Gezondheidsvaardigheden zijn de kennis, motivatie en vaardigheden (bv. lees- en schrijfvaardigheid) die mensen nodig hebben om gezondheidsinformatie te vinden, te begrijpen, te evalueren en te gebruiken. Migranten lopen het risico op moeilijkheden in gezondheidsvaardigheden (bv. wanneer ze het gezondheidssysteem van het land niet goed kennen).

'Algemene' gezondheidsvaardigheid betekent dat mensen algemene gezondheidsinformatie kunnen vinden, begrijpen en gebruiken om gezondheidsbeslissingen te nemen. 'Ziektespecifieke' gezondheidsvaardigheid betekent dat mensen informatie over een bepaalde ziekte kunnen vinden, begrijpen en gebruiken of dat ze de symptomen van een ziekte kennen of de behandelingsopties begrijpen.

Belangrijkste boodschappen

We hebben een matig tot laag vertrouwen dat sommige aanpakken om gezondheidsvaardigheden te verbeteren kleine tot matige positieve effecten hebben op de gezondheidsvaardigheden van migranten. Dit betekent dat deze aanpakken mensen kunnen helpen om hun kennis, herkenning en begrip van medische termen of het gebruik van gezondheidsinformatie te verbeteren.

Er zijn grotere, goed opgezette onderzoeken nodig die de langetermijneffecten van aanpakken op gezondheidsvaardigheden bij migrantenvrouwen en -mannen meten.

Wat wilden we onderzoeken?

Ons hoofddoel was om uit te zoeken of aanpakken op het vlak van gezondheidsvaardigheden migranten kunnen helpen om hun gezondheidsvaardigheden te verbeteren. We wilden ook nagaan of migrantenvrouwen of -mannen meer baat hebben bij deze aanpakken.

Wat hebben we gedaan?

We zochten naar studies die aanpakken onderzochten om gezondheidsvaardigheden bij migranten te verbeteren. Deze aanpakken werden vergeleken met 1) geen aanpak (bijv. standaardzorg), 2) schriftelijke informatie over hetzelfde gezondheidsonderwerp (bijv. korte brochure), 3) een niet-gerelateerde gezondheidsvaardigheid aanpak (deelnemers ontvingen een vergelijkbare aanpak, maar de informatie ging over een ander gezondheidsonderwerp), of 4) een andere gezondheidsvaardigheid aanpak (deelnemers ontvingen een andere aanpak, maar de informatie ging over hetzelfde gezondheidsonderwerp).

De geïncludeerde studies maten gezondheidsvaardigheden als een algemeen concept of alleen onderdelen ervan (bijv. het begrijpen van gezondheidsinformatie). We hebben de resultaten van de studies vergeleken en samengevat en beoordeelden ons vertrouwen in het bewijs op basis van factoren zoals onderzoeksmethoden.

Wat hebben we gevonden?

We vonden 34 onderzoeken waaraan 8249 migranten met een brede waaier aan gezondheidsproblemen deelnamen. Alle onderzoeken werden uitgevoerd in landen met een hoog inkomen. Alle aanpakken werden aangepast aan de cultuur, taal en lees- en schrijfvaardigheden van de deelnemers. Slechts twee onderzoeken keken naar en beschreven mogelijke schade (angst). Geen van de beide onderzoeken vond dat aanpakken op gezondheidsvaardigheden schadelijk waren. Veel onderzoeken rapporteerden resultaten op de korte termijn (tot zes weken na afloop van de aanpak, de focus in deze samenvatting). Er waren ook verschillende bevindingen op latere tijdstippen (gepresenteerd in het volledige literatuuroverzicht).

Vergeleken met geen of een niet-gerelateerde aanpak op gezondheidsvaardigheden:

Zelfmanagementprogramma's (langetermijnprogramma's met groepsonderwijs en persoonlijke ondersteuning) verbeteren de zelfeffectiviteit bij het omgaan met de eigen ziekte waarschijnlijk lichtjes. Een hogere zelfeffectiviteit betekent dat de deelnemers meer vertrouwen hadden in hun eigen vermogen om op basis van gezondheidsinformatie aan de slag te gaan. Zelfmanagementprogramma's kunnen mogelijk ook ziektespecifieke gezondheidsvaardigheden verbeteren en gezondheidsgedrag licht verbeteren, maar hebben mogelijk weinig effect op kennis of zelfgerapporteerde gezondheid. We weten niet of zelfmanagementprogramma's de levenskwaliteit of het gebruik van gezondheidszorg verbeteren.

