سوگیری ناشی از گنجاندن و گزارش‌دهی انتخابی پیامدها و آنالیزها در مرورهای سیستماتیک از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده درباره مداخلات مراقبت سلامت

یک مرور سیستماتیک شواهد حاصل از مطالعات متعدد را برای پاسخ به یک سوال پژوهشی خاص خلاصه می‌کند (برای مثال مزایا و آسیب‌های یک مداخله خاص برای یک وضعیت سلامت خاص چیست؟). اغلب، پیامدهای زیادی وجود دارند که نویسندگان مرور سیستماتیک می‌توانند برای پاسخ به سوال پژوهشی خود گزارش دهند (مانند درد، ناتوانی و کیفیت زندگی برای بیماران مبتلا به بیماری‌های عضلانی‌اسکلتی) و نتایج مختلف زیادی برای یک پیامد خاص در دسترس قرار دارند (برای مثال یک مطالعه ممکن است درد را با استفاده از سه مقیاس مختلف در چهار نقطه زمانی اندازه‌گیری کند). اگر تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام پیامدها در یک مرور سیستماتیک بررسی شوند، بر اساس نتایج مربوط به آن پیامدها در مطالعات واجد شرایط گرفته شود، ممکن است منجر به سوگیری (bias) شود. در حالی که، اگر تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام پیامدها باید در یک مرور سیستماتیک گزارش شوند و روش‌های گزارش آنها بر اساس نتایج باشند، ممکن است کاربران مرور سیستماتیک را گمراه کنند.

این مرور روش‌شناسی (methodology)، یافته‌های مطالعاتی را خلاصه می‌کند که گنجاندن نتایج و گزارش‌دهی پیامدها را در مرورهای سیستماتیک بررسی می‌کنند. بانک‌های اطلاعاتی کتاب‌شناختی (bibliographic) الکترونیکی را تا می 2013 برای یافتن مطالعات نمایه‌شده جست‌وجو کردیم. هفت مطالعه را وارد کرده و دریافتیم که پیامدهای بررسی‌شده و گزارش‌شده در مرورهای سیستماتیک اغلب میان پروتکل و مرور سیستماتیک منتشرشده تغییر می‌کنند. همچنین دریافتیم که مشخص نیست تصمیم برای ایجاد این تغییرات به میزان قانع‌کننده بودن تاثیر درمان برای آن پیامد از نظر آماری مرتبط است یا خیر. برای تایید وجود یا عدم وجود این رابطه، انجام مطالعات بیشتری مورد نیاز است. همچنین، یک مطالعه نشان داد که برخی از مرورهای سیستماتیک تمامی پیامدهای بسیار مهم را در چکیده مرور گزارش نمی‌کنند. مطالعه دیگر نشان داد که پیامدهای دارای نتایج آماری قانع‌کننده‌تر بیشتر احتمال دارد در قالب چکیده و به صورت کامل گزارش شوند تا پیامدهای دیگر. مطالعاتی را که در این مرور وارد کردیم، محدود به مرورهای سیستماتیک منتشرشده پیش از سال 2009 بودند. انجام مطالعات جدید برای بررسی گنجاندن نتایج و گزارش‌دهی پیامدها در مرورهای سیستماتیک جدیدتر مورد نیاز است.

نتیجه‌گیری‌های نویسندگان: 

گزارش‌دهی متناقض پیامد میان پروتکل و مرور سیستماتیک منتشرشده نسبتا شایع است، اگرچه ارتباط میان اهمیت آماری و گزارش‌دهی متناقض پیامد نامطمئن است. گزارش‌دهی کامل پیامدها در چکیده‌های مرور سیستماتیک با اهمیت آماری نتایج برای آن پیامدها مرتبط است. پیامدها و برنامه‌های آنالیز مرور سیستماتیک باید پیش از مشاهده نتایج مطالعات واردشده مشخص شوند تا تصمیمات تعقیبی (post-hoc) که ممکن است بر اساس نتایج مشاهده‌شده اتخاذ شوند، به حداقل برسند. تغییراتی که پس از شروع مرور رخ می‌دهند، همراه با توجیه آنها، باید به وضوح گزارش شوند. برآورد اثرگذاری و CIها باید برای همه پیامدهای مرور سیستماتیک بدون توجه به نتایج گزارش شوند. فقدان پژوهش در مورد گنجاندن انتخابی نتایج در مرورهای سیستماتیک باید مورد توجه قرار گرفته و انجام مطالعاتی که از ضعف‌های روش‌شناسی (methodology) پژوهش‌های موجود جلوگیری کنند، نیز مورد نیاز است.

