پیام‌های کلیدی
ما مطمئن نیستیم که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها شنوایی را برای کودکان مبتلا به اوتیت میانی بهبود می‌بخشد، زیرا شواهد قوی وجود نداشت.
استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با عدم درمان ممکن است تعداد کودکانی را که در سه ماه پیگیری مبتلا به اوتیت میانی هستند، اندکی کاهش دهد. مشخص نیست که این یک تاثیر طولانی‌مدت است یا خیر، زیرا مطالعات کمی کودکان را برای بیش از سه ماه پیگیری کردند.
مطالعات واردشده در این مرور آسیب‌های جدی ناشی از درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها را گزارش نکردند. با این حال، برخی پیشنهادات وجود دارند که آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است عوارض جانبی ناخوشایندی را مانند بثورات پوستی ایجاد کنند.
OME چیست؟
گوش چسبنده (یا اوتیت میانی همراه با افیوژن ((otitis media with effusion; OME)) یک بیماری نسبتا شایع است که کودکان خردسال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مایع درون گوش میانی جمع شده، و باعث اختلال شنوایی می‌شود. در نتیجه شنوایی ضعیف، کودکان ممکن است در گفتار خود عقب بمانند و در مدرسه مشکلاتی داشته باشند.
OME چگونه درمان می‌شود؟
در بیشتر مواقع، OME به هیچ درمانی نیاز ندارد و نشانه‌ها با گذشت زمان بهتر می‌شوند. در کودکان مبتلا به OME مداوم، درمان‌های مختلفی از جمله دارو درمانی یا جراحی (قرار دادن گرومت‌ها (لوله‌های ونتیلاسیون)، با یا بدون آدنوئیدکتومی (adenoidectomy)) استفاده شده‌اند. گاهی اوقات، باکتری در مایع جمع‌شده در گوش میانی وجود دارد. گاهی اوقات از آنتی‌بیوتیک‌ها برای از بین بردن این باکتری‌ها، و بهبود نشانه‌های OME استفاده می‌شود.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم تشخیص دهیم که آنتی‌بیوتیک‌ها برای کودکان مبتلا به OME بهتر از دارونما (placebo) (درمان ساختگی)، یا عدم درمان هستند یا خیر.
همچنین خواستیم ببینیم مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها برای این بیماری، عوارض ناخواسته‌ای به همراه دارد یا خیر.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
برای یافتن مطالعاتی جست‌وجو کردیم که درمان آنتی‌بیوتیک خوراکی را با دارونما یا عدم درمان در کودکان مبتلا به OME مقایسه کردند. نتایج مطالعات را مقایسه و خلاصه کرده، و سطح اعتماد خود را به شواهد، بر اساس عواملی مانند روش‌های انجام و حجم نمونه مطالعه رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 19 مطالعه را شامل بیش از 2500 کودک وارد کردیم. انواع مختلفی از آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی مورد استفاده قرار گرفتند و مدت زمان درمان میان مطالعات بسیار متفاوت بودند.
مشخص نیست که آنتی‌بیوتیک‌ها تاثیری بر شنوایی دارند یا خیر، زیرا شواهد قوی نبود.
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با عدم درمان، ممکن است تعداد کودکانی را که پس از سه ماه پیگیری به OME مبتلا می‌شوند، کمی کاهش دهد. فقط دو مطالعه تعداد کودکان مبتلا به OME را پس از مدت زمان طولانی‌تر پیگیری بررسی کردند، بنابراین مطمئن نیستیم که این یک تاثیر طولانی‌مدت است یا خیر، زیرا OME ممکن است عود کند.
ما نمی‌دانیم که درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها تاثیری بر کیفیت زندگی دارد یا خیر، زیرا هیچ یک از مطالعات موجود در این مرور این پیامد را ارزیابی نکردند. ما نتوانستیم شواهد زیادی را در مورد وقوع آنافیلاکسی - یک واکنش آلرژیک نادر اما بسیار جدی - پیدا کنیم. هیچ یک از مطالعات بروز آنافیلاکسی را گزارش نکردند، اما ممکن است به این دلیل باشد که هیچ کس واکنشی نشان نداده، یا صرفا به این دلیل که مطالعات این مورد را گزارش نکردند.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
از آنجایی که شواهد موجود در این مرور کاکرین نامشخص بود، نمی‌توانیم مطمئن باشیم که درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها برای کودکان مبتلا به OME فایده‌ای دارد یا خیر. از آنجایی که اکثر مطالعات مدت زمان بسیار کوتاهی داشتند، نمی‌دانیم که تاثیر آنتی‌بیوتیک‌ها در دوره‌های زمانی طولانی‌تر ادامه می‌یابد یا خیر - حتی اگر به نظر می‌رسد OME در کوتاه‌مدت بهتر شود، ممکن است عود کند.
شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا ژانویه 2023 به‌روز است.
شواهد مربوط به استفاده از آنتی‌بیوتیک برای درمان OME با قطعیت پائین تا بسیار پائین است. اگرچه استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با عدم درمان ممکن است تاثیر مفید جزئی بر بهبود OME تا سه ماه داشته باشد، تاثیر کلی آن بر شنوایی بسیار نامشخص است. تاثیرات طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک‌ها نامشخص است و تعداد کمی از مطالعات موجود در این مرور در مورد آسیب‌های بالقوه به ارائه گزارش پرداختند. هنگام سنجش فواید و آسیب‌های بالقوه کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت درمان آنتی‌بیوتیکی در شرایطی با نرخ بالای برطرف شدن خودبه‌خودی، این نقاط پایانی مهم باید در نظر گرفته شوند.
اوتیت میانی همراه با افیوژن (otitis media with effusion; OME) تجمع مایع است در حفره گوش میانی، که بین کودکان خردسال به وفور دیده می‌شود. این مایع ممکن است باعث کاهش شنوایی شود. اگر این وضعیت مداوم باشد، ممکن است منجر به تاخیر رشد و تکامل، بروز مشکلات اجتماعی و کیفیت پائین زندگی شود. مدیریت OME شامل انتظار آگاهانه (watchful waiting)، باد کردن توسط خود بیمار (autoinflation)، درمان طبی و جراحی است. آنتی‌بیوتیک‌ها گاهی اوقات برای درمان باکتری‌های موجود در افیوژن، یا بیوفیلم‌های مرتبط، استفاده می‌شوند.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و مضرات) آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی در درمان اوتیت میانی همراه با افیوژن (OME) در کودکان.
متخصص اطلاعات گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین، به جست‌وجو در پایگاه ثبت گروه ENT در کاکرین؛ CENTRAL؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid Embase؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع دیگر برای یافتن کارآزمایی‌های منتشرشده و منتشرنشده تا 20 ژانویه 2023 پرداخت.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) و کارآزمایی‌های شبه-تصادفی‌سازی شده را شامل کودکان در سنین 6 ماه تا 12 سال مبتلا به OME یک‌طرفه یا دوطرفه وارد کردیم. مطالعاتی را وارد کردیم که آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی را با دارونما (placebo) یا عدم درمان مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین بهره بردیم. پیامدهای اولیه در پی انجام اولویت‌بندی عملکرد چند ذی‌نفع مشخص شد و عبارت بودند از: 1) شنوایی، 2) کیفیت زندگی خاص اوتیت میانی و 3) آنافیلاکسی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: 1) تداوم OME؛ 2) عوارض جانبی، 3) مهارت‌های زبان دریافتی؛ 4) تکامل گفتاری، 5) تکامل شناختی، 6) مهارت‌های روانی‌اجتماعی، 7) مهارت‌های شنیداری، 8) کیفیت زندگی مرتبط با سلامت عمومی، 9) استرس والدین، 10) عملکرد دهلیزی و 11) اپیزودهای اوتیت میانی حاد. برای ارزیابی قطعیت شواهد برای هر پیامد، از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
اگرچه همه معیارهای ارزیابی شنوایی را در نظر گرفتیم، نسبتی از کودکان که به شنوایی طبیعی بازگشتند، روش ترجیحی ما برای ارزیابی شنوایی بود، زیرا چالش‌هایی در تفسیر نتایج میانگین حد آستانه (threshold) شنوایی وجود داشت.
