پیام‌های کلیدی
• ایبوپروفن (ibuprofen) در مقایسه با دارونما (placebo) (درمان ساختگی) و در مقایسه با پاراستامول (paracetamol) احتمالا شدت درد را بلافاصله پس از جراحی تا دو ساعت بعد، کاهش می‌دهد. شواهد در مقایسه با دیگر داروها و در طولانی‌مدت نامشخص است یا وجود ندارد.
• به‌طور کلی، در مورد تاثیرات ناخواسته ایبوپروفن، به ویژه تاثیرات ناخواسته جدی، مطمئن نیستیم، زیرا مطالعات گنجانده‌شده در این مرور به ندرت آنها را اندازه‌گیری کردند.
• مطالعات آتی باید ایبوپروفن را در مقایسه با داروهای رایج مورد بررسی قرار داده و مزایا و تاثیرات ناخواسته را برای استفاده کوتاه‌مدت و طولانی‌مدت آنها اندازه‌گیری کنند.
چرا مدیریت درد مهم است؟
کودکان معمولا پس از جراحی دچار درد می‌شوند (درد پس از جراحی). درد باعث رنج و بی‌قراری شده و می‌تواند روند بهبودی را به تاخیر اندازد. یکی از راه‌های کنترل درد در کودکان استفاده از داروهای مختلف، برای مثال ایبوپروفن، است. ایبوپروفن نوعی دارو به نام «داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID)» است که می‌تواند التهاب و درد را کاهش دهد.
ما به دنبال چه یافته‌ای بودیم؟
ما خواستیم بدانیم که ایبوپروفن یک درمان موثر برای کنترل درد است یا خیر، و اینکه در مقایسه با دیگر درمان‌های درد باعث ایجاد تاثیرات ناخواسته می‌شود یا خیر. همچنین موثرترین راه برای مصرف ایبوپروفن در کودکان چیست.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جست‌وجوی مطالعاتی بودیم که ایبوپروفن را با دیگر گزینه‌های درمانی برای درد پس از جراحی مقایسه کردند و همچنین مطالعاتی که به روش‌های مختلف مصرف ایبوپروفن توسط کودکان پرداختند. نتایج مطالعه را خلاصه کرده و اعتماد خود را به شواهد رتبه‌بندی کردیم.
ما به چه نتایجی رسیدیم؟
تعداد 43 مطالعه را با 4265 کودک مبتلا به درد پس از جراحی پیدا کردیم. در این مرور از داده‌های 3935 کودک استفاده کردیم. بزرگترین مطالعه شامل 741 کودک و کوچکترین آن شامل 23 کودک بودند. مطالعات در بسیاری از کشورهای جهان انجام شدند؛ اغلب در ایالات متحده آمریکا (12 مطالعه). سن کودکان از 2.2 ماه تا 17 سال متغیر بود. مطالعات از ایبوپروفن برای مدیریت درد پس از جراحی در 10 نوع جراحی مختلف استفاده کردند: عمدتا پروسیجرهای دندانپزشکی (21 مطالعه)؛ و پروسیجرهای گوش، حلق و بینی (11 مطالعه).
نتایج اصلی
ایبوپروفن در مقایسه با دارونما (یک داروی ساختگی)، احتمالا شدت درد را در مدت کمتر از دو ساعت پس از جراحی کاهش می‌دهد، ممکن است شدت درد را تا 24 ساعت نیز کاهش دهد. در مورد تفاوت مداخله بر هر گونه تاثیرات ناخواسته مطمئن نیستیم. هیچ مطالعه‌ای تاثیرات ناخواسته جدی را مانند طول کشیدن ناتوانی یا بستری شدن در بیمارستان گزارش نکردند.
ایبوپروفن در مقایسه با پاراستامول ، احتمالا شدت درد را در مدت کمتر از دو ساعت پس از جراحی کاهش می‌دهد، احتمالا شدت درد را تا 24 ساعت نیز کاهش می‌دهد. در مورد تفاوت مداخله بر هر گونه تاثیرات ناخواسته مطمئن نیستیم. هیچ مطالعه‌ای تاثیرات ناخواسته جدی را مانند طول کشیدن ناتوانی یا بستری شدن در بیمارستان گزارش نکردند. ایبوپروفن در مقایسه با پاراستامول، احتمالا تفاوتی اندک در احتمال خونریزی ایجاد می‌کند.
ایبوپروفن در مقایسه با مورفین (morphine) ، احتمالا منجر به کاهش هر گونه تاثیرات ناخواسته گزارش‌شده می‌شود.
