Belangrijkste boodschappen:
° Crèmes die het immuunsysteem onderdrukken werken goed om kenmerken en klachten van eczeem te verminderen. Voorbeelden van dergelijke crèmes zijn krachtige corticosteroïden, JAK-remmers en tacrolimus 0,1%.
° Bijwerkingen, zoals branderigheid en een stekend gevoel, komen vaker voor bij gebruik van tacrolimus, pimecrolimus en crisaborole, en minder vaak bij gebruik van corticosteroïden. Andere bijwerkingen, zoals het dunner worden van de huid, zijn alleen waarschijnlijk bij gebruik van krachtige corticosteroïden gedurende lange tijd.
° Omdat we niet zeker weten hoe doeltreffend en veilig deze behandelingen op lange termijn zijn, worden ook andere factoren, zoals beschikbaarheid, kostprijs en voorkeuren, mee in overweging genomen.
Wat wilden we onderzoeken?
Eczeem (atopische dermatitis) is een veel voorkomende ontstekingsreactie van de huid die niet te genezen is. We vergeleken verschillende lokaal aan te brengen ontstekingsremmende behandelingen om de klachten van eczeem te verminderen. We wilden weten welke van die behandelingen het beste werkt en ook het veiligst is voor mensen met eczeem.
Wat hebben we gedaan?
We verzamelden studies waaraan mensen van alle leeftijden met eczeem van verschillende ernst deelnamen. De behandelingen moesten gedurende minstens een week lokaal worden aangebracht. Ze werden vergeleken met andere ontstekingsremmende behandelingen of met geen behandeling. We hielden geen rekening met studies die contactdermatitis en handeczeem, antibiotica, aanvullende behandelingen, vochtinbrengende crèmes alleen, lichttherapie, natte verbanden, pillen, siroop of injecties onderzochten.
We bekeken verschillende resultaten van de studies om te zien of er bewijs is dat de behandeling werkt. Enkele van die resultaten waren de klachten van eczeem beschreven door de patiënten en de artsen en de bijwerkingen. Onze analyse gebeurde volgens de standaardprocedures van Cochrane. We gebruikten een instrument (CiNEMA) om ons vertrouwen in het bewijs te beoordelen.
Wat hebben we gevonden?
We analyseerden 291 studies met in totaal 45.846 mensen met eczeem van verschillende ernst. De meeste studies vonden plaats in rijkere landen en waren gericht op volwassenen. Slechts 31 studies hadden betrekking op kinderen jonger dan 12 jaar. De onderzochte behandelingen waren onder andere crèmes met corticosteroïden en calcineurineremmers. De studies duurden tussen zeven dagen en vijf jaar. De meeste werden gefinancierd door bedrijven die ontstekingsremmende behandelingen voor eczeem maken.
Krachtige corticosteroïden, JAK-remmers, zoals ruxolitinib 1,5% en tacrolimus 0,1%, waren in alle gevallen doeltreffend om kenmerken en klachten van eczeem te verminderen. Fosfodiësterase-4-remmers, zoals crisaborol 2%, waren het minst doeltreffend. Bijwerkingen zoals een branderig en stekend gevoel kwamen vaker voor bij tacrolimus, pimecrolimus en crisaborole en minder vaak bij corticosteroïden. Er was geen bewijs dat de huid dunner wordt bij gebruik van gelijk welke behandeling over een korte periode (16 weken of minder) en bij gebruik van krachtige corticosteroïden één- of tweemaal per dag. We stelden wel vast dat het gebruik van corticosteroïden over een lange periode (meer dan 16 weken) de huid dunner kan maken. Ongeveer 1 op 300 mensen kreeg een dunnere huid wanneer ze gedurende zes maanden tot vijf jaar lichte, matige of krachtige corticosteroïden gebruikten.
Ons vertrouwen in het bewijs verschilde per meting en per behandeling. Dat vertrouwen werd beïnvloed door bijvoorbeeld het aantal deelnemers aan een studie, het aantal studies dat de verschillende behandelingen onderzocht, de verschillen in de resultaten tussen de studies onderling. We beoordeelden ook of de resultaten betrouwbaar werden weergegeven.
Wat zijn de tekortkomingen van het bewijs?
We vonden niet genoeg informatie over de doeltreffendheid en de veiligheid van de behandelingen wanneer ze over een langere periode worden gebruikt. Dit literatuuroverzicht moet worden gezien als een indicatie voor de beste en veiligste behandelingen gedurende een korte periode voor de meeste mensen met eczeem. De beschikbaarheid van de behandelingen, hun kostprijs en persoonlijke voorkeuren kunnen verschillen. Er is dus geen beste behandeling die voor iedereen past.
Hoe up-to-date is het bewijs?
Het bewijs is bijgewerkt tot juni 2023.
Vertaling: Nele Pauwels (Informatiedeskundige Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg Gent) namens Cochrane België en Cochrane Nederland. Foutje gespot? Laat het ons weten via: cochrane.belgium@gmail.com