تعداد 19 مطالعه تکمیل‌شده را شناسایی کردیم که با معیارهای ورود مطابقت داشتند (2581 شرکت‌کننده). آنها انواع آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی (از جمله پنی‌سیلین‌ها، سفالوسپورین‌ها، ماکرولیدها و تری‌متوپریم) را ارزیابی کردند، و اکثر مطالعات از یک دوره درمانی 10 تا 14 روزه استفاده کردند. در تمام مطالعاتی که در این مرور گنجانده شدند، نگرانی‌هایی در مورد خطر سوگیری (bias) داشتیم. در اینجا، پیامدهای اولیه و پیامد ثانویه اصلی خود را در طولانی‌ترین زمان پیگیری گزارش‌شده ارائه می‌دهیم.
آنتی‌بیوتیک‌ها در مقابل دارونما
تعداد 11 مطالعه را برای این مقایسه گنجاندیم، اما هیچ یک از پیامدهای مورد نظر را گزارش نکرده و انجام متاآنالیز محدود امکان‌پذیر بود.
شنوایی
یک مطالعه نشان داد که کودکان بیشتری ممکن است تا دو ماه پس از دریافت آنتی‌بیوتیک در مقایسه با دارونما به شنوایی طبیعی بازگردند (برطرف شدن شکاف هوا-استخوان)، اما شواهد بسیار نامشخص است (نسبت شانس (OR) پتو (Peto):9.59؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.51 تا 26.18؛ 20/49 کودکی که آنتی‌بیوتیک دریافت کردند در مقابل 0/37 که دارونما گرفتند، به شنوایی طبیعی بازگشتند؛ 1 مطالعه، 86 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
کیفیت زندگی مختص بیماری
هیچ مطالعه‌ای به ارزیابی این پیامد نپرداخت.
حضور/تداوم OME
در 6 تا 12 ماه پیگیری، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با دارونما ممکن است تعداد کودکان مبتلا به OME مداوم را اندکی کاهش دهد، اما فواصل اطمینان گسترده بود و شواهد بسیار نامشخص (خطر نسبی (RR): 0.89؛ 95% CI؛ 0.68 تا 1.17؛ 48% در مقابل 54%؛ تعداد افراد مورد نیاز برای درمان (numbers needed to treat; NNT): 17؛ 2 مطالعه، 324 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین).
عارضه جانبی: آنافیلاکسی
هیچ مطالعه‌ای اطلاعات خاصی را در مورد آنافیلاکسی ارائه نکرد. سه مورد از مطالعات واردشده (448 کودک) عوارض جانبی را با جزئیات کافی گزارش کردند تا فرض شود هیچ واکنش آنافیلاکتیک رخ نداده، اما شواهد بسیار نامشخص است (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
آنتی‌بیوتیک در مقابل عدم درمان
هشت مطالعه را برای این مقایسه وارد کردیم، اما انجام متاآنالیز بسیار محدودی امکان‌پذیر بود.
شنوایی
یک مطالعه نشان داد که استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با عدم درمان ممکن است منجر به تفاوتی اندک تا عدم تفاوت در حد آستانه نهایی شنوایی در سه ماه شود (تفاوت میانگین (MD): 5.38- دسی‌بل HL؛ 95% CI؛ 9.12- تا 1.64-؛ 1 مطالعه، 73 شرکت‌کننده؛ شواهد با قطعیت پائین). فقط داده‌های شناسایی‌شده در مورد بازگشت به شنوایی طبیعی در 10 روز پیگیری گزارش شدند، که برای منعکس کردن دقیق کارآمدی آنتی‌بیوتیک‌ها خیلی کوتاه هستند.
کیفیت زندگی مختص بیماری
هیچ مطالعه‌ای به ارزیابی این پیامد نپرداخت.
حضور/تداوم OME
آنتی‌بیوتیک‌ها در مقایسه با عدم درمان ممکن است نسبت کودکان مبتلا به OME مداوم را تا سه ماه پیگیری، کاهش دهند (RR: 0.64؛ 95% CI؛ 0.50 تا 0.80؛ 6 مطالعه، 542 شرکت‌کننده، شواهد با قطعیت پائین).
عارضه جانبی: آنافیلاکسی
هیچ مطالعه‌ای اطلاعات خاصی را در مورد آنافیلاکسی ارائه نکرد. دو مورد از مطالعات واردشده (180 کودک) عوارض جانبی را با جزئیات کافی گزارش کردند تا فرض شود هیچ واکنش آنافیلاکتیک رخ نداده، اما شواهد بسیار نامشخص است (شواهد با قطعیت بسیار پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.