ایبوپروفن در مقایسه با کتورولاک (ketorolac) ، ممکن است موجب کاهش مجموعه آسیب‌ها شود.
هیچ مطالعه‌ای شدت درد یا تاثیرات ناخواسته جدی را مانند ناتوانی طولانی‌مدت یا بستری شدن در بیمارستان برای مورفین یا کتورولاک گزارش نکرد.
هیچ مطالعه‌ای را پیدا نکردیم که روش‌های مختلف تجویز ایبوپروفن را مقایسه کرده باشد.
محدودیت‌های شواهد چه هستند؟
در مورد شواهد کلی مربوط به استفاده از ایبوپروفن برای تسکین درد پس از جراحی در کودکان مطمئن نیستیم، عمدتا به این دلیل که ابعاد مطالعات برای اطمینان از وجود تفاوت بین ایبوپروفن در مقایسه با جایگزین‌های دیگر به اندازه کافی بزرگ نیستند. علاوه بر این، فقط تعداد کمی از مطالعات داده‌هایی را در مورد مزایا و تاثیرات ناخواسته مهم برای کودکانی که پس از جراحی دچار درد شدند، به خصوص در طولانی‌مدت‌تر، ارائه کردند.
این شواهد تا چه زمانی به‌روز است؟
شواهد تا آگوست 2023 به‌روز است.
علیرغم شناسایی 43 RCT، همچنان در مورد تاثیر ایبوپروفن در مقایسه با دارونما یا گروههای مقایسه فعال بر برخی از پیامدهای حیاتی و در مقایسه میان دوزها، برنامه‌ها و روش‌های مختلف تجویز ایبوپروفن، مطمئن نیستیم. این امر عمدتا به دلیل گزارش‌دهی ضعیف از پیامدهای مهم مانند عوارض جانبی جدی، و انجام مطالعات ضعیف یا گزارش‌دهی نامناسب است که اعتماد ما را به نتایج کاهش می‌دهد، و همچنین وجود مطالعات فاقد قدرت و توان آزمون کافی (underpowered).
ایبوپروفن در مقایسه با دارونما احتمالا منجر به کاهش درد در مدت کمتر از دو ساعت پس از مداخله می‌شود، با این حال، کارآمدی آن ممکن است در مدت دو تا 24 ساعت کمتر باشد. ایبوپروفن در مقایسه با پاراستامول احتمالا باعث کاهش درد تا 24 ساعت پس از مداخله می‌شود. ما نتوانستیم بررسی کنیم که انواع مختلف جراحی‌ها یا پروسیجرها تاثیرات متفاوتی داشتند یا خیر.
ایبوپروفن در مقایسه با مورفین به احتمال زیاد باعث کاهش عوارض جانبی شده و در مقایسه با پاراستامول تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در میزان خونریزی ایجاد می‌کند. به‌طور کلی در مورد بی‌خطری ایبوپروفن در مقایسه با دیگر داروها مطمئن نیستیم.
کودکان اغلب به مدیریت درد پس از جراحی نیاز دارند تا از بروز رنج و ناراحتی جلوگیری شود. مدیریت موثر درد، پیامدهایی برای زمان بهبودی و کیفیت زندگی دارد. ایبوپروفن (ibuprofen)، یک داروی ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID) پُرکاربرد است که برای کودکان به منظور درمان درد و التهاب در دوره پس از جراحی تجویز می‌شود.
1) ارزیابی کارآمدی و بی‌خطری (safety) مصرف ایبوپروفن (با هر دوزی) برای مدیریت درد حاد پس از جراحی در کودکان در مقایسه با دارونما (placebo) یا دیگر گروههای مقایسه فعال. 2) مقایسه ایبوپروفن تجویزشده در دوزها و روش‌های مختلف مصرف (مانند خوراکی، داخل وریدی، و غیره) یا استراتژی‌های متفاوت (برای مثال در صورت نیاز در برابر مصرف برنامه‌ریزی شده).
از روش‌های استاندارد جست‌وجوی کاکرین بهره بردیم. CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی را در آگوست 2023 جست‌وجو کردیم.
کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را شامل کودکان 17 سال و کمتر در این مرور گنجاندیم که برای درد حاد پس از جراحی یا پس از پروسیجر درمان شدند، و ایبوپروفن را با دارونما یا هر مقایسه‌کننده فعال مقایسه کردند. RCTهایی را وارد کردیم که روش‌های مختلف تجویز، دوزهای ایبوپروفن و برنامه‌های مصرف را با هم مقایسه کردند.
