Waarom is deze vraag belangrijk?

Kwallenbeten komen vaak voor in kustgebieden over de hele wereld. Speciale stekende cellen op de kwal, die nematocysten worden genoemd, veroorzaken de beet. De beten van verschillende kwallensoorten veroorzaken verschillende symptomen van wisselende ernst. Mildere symptomen zijn pijn, roodheid en jeuk op de plaats van de beet. Reacties op sommige kwallensoorten kunnen echter ernstiger zijn en heel soms zelfs tot de dood leiden. Als je de voordelen en nadelen van verschillende behandelingen begrijpt, weet je hoe je de gevolgen van een kwallenbeet het beste kunt behandelen.

Hoe hebben we het bewijsmateriaal gevonden en beoordeeld?

We hebben in de medische literatuur gezocht naar studies over verschillende behandelingen voor kwallenbeten. We hebben de resultaten van de studies voor verschillende kwallensoorten vergeleken en samengevat. We beoordeelden ook ons vertrouwen in het bewijs, op basis van factoren zoals onderzoeksmethoden, het aantal deelnemers en of de resultaten van verschillende onderzoeken hetzelfde zijn.

Wat hebben we gevonden?

We vonden negen studies met 574 deelnemers, waarin drie verschillende groepen behandelingen werden beoordeeld. We vonden geen studies die een vierde type behandeling (namelijk het aanbrengen van een strak verband op de plaats van de beet) beoordeelden. 

Alle studies die we bekeken hebben, hadden weinig deelnemers. Ook waren er problemen met de gebruikte methoden (bijvoorbeeld omdat deelnemers wisten welke behandeling ze kregen of omdat veel deelnemers stopten voor het einde van de studie). We ontdekten ook enkele verschillen tussen de resultaten van studies die we niet konden verklaren. We hebben deze punten gebruikt om ons vertrouwen in het bewijs te bepalen.

Warme of koude behandelingen

Vier studies vergeleken warme of koude behandelingen. In twee studies werden mensen per ongeluk gestoken door blauwpuntkwallen in Australië. In de andere twee studies werden mensen per ongeluk gestoken door de (grote) kubuskwal in Australië en Hawaï. Deze kwallen veroorzaken geen Irukandji-syndroom (een aandoening die kan leiden tot ernstige complicaties en heel soms tot de dood). De onderzoeken keken naar het effect van de behandelingen op het verminderen van pijn. Op de plaats van de beet werd warmte aangebracht met een warm kompres of heet water (met douches, baden, emmers of waterslangen). Koude werd toegepast met ijskompressen of cold packs. Mensen werden behandeld op het strand of in het ziekenhuis.

Vanwege ons beperkte vertrouwen in het beschikbare bewijs, kunnen we niet zeggen of het toepassen van warmte of koude op een kwallenbeet de pijn binnen een uur na de behandeling vermindert of stopt. Ook kunnen we niet zeggen of het de behoefte aan een nieuwe behandeling of overstappen naar een alternatieve behandeling vermindert; of het huidreacties in de eerste 24 uur vermindert (jeuk, rode vlekken of uitslag); en of het bijwerkingen veroorzaakt (brandwonden of tijdelijke roodheid rond het gebied waar de steek is aangebracht). Deze resultaten gelden specifiek voor de kwallensoorten die in deze studies worden beschreven.  

Plaatselijke behandelingen

Vier studies vergeleken plaatselijke behandelingen die werden aangebracht op de huid op en rond de plaats van de beet. In één studie werden mensen op het strand behandeld, nadat ze per ongeluk gestoken waren door kubuskwallen in Hawaï. In de andere drie studies lieten mensen zich vrijwillig steken in een laboratorium.

Behandelingen bestonden onder andere uit: zoet water, zeewater, Sting Aid (een commercieel product), Adolph's vleesvermalser (papaïne, een enzym dat aanwezig is in papaja), isopropylalcohol, ammoniak, verwarmd water, azijnzuur, of natriumbicarbonaat. Bij sommige van deze behandelingen werd ook azijn op de plaats van de steek aangebracht. 

Vanwege ons lage vertrouwen in het beschikbare bewijs kunnen we niet zeggen of het toepassen van één van deze behandelingen op een kwallenbeet de pijn vermindert of stopt binnen zes uur na de behandeling. We weten ook niet of deze behandelingen schade veroorzaken. Eén studie trok een behandeling (ammoniak) terug omdat een deelnemer een chemische brandwond had opgelopen na deze behandeling. Deze resultaten gelden specifiek voor de kwallensoorten die in deze studies worden beschreven. In deze onderzoeken werden huidreacties, herbehandeling of overstappen op een alternatieve behandeling niet gemeten.

Parenterale behandeling

Deze behandelingen worden direct in het lichaam geïnjecteerd (onder de huid, in spieren, aderen of wervelkolom). In één studie werden mensen in het ziekenhuis behandeld na toevallige steken door kubuskwallen die het Irukandji-syndroom veroorzaken. De behandeling bestond uit magnesiumsulfaat of een placebo (die eruitzag als de behandeling maar geen actieve ingrediënten bevatte), die intraveneus werden toegediend (rechtstreeks in de bloedbaan via een ader). 

In dit onderzoek werd pijnverlichting niet gemeten op een manier die kon worden meegenomen in dit literatuuroverzicht, en er werden geen andere uitkomsten gemeten waarin wij geïnteresseerd waren.

Wat betekent dit?

We hebben heel weinig vertrouwen in het beschikbare bewijs. Het is onduidelijk of een van de onderzochte behandelingen de pijn vermindert of stopt, of andere voordelen biedt nadat mensen zijn gestoken door de kwallensoorten in deze studies. De bevindingen in dit literatuuroverzicht zijn alleen relevant voor beten van een klein aantal kwallensoorten in Australië, Maleisië en Hawaï (VS). Deze resultaten mogen daarom niet worden gebruikt om te beslissen over behandelingsopties voor andere soorten kwallen. 

Hoe up-to-date is dit literatuuroverzicht?

Het bewijs in deze Cochrane Review is bijgewerkt tot oktober 2022.