Badacze Cochrane ocenili skutki odrobaczania dzieci z obszarów, gdzie często dochodzi do zakażenia pasożytami jelitowymi. Poszukiwano odpowiednich badań opublikowanych do 19 września 2018 r. Znaleziono 50 badań obejmujących łącznie 84 336 uczestników oraz dodatkowe badanie z udziałem miliona dzieci.

Czym jest odrobaczanie i dlaczego może być ważne

Pasożyty przenoszone przez glebę, w tym nicienie, tęgoryjce dwunastnicy i włosogłówki, występują powszechnie na obszarach tropikalnych i subtropikalnych, a na zakażenie nimi szczególnie narażone są dzieci żyjące w ubóstwie, gdzie nie ma odpowiednich warunków sanitarnych. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca obecnie, aby regularnie podawać leki odrobaczające dzieciom w wieku szkolnym w wielu rejonach. Niektórzy zwolennicy twierdzą, że takie programy pozytywnie wpływają na rozwój dziecka, stężenie hemoglobiny, procesy poznawcze, frekwencję w szkole, wyniki w nauce, sprawność fizyczną i przeżywalność.

Co pokazują badania

W populacjach, gdzie dzieci żyją na obszarach endemicznych, wpływ podania pierwszej, pojedynczej dawki leków odrobaczających na masę ciała jest niejasny. W większości badań odnotowano niewielkie lub żadne efekty. Wyjątek stanowi duży efekt interwencji zaobserwowany na jednym obszarze badawczym w Kenii, przedstawiony w 2 badaniach przeprowadzonych ponad 30 lat temu w szkole, w której dzieci w dużym stopniu były zarażone pasożytami. Powoduje to niepewność, ponieważ nie wiemy, czy na masę ciała wpływa pierwsza dawka, czy pojedyncza dawka leku odrobaczającego. W większości badań, z wyjątkiem tych z obszaru Kenii, wykazano niewielki lub żaden wpływ leczenia na wzrost. Pojedyncza dawka leku odrobaczającego prawdopodobnie nie wpływa na stężenie hemoglobiny ani na procesy poznawcze. Nie ma wystarczających danych, aby stwierdzić, czy istnieje wpływ takiego leczenia na frekwencję w szkole, wyniki w nauce, sprawność fizyczną lub śmiertelność.

W badaniach, w których dzieci były regularnie leczone lekami odrobaczającymi, wpływ na masę ciała był niewielki lub żaden, z wyjątkiem dwóch badań, w których wpływ leczenia był widoczny niezależnie od tego, czy dzieci były w dużym stopniu zarażone pasożytami, czy nie. Dwa badania, w których średni przyrost masy ciała był duży, obejmowały jedno przeprowadzone ponad 30 lat temu w Kenii oraz jedno przeprowadzone ponad 20 lat temu w Indiach na obszarze, gdzie liczba występujących w organizmie pasożytów była niewielka. Późniejsze badania na tym samym obszarze nie wykazały jednak podobnych wyników. W przeprowadzonych po 2000 r. badaniach, które są bardziej istotne ze względu na ogólne zmniejszenie liczby pasożytów występujących w organizmie, wpływ jest niewielki lub żaden. Powoduje to niepewność i oznacza, że nie wiemy czy regularne leczenie dzieci lekami odrobaczającymi zwiększa ich masę ciała. Regularne odrobaczanie dzieci prawdopodobnie nie wpływa na wzrost, stężenie hemoglobiny, procesy poznawcze i śmiertelność. Nie wiemy czy odrobaczanie wpływa na frekwencję w szkole, ponieważ wyniki badań są niespójne i mogą być obciążone ryzykiem błędu systematycznego (powodującego wypaczenie wyników badania - przyp. tłum.). Nie ma wystarczających danych, aby stwierdzić, czy istnieje wpływ takiego leczenia na sprawność fizyczną.

Wnioski autorów

Istnieją dość istotne dowody wskazujące na brak korzyści w odniesieniu do wpływu prowadzenia programów zdrowotnych zakładających regularne podawanie leków odrobaczających wszystkim dzieciom na obszarach endemicznych na stężenie hemoglobiny, procesy poznawcze, wyniki w nauce i śmiertelność. Wyniki współczesnych badań nie wykazały wpływu takiego leczenia na masę ciała, jednak w badaniach sprzed ponad 20 lat zaobserwowano niezwykle duże efekty.