Czym są leki przeciwdepresyjne?

Termin leki przeciwdepresyjne (LPP) obejmuje zarówno leki, jak i suplementy diety, stosowane w leczeniu depresji. Niektóre z nich zostały również ocenione pod kątem sprawdzenia, czy mogą pomóc rzucić palenie tytoniu. Dwa spośród takich leków – bupropion (czasami nazywany Zybanem) oraz nortryptylinę – czasem stosuje się, aby ułatwić zerwanie z nałogiem. 

W jakim celu powstał niniejszy przegląd Cochrane?

Palenie tytoniu jest niezwykle szkodliwe dla zdrowia. Dla osób palących rzucenie palenia jest najlepszą rzeczą, jaką mogą zrobić, aby poprawić swoje zdrowie. Jednak dla wielu z nich rezygnacja z palenia jest trudna. Chcieliśmy dowiedzieć się, czy stosowanie LPP pomaga pacjentom rzucić palenie (na ≥6 miesięcy) i jakie potencjalne szkody mogą wynikać ze stosowania tych leków.

Chcieliśmy się dowiedzieć:

- ile osób przestało palić na okres ≥6 miesięcy;

- ile osób doświadczyło niepożądanych efektów leczenia.

Co zrobiliśmy?

Szukaliśmy badań, które dotyczyły stosowania LPP w celu pomocy w rzuceniu palenia.

Interesowały nas badania z randomizacją (RCT), których uczestnicy zostali losowo przydzieleni do poszczególnych grup leczenia. Zazwyczaj ten typ badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych na temat efektów leczenia. Uwzględniliśmy badania o dowolnym czasie trwania dotyczące bezpieczeństwa stosowania tych leków. Badania musiały jednak trwać ≥6 miesięcy, żebyśmy mogli ocenić czy palaczom udało się zerwać z nałogiem.

Czego się dowiedzieliśmy?

Przegląd ten obejmuje 124 badania (48 832 uczestników), w których sprawdzano, jak pomocne i bezpieczne jest stosowanie różnych LPP w celu rzucenia palenia. Większość badań przeprowadzono wśród dorosłych palących tytoń, z chorobami psychicznymi w wywiadzie osobniczym i bez nich. W 4 badaniach uczestniczyli młodzi ludzie w wieku od 12 do 21 lat. Większość uczestników była zmotywowana do rzucenia palenia.

Jakie są wyniki niniejszego przeglądu?

Stosowanie LPP – bupropionu – zwiększa o 49% do 72% prawdopodobieństwo, że dana osoba z powodzeniem rzuci palenie, co odpowiada 5 do 7 osobom więcej, które z powodzeniem rzucą palenie tytoniu na ≥6 miesięcy, na każde 100 osób próbujących rzucić palenie. Istnieją dane naukowe wskazujące, że u osób stosujących LPP – nortryptylinę, szansa na skuteczne zerwanie z nałogiem jest większa (o 48% do 178%).

Bupropion może zwiększać ryzyko wystąpienia ciężkich działań niepożądanych (takich jak zgon, hospitalizacja lub zdarzenia zagrażające życiu). Niepożądane efekty mogą zwiększyć prawdopodobieństwo zaprzestania stosowania leku. Nie ma wystarczających informacji, aby wyciągnąć jasne wnioski na temat bezpieczeństwa stosowania nortryptyliny w rzuceniu palenia.

Dane naukowe sugerują, że przyjmowanie bupropionu jednocześnie z innymi lekami na rzucenie palenia – z warenikliną (lekiem znanym czasem pod nazwą Champix lub Chantix, który nie jest LPP) i skojarzoną nikotynową terapią zastępczą (NTZ; plastrem i inną formą) – może zwiększyć prawdopodobieństwo rzucenia palenia, w porównaniu ze stosowaniem samej NTZ lub samej warenikliny. Jednak dalsze dane naukowe mogą zmienić nasze ustalenia. Dane naukowe nie wskazują na korzyści płynące ze stosowania bupropionu jednocześnie z pojedynczą formą NTZ; na przykład plastrem, gumą czy pastylką do ssania. Pacjenci mogą być bardziej skłonni do rzucenia palenia w przypadku stosowania bupropionu w porównaniu z nortryptyliną, ale bardziej skłonni do zerwania z nałogiem podczas stosowania warenikliny niż bupropionu.

Jak wiarygodne są te dane naukowe?

Badania wysokiej jakości wykazały, że bupropion pomaga rzucić palenie tytoniu, co oznacza, że dalsze badania prawdopodobnie nie zmienią tego wniosku. Istnieją jednak dane naukowe o wysokiej pewności, które wskazują, że pacjenci stosujący bupropion są bardziej skłonni do zaprzestania stosowania leku z powodu działań niepożądanych niż pacjenci przyjmujący placebo. W przypadku innych kluczowych kwestii, na które zwróciliśmy uwagę, wiarygodność danych naukowych była umiarkowana lub niska. Oznacza to, że wyniki dotyczące tych kwestii mogą ulec zmianie w razie przeprowadzenia większej liczby badań. W większości przypadków liczba badań była niewystarczająca lub w badaniach brało udział zbyt mało uczestników.

Jak aktualne są te dane naukowe?  

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane naukowe obejmują okres do kwietnia 2022 roku.

Najważniejsze informacje

- Bupropion jest wstanie pomóc pacjentom w rzuceniu palenia, niemniej jednak może zwiększyć prawdopodobieństwo doświadczenia niepożądanych efektów, które mogą skutkować zaprzestaniem stosowania leku lub koniecznością udania się do szpitala.

- Nortryptylina także zdaje się być pomocna u osób rzucających palenie, ale bupropion może być bardziej skuteczny.

- Bupropion może być tak samo skuteczny jak pojedyncza forma NTZ w pomaganiu w rzuceniu palenia tytoniu, ale mniej niż skojarzona NTZ (czyli plaster + inna forma) oraz wareniklina.