Cursussen om gezondheidsvaardigheden op te bouwen (groepsonderwijs waarin deelnemers bijvoorbeeld leren wat ze moeten doen om een ziekte te voorkomen) kunnen kennis en algemene gezondheidsvaardigheden verbeteren, maar ze hebben mogelijk weinig effect op de kennis en vaardigheden rond depressie of op gezondheidsgedrag. We weten niet of ze de levenskwaliteit, de gezondheidsuitkomsten, het gebruik van gezondheidszorg of de zelfeffectiviteit verbeteren.

Audio-/visueel onderwijs zonder persoonlijke feedback (inclusief video-educatie, interactieve computereducatie of afgedrukte educatieve fotoverhalen) verbetert waarschijnlijk de kennis en vaardigheden rond depressie en het gebruik van gezondheidsdiensten. Audio-/visueel onderwijs kan de zelfeffectiviteit verbeteren en de kennis en intentie om een behandeling voor depressie te zoeken licht verbeteren. Maar het heeft mogelijk weinig effect op het gezondheidsgedrag of de depressie zelf. Geen enkel onderzoek berichtte over de levenskwaliteit.

Aangepaste medische instructies (medische instructies die eenvoudige taal, illustraties of foto's gebruiken) kunnen het begrijpen van gezondheidsinformatie verbeteren, maar hebben mogelijk weinig effect op het trouw innemen van medicatie. Geen enkel onderzoek rapporteerde over levenskwaliteit, gezondheidsuitkomsten, kennis, gebruik van gezondheidsdiensten of zelfeffectiviteit.

Vergeleken met schriftelijke informatie:

Zelfmanagementsprogramma's verbeteren waarschijnlijk licht de leesvaardigheid en zelfeffectiviteit, en de rekenvaardigheid op vlak van gezondheid. Zelfmanagementsprogramma's kunnen ziektespecifieke gezondheidsvaardigheden, kennis en sommig gezondheidsgedrag verbeteren, maar hebben mogelijk weinig effect op de beoordeling van gezondheidsinformatie. We weten niet of zelfmanagementsprogramma's de levenskwaliteit, de gezondheidsuitkomsten of het gebruik van gezondheidszorg verbeteren.

Audio-/visueel onderwijs heeft waarschijnlijk weinig effect op diabetes gezondheidsvaardigheden, maar verbetert waarschijnlijk de beoordeling en de toepassing van informatie. Audio-/visueel onderwijs kan de kennis licht verbeteren. Geen enkel onderzoek rapporteerde over levenskwaliteit, depressie, gezondheidsgedrag, zelfeffectiviteit of gebruik van gezondheidszorg.

Audio-/visueel onderwijs vergeleken met ander audio-/visueel onderwijs:

We weten niet zeker of verhalende video's beter zijn dan feitelijke kennisvideo's, omdat het bewijs erg onzeker was.

Hebben migrantenvrouwen of -mannen op verschillende manier baat bij ingrepen op gezondheidsvaardigheden?

De diabetes gezondheidsvaardigheden van migrantenvrouwen verbetert mogelijk iets meer dan die van migrantenmannen na het ontvangen van audio-/visueel onderwijs. Voor andere vergelijkingen en uitkomsten hebben we geen bewijs gevonden of zijn we onzeker over de resultaten.

Wat zijn de beperkingen van het bewijs?

Het is mogelijk dat mensen in sommige onderzoeken wisten welke aanpak ze kregen. Bovendien werden er onderzoeken gedaan bij verschillende migrantengroepen, afkomstig uit verschillende regio's en met verschillende gezondheidstoestanden, en sommige onderzoeken omvatten maar weinig mensen.

Hoe actueel is het bewijs?

Dit literatuuroverzicht is up-to-date tot 2 februari 2022.