Vraag van dit literatuuroverzicht

Wat zijn de voordelen en risico's van het medisch toedienen van vloeistoffen aan volwassenen in het eindstadium van hun ziekte?

Belangrijkste boodschappen

- We weten niet zeker of het toedienen van vloeistoffen via een infuus in een ader of onder de huid, of via een buisje in de maag tijdens het eindstadium van de ziekte de levenskwaliteit (welzijn) verbetert in vergelijking met standaardzorg (goede mondverzorging om het dorstgevoel te verminderen) of placebo. In dit geval is de placebo-behandeling een schijnbehandeling die er hetzelfde uitziet maar een niet-therapeutische hoeveelheid vloeistof bevat. De persoon krijgt dus een infuus of buisje in de maag, maar de hoeveelheid vloeistof is onvoldoende om een effect te hebben.

- We weten niet zeker of medische toediening van vloeistoffen de levensduur van mensen verlengt of dat het leidt tot ongewenste of schadelijke effecten.  

- We hebben meer en betere studies nodig om medische toediening van vloeistoffen te onderzoeken voor mensen in het eindstadium van hun ziekte. Toekomstige onderzoeken moeten zich richten op betere tests om te bepalen of het toedienen van vloeistoffen mensen echt helpt. Ze moeten ook uitzoeken wanneer men zou moeten starten met het toedienen van vloeistoffen en hoeveel vloeistof men dan best zou geven als dat nuttig blijkt.

Waarom extra vloeistoffen toedienen in het eindstadium van een ziekte?

Palliatieve zorg is de behandeling, zorg en ondersteuning voor mensen die leven met een terminale ziekte. Volwassenen die palliatieve zorg krijgen, hebben soms minder dorst naarmate ze het levenseinde naderen. Op dat moment kunnen ze symptomen ontwikkelen die verband houden met de verminderde vochtinname en die hun levenskwaliteit kunnen aantasten. Men is bezorgd dat mensen zonder aanvullende vloeistoffen eerder overlijden, omwille van complicaties van de verminderde vochtinname in plaats van louter aan hun onderliggende ziekte.

Wat wilden we onderzoeken?

We wilden weten of medisch toegediende vloeistoffen volwassenen in het eindstadium van hun ziekte helpen.

We waren geïnteresseerd in het effect van medisch toegediende vloeistoffen op:

- de levenskwaliteit (welzijn) van mensen;

- hoe lang ze leefden; en

- de ontwikkeling van ongewenste of schadelijke effecten.

Wat hebben we gedaan?

We zochten naar studies die onderzochten of:

- medisch toegediende vloeistoffen vergeleken met placebo met niet-therapeutische hoeveelheden vloeistof; of

- medisch toegediende vloeistoffen in vergelijking met standaardzorg, inclusief goede mondverzorging om het dorstgevoel te verlichten

effectief waren en of het ongewenste effecten veroorzaakte bij volwassenen ouder dan 18 jaar die palliatieve zorg kregen in het eindstadium van hun ziekte. 

We hebben de resultaten van de studies vergeleken en samengevat en beoordeelden ons vertrouwen in het bewijs op basis van factoren zoals onderzoeksmethoden en het aantal deelnemers.

Wat hebben we gevonden? 

We vonden 4 onderzoeken waaraan in totaal 422 mensen deelnamen. Twee onderzoeken vergeleken medisch toegediende vloeistoffen met placebo en twee onderzoeken vergeleken medisch toegediende vloeistoffen met standaardzorg. Het grootste onderzoek vond plaats bij 200 mensen en het kleinste bij 42 mensen; de onderzoeken duurden tussen de 2 en 14 dagen. De leeftijd van de mensen in de onderzoeken varieerde van 28 tot 98 jaar en 226 vrouwen en 196 mannen namen deel. De onderzoeken werden uitgevoerd in landen over de hele wereld, waaronder het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Argentinië. Twee studies werden gefinancierd door klinische onderzoeksbeurzen. We vonden alleen onderzoeken waarbij mensen een vergevorderde kankerdiagnose hadden. Er waren geen studies over patiënten met andere terminale ziektes. 

Belangrijkste resultaten

Bij volwassenen die medisch toegediende vloeistoffen krijgen in het eindstadium van de ziekte, vergeleken met placebo:

- weten we niet zeker of medisch toegediende vloeistoffen hun levenskwaliteit verbeteren;

- weten we niet zeker of medisch toegediende vloeistoffen hun leven verlengen, en of de vloeistoffen leiden tot de ontwikkeling van ongewenste of schadelijke effecten.

Bij volwassenen die medisch toegediende vloeistoffen krijgen in het eindstadium van de ziekte, vergeleken met standaardzorg:

- weten we niet zeker of medisch toegediende vloeistoffen hun levenskwaliteit verbeteren;

- weten we niet zeker of medisch toegediende vloeistoffen hun leven verlengen, en of de vloeistoffen leiden tot de ontwikkeling van ongewenste of schadelijke effecten.

Wat zijn de tekortkomingen van het bewijs?

We hebben zeer weinig vertrouwen in het bewijs en de resultaten van verder onderzoek kunnen afwijken van de resultaten van dit literatuuroverzicht. Drie belangrijke factoren verminderden ons vertrouwen in het bewijs. Ten eerste dekt het bewijs niet alle mensen waarin we geïnteresseerd waren, omdat we alleen onderzoeken met mensen met vergevorderde kanker vonden. Ten tweede waren de onderzoeken erg klein en zijn er niet genoeg onderzoeken om zeker te zijn van de resultaten van onze uitkomsten. Tot slot is het mogelijk dat de mensen in de onderzoeken wisten welke behandeling ze kregen, wat ook tot vertekening kan hebben geleid.  

Hoe up-to-date is het bewijs?

Dit literatuuroverzicht is een update van ons vorig literatuuroverzicht. Het bewijs is up-to-date tot november 2022.