایش اپیزودهای آپنه در مقایسه با دارونما شوند (RR: 3.15؛ 95% CI؛ 1.08 تا 9.16؛ 199 شرکتکننده، 3 مطالعه، شواهد با قطعیت پائین): یک مطالعه افزایش نگران کننده را در آپنه شدید گزارش کرد (RR: 7.44؛ 95% CI؛ 0.42 تا 132.95؛ 31 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ با قطعیت بسیار پائین). شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر اپیزودهای هیپوتانسیون بسیار نامطمئن است (RR قابل تخمین نیست، تفاوت خطر (risk difference): 0.00؛ 95% CI؛ 0.06- تا 0.06؛ 88 شرکتکننده، 2 مطالعه، شواهد با قطعیت بسیار پائین). هیچ مطالعهای رضایت والدین را از مراقبتهای ارائه شده در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (neonatal intensive care unit; NICU) گزارش نکرد.
اوپیوئیدها در مقایسه با مداخله غیر دارویی
شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر نمره درد ارزیابی شده با مقیاس Crying Requires oxygen Increased vital signs Expression Sleep (CRIES) در طول انجام پروسیجر در مقایسه با وضعیت قرارگیری تسهیل شده تاکینگ (facilitated tucking) (MD: -4.62؛ 95% CI؛ 6.38- تا 2.86-؛ 100 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) یا تحریک حسی (sensorial stimulation) (MD: 0.32؛ 95% CI؛ 1.13- تا 1.77؛ 100 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. دیگر پیامدهای اصلی گزارش نشدند.
اوپیوئیدها در مقایسه با دیگر آنالژزیکها یا آرامبخشها
شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر نمره درد ارزیابی شده با PIPP/PIPP-R در طول انجام پروسیجر (MD: -0.29؛ 95% CI؛ 1.58- تا 1.01؛ 124 شرکتکننده، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ تا 30 دقیقه پس از انجام پروسیجر (MD: -1.10؛ 95% CI؛ 2.82- تا 0.62؛ 12 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین)؛ و یک تا دو ساعت پس از انجام پروسیجر (MD: -0.17؛ 95% CI؛ 2.22- تا 1.88؛ 12 شرکتکننده، 1 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. هیچ مطالعهای آسیبهای ناشی از درمان را گزارش نکرد. شواهد در مورد تاثیر اوپیوئیدها بر اپیزودهای آپنه در طول انجام پروسیجر (RR: 3.27؛ 95% CI؛ 0.85 تا 12.58، 124 شرکتکننده، 2 مطالعه، شواهد با قطعیت بسیار پائین) و پس از انجام پروسیجر (RR: 2.71؛ 95% CI؛ 0.11 تا 64.96؛ 124 شرکتکننده، 2 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) و بر هیپوتانسیون (RR: 1.34؛ 95% CI؛ 0.32 تا 5.59؛ 204 شرکتکننده، 3 مطالعه؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین) بسیار نامطمئن است. دیگر پیامدهای اصلی گزارش نشدند.
هیچ مطالعهای را شناسایی نکردیم که اوپیوئیدهای مختلف (مثلا مورفین در برابر فنتانیل) یا مسیرهای مختلف تجویز یک اوپیوئید (مثلا مورفین خوراکی در برابر مورفین داخل وریدی) را مقایسه کرده باشد.
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.