خلاصه کامل را بخوانید...
پیشینه: 

مرورهای سیستماتیک ممکن است با گنجاندن و گزارش‌دهی انتخابی پیامدها و آنالیزها به خطر افتند. ورود انتخابی (selective inclusion) زمانی اتفاق می‌افتد که چندین تخمین اثرگذاری مداخله در گزارش کارآزمایی که می‌تواند در یک متاآنالیز خاص گنجانده شود، صورت گیرد (برای مثال مقیاس‌های اندازه‌گیری و نقاط زمانی متعدد) و انتخاب برآورد اثرگذاری (effect estimate) برای گنجاندن در متاآنالیز بر اساس نتایج انجام شود (برای مثال اهمیت آماری، بزرگی یا جهت تاثیر). گزارش‌دهی انتخابی (selective reporting) زمانی رخ می‌دهد که ارائه گزارش از زیرمجموعه‌ای از پیامدها و آنالیزها در مرور سیستماتیک بر اساس نتایج باشد (برای مثال، یک پیامد تعریف‌شده توسط پروتکل از مرور سیستماتیک منتشرشده حذف شود).

اهداف: 

خلاصه کردن ویژگی‌ها و سنتز نتایج مطالعات تجربی که شیوع گنجاندن یا گزارش‌دهی انتخابی را در مرورهای سیستماتیک از کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (randomised controlled trials; RCTs) بررسی کرده‌اند، بررسی عوامل (مثلا اهمیت آماری یا جهت تاثیر) مرتبط با شیوع و کمّی‌سازی سوگیری (bias).

روش‌های جست‌وجو: 

پایگاه ثبت روش‌شناسی (methodology) در کاکرین (تا جولای 2012)؛ Ovid MEDLINE؛ Ovid EMBASE؛ Ovid PsycINFO و ISI Web of Science (هر کدام تا می 2013)، و US Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) Effective Healthcare Program's Scientific Resource Center (SRC) Methods Library (تا جون 2013) را جست‌وجو کردیم. همچنین مجموعه‌ای را از چکیده مقالات Cochrane Colloquia در سال‌های 2011 و 2012 و هشدارهای مقاله (article alerts) را برای کار روش‌شناسی در سنتز پژوهش‌هایی که از سال 2009 تا 2011 منتشر شده و در روش‌های سنتز پژوهش (Research Synthesis Methods) گردآوری شدند، جست‌وجو کردیم.

معیارهای انتخاب: 

مطالعات تجربی منتشرشده و منتشرنشده‌ای را وارد کردیم که شیوع و عوامل مرتبط با گنجاندن یا گزارش‌دهی انتخابی، یا هر دو، را در مرورهای سیستماتیک از RCTهای مداخلات مراقبت سلامت بررسی کردند. مطالعات تجربی را در این مرور وارد کردیم که به ارزیابی هر نوع ورود یا گزارش‌دهی انتخابی پرداختند، مانند بررسی‌هایی در مورد اینکه داده‌های پیامد RCT تا چه اندازه به‌طور انتخابی در مرورهای سیستماتیک بر اساس نتایج گنجانده می‌شوند، پیامدها و آنالیزها میان پروتکل و مرور منتشرشده متناقض هستند یا پیامدهای غیرمعنی‌دار نسبتا در متن کامل یا خلاصه درون مرورهای سیستماتیک گزارش می‌شوند.

گردآوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: 

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات تجربی را برای گنجاندن انتخاب و داده‌ها را استخراج کردند، و ارزیابی خطر سوگیری (bias) را نیز انجام دادند. نویسنده سوم مرور هرگونه اختلاف‌نظر را در مورد گنجاندن یا حذف مطالعات تجربی، استخراج اطلاعات و خطر سوگیری (bias)، حل‌وفصل کرد. با نویسندگان مطالعات واردشده تماس گرفتیم تا داده‌های منتشرنشده بیشتری را به دست آوریم. پیامدهای اولیه شامل شیوع کلی ورود یا گزارش‌دهی انتخابی، ارتباط میان ورود یا گزارش‌دهی انتخابی و اهمیت آماری تخمین اثرگذاری، و ارتباط میان ورود یا گزارش‌دهی انتخابی و جهت تخمین اثرگذاری بودند. تخمین‌های شیوع و خطرات نسبی (RRs) را با استفاده از یک مدل متاآنالیز اثرات تصادفی (random-effect) ترکیب کردیم.

