Pytanie badawcze

Jakie interwencje pomagają w łagodzeniu objawów u osób z zespołem pieczenia jamy ustnej (ang. burning mouth syndrome; BMS)?

Wprowadzenie

BMS jest częstym schorzeniem, które wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Objawy obejmują pieczenie, uczucie suchości, nieprzyjemne doznania w jamie ustnej oraz zaburzenia smaku bez uchwytnej medycznej lub stomatologicznej przyczyny. BMS jest zwykle chorobą przetrwałą, a przykre konsekwencje utrzymują się długo oraz mogą prowadzić do obniżonej jakości życia (ang. quality of life; QoL). Obecnie na podstawie badań naukowych sugeruje się, że BMS jest spowodowane uszkodzeniem nerwów. Istnieje wiele dostępnych metod leczniczych, w tym leki przeciwlękowe lub stosowane w innych chorobach psychicznych, środki zwiększające wydzielanie ślin lub tworzące barierę ochronną języka oraz inne metody stosowane miejscowo na powierzchnię jamy ustnej.

Charakterystyka badań

Niniejszy przegląd badań został przeprowadzony przez zespół Cochrane Oral Health, a dane są aktualne do 31 grudnia 2015 roku.

Znaleźliśmy 23 badania (obejmujące 1121 uczestników; 83% stanowiły kobiety) opublikowane w latach 1995-2015, które włączyliśmy do niniejszego przeglądu. Dwadzieścia jeden badań oceniało ustąpienie objawów w obserwacji krótkoterminowej (do trzech miesięcy) a cztery badania oceniały objawy w obserwacji długoterminowej (od trzech do sześciu miesięcy). Siedemnaście badań dostarczyło informacji na temat wystąpienia skutków ubocznych, siedem kolejnych oceniało QoL a dwa badania opisywały zaburzenia smaku i uczucie suchości.

Wszystkie 23 rodzaje leczenia uwzględnione w niniejszym przeglądzie porównywano z placebo (tzw. leczeniem pozorowanym): leki przeciwdepresyjne i przeciwpsychotyczne (dwa badania), leki przeciwdrgawkowe (jedno badanie), różne środki uspokajające (cztery badania), środki stymulujące wydzielanie śliny (jedno badanie), suplementy diety (12 badań), ukierunkowane fale uderzeniowe (ang.directed energy waves; jedno badanie), ochrona mechaniczna (jedno badanie), psychoterapia (jedno badanie) i metody stosowane miejscowo na powierzchnię jamy ustnej (pięć badań).

Główne wyniki

Złagodzenie objawów w obserwacji krótkoterminowej

Znaleźliśmy dane naukowe wskazujące na złagodzenie objawów w krótkim okresie czasu dla ukierunkowanych fal uderzeniowych (jedno badanie, 58 uczestników), leku uspokajającego o nazwie klonazepam stosowanego miejscowo (trzymany w ustach, a następnie usuwany, wykazuje również działanie przeciwdrgawkowe; dwa badania, 111 uczestników), cienkich nakładek na język wykonanych z tworzywa sztucznego (jedno badanie, 50 uczestników) oraz leku przeciwpadaczkowego o nazwie gabapentyna (jedno badanie, 100 uczestników).

Nie zaobserwowano różnicy w złagodzeniu objawów w krótkim okresie czasu w przypadku stosowania leków przeciwdepresyjnych, środków stymulujących wydzielanie śliny lub leku uspakajającego - klonazepamu o działaniu ogólnoustrojowym (jako tabletka doustne). Nie byliśmy w stanie wykazać, czy suplementy diety lub zabiegi stosowane na powierzchni jamy ustnej przyczyniają się do złagodzenia objawów w krótkim okresie czasu, czy nie.

W jedynym badaniu analizującym psychoterapię nie wykazano zmniejszenia dolegliwości w krótkim okresie czasu.

Złagodzenie objawów w obserwacji długoterminowej

Znaleźliśmy dane naukowe potwierdzające złagodzenie objawów