از روش‌های استاندارد کاکرین برای گردآوری و آنالیز داده‌ها استفاده کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بودند از تسکین درد گزارش‌شده توسط کودک، شدت درد گزارش‌شده توسط کودک، عوارض جانبی، و عوارض جانبی جدی. نتایج را با استفاده از خطرات نسبی (RR) و تفاوت‌های میانگین استانداردشده (SMD)، با فواصل اطمینان (CI) مرتبط، ارائه کردیم. برای ارزیابی قطعیت شواهد از سیستم درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) استفاده کردیم.
تعداد 43 RCT را وارد کردیم که 4265 کودک را وارد کردند (3935 کودک در این مرور گنجانده شدند). خطر کلی سوگیری (bias) را در سطح مطالعه برای 37 مطالعه دارای یک یا چند مورد قضاوت خطر نامشخص یا بالای سوگیری (bias) در سراسر حوزه‌ها، بالا یا نامشخص ارزیابی کردیم. شش مطالعه را دارای خطر پائین سوگیری در همه حوزه‌ها قرار دادیم.
ایبوپروفن در برابر دارونما (35 RCT)
هیچ مطالعه‌ای میزان تسکین درد را بر اساس گزارش کودک یا شخص ثالث، یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند. ایبوپروفن در مقایسه با دارونما احتمالا شدت درد گزارش‌شده توسط کودک را در مدت کمتر از دو ساعت پس از مداخله کاهش می‌دهد (SMD: -1.12؛ 95% CI؛ 1.39- تا 0.86-؛ 3 مطالعه، 259 کودک؛ شواهد با قطعیت متوسط). ایبوپروفن ممکن است شدت درد گزارش‌شده توسط کودک را در مدت دو ساعت تا کمتر از 24 ساعت پس از مداخله کاهش دهد (SMD: -1.01؛ 95% CI؛ 1.24- تا 0.78-؛ 5 مطالعه، 345 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین). این دارو ممکن است در مقایسه با دارونما، تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در عوارض جانبی ایجاد کند (RR: 0.79؛ 95% CI؛ 0.51 تا 1.23؛ 5 مطالعه، 384 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین).
ایبوپروفن در برابر پاراستامول (paracetamol) (21 RCT)
هیچ مطالعه‌ای میزان تسکین درد را بر اساس گزارش کودک یا شخص ثالث، یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکردند. ایبوپروفن احتمالا شدت درد گزارش‌شده توسط کودک را در مدت کمتر از دو ساعت پس از مداخله در مقایسه با پاراستامول کاهش می‌دهد (SMD: -0.42؛ 95% CI؛ 0.82- تا 0.02-؛ 2 مطالعه، 100 کودک؛ شواهد با قطعیت متوسط). ایبوپروفن ممکن است شدت درد گزارش‌شده توسط کودک را در مدت دو تا 24 ساعت پس از مداخله، اندکی کاهش دهد (SMD: -0.21؛ 95% CI؛ 0.40- تا 0.02-؛ 6 مطالعه، 422 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین). ایبوپروفن ممکن است تفاوتی اندک تا عدم تفاوت را در میزان عوارض جانبی ایجاد کند (0 رویداد در هر گروه؛ 1 مطالعه، 44 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین).
ایبوپروفن در برابر مورفین (morphine) (1 RCT)
هیچ مطالعه‌ای میزان تسکین درد یا شدت درد گزارش‌شده توسط کودک یا شخص ثالث، یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکرد. ایبوپروفن احتمالا منجر به کاهش عوارض جانبی در مقایسه با مورفین می‌شود (RR: 0.58؛ 95% CI؛ 0.40 تا 0.83؛ تفاوت خطر (risk difference; RD): 0.25-؛ 95% CI؛ 0.40- تا 0.09-؛ تعداد افراد مورد نیاز جهت درمان تا حصول یک پیامد مفید بیشتر (number needed to treat for an additional beneficial outcome; NNTB): 4؛ 1 مطالعه، 154 کودک؛ شواهد با قطعیت متوسط).
ایبوپروفن در برابر کتورولاک (ketorolac) (1 RCT)
هیچ مطالعه‌ای تسکین درد یا شدت درد گزارش‌شده توسط کودک، یا عوارض جانبی جدی را گزارش نکرد. ایبوپروفن در مقایسه با کتورولاک ممکن است منجر به کاهش عوارض جانبی شود (RR: 0.51؛ 95% CI؛ 0.27 تا 0.96؛ RD: -0.29؛ 95% CI؛ 0.53- تا 0.04-؛ NNTB: 4؛ 1 مطالعه، 59 کودک؛ شواهد با قطعیت پائین).
این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.