نتایج اصلی: 

هفت مطالعه با معیارهای ورود به این مرور هم‌خوانی داشتند. هیچ مطالعه‌ای ورود انتخابی نتایج را در مرورهای سیستماتیک، یا اختلافات را در پیامدها و آنالیزها میان ورودی ثبت مرور سیستماتیک و مرورهای سیستماتیک منتشرشده بررسی نکرده بود. بر اساس متاآنالیز چهار مطالعه (شامل 485 مرور کاکرین)، 38% (95% فاصله اطمینان (CI)؛ 23% تا 54%) از مرورهای سیستماتیک حداقل یک پیامد را میان پروتکل و مرور سیستماتیک منتشرشده اضافه کردند، حذف کردند، ارتقا داده یا کاهش دادند. ارتباط میان اهمیت آماری و گزارش‌دهی متناقض پیامد میان پروتکل و مرور سیستماتیک منتشرشده، نامطمئن بود. تخمین متاآنالیز، خطر بالای افزودن یا ارتقا (یعنی تغییر یک پیامد ثانویه به اولیه) را زمانی که پیامد دارای اهمیت آماری بود، پیشنهاد کرد، اگرچه 95% CI شامل عدم ارتباط و کاهش خطر به دلیل تخمین‌های قابل قبول بود (RR: 1.43؛ 95% CI؛ 0.71 تا 2.85؛ دو مطالعه، n = 552 متاآنالیز). همچنین تخمین متاآنالیز، خطر بالای کاهش (یعنی تغییر یک پیامد اولیه به ثانویه) را زمانی که پیامد دارای اهمیت آماری بود، پیشنهاد کرد، اگرچه 95% CI شامل عدم ارتباط و کاهش خطر به دلیل تخمین‌های قابل قبول بود (RR: 1.26؛ 95% CI؛ 0.60 تا 2.62؛ دو مطالعه، n = 484 متاآنالیز). هیچ یک از مطالعات واردشده این موضوع را بررسی نکرده بودند که ارتباط میان اهمیت آماری و افزودن، ارتقا یا کاهش پیامدها بر اساس نوع مقایسه، جهت تاثیر یا نوع پیامد اصلاح شد یا خیر؛ یا اینکه ارتباطی میان جهت تخمین اثرگذاری و گزارش‌دهی متناقض پیامد وجود داشت یا خیر.

پیامدهای ثانویه متعددی در مطالعات واردشده گزارش شدند. دو مطالعه نشان دادند که دلایل گزارش‌دهی متناقض پیامد به ندرت در مرورهای سیستماتیک منتشرشده گزارش شدند (6% در یک مطالعه و 22% در مطالعه دیگر). یک مطالعه (شامل 62 مرور کاکرین) نشان داد که 32% (95% CI؛ 21% تا 45%) از مرورهای سیستماتیک همه پیامدهای اولیه را در چکیده مقاله گزارش نکردند. مطالعه دیگر (شامل 64 مرور کاکرین و 118 مرور غیرکاکرین) نشان داد که پیامدهای اولیه دارای اهمیت آماری بیشتر احتمال داشت در چکیده مرور سیستماتیک به صورت کامل گزارش شوند تا پیامدهای اولیه غیرمعنی‌دار (RR: 2.66؛ 95% CI؛ 1.81 تا 3.90). هیچ یک از مطالعات، شامل مرورهای سیستماتیک منتشرشده پس از سال 2009 هنگام انتشار استانداردهای گزارش‌دهی برای مرورهای سیستماتیک (Preferred Reporting Items for Systematic reviews and Meta-Analyses (PRISMA) Statement، و Methodological Expectations of Cochrane Intervention Reviews (MECIR)) نبودند، بنابراین نتایج ممکن است قابل تعمیم به مرورهای سیستماتیک اخیر نباشند.

یادداشت‌های ترجمه: 

این متن توسط مرکز کاکرین ایران به فارسی ترجمه شده است.

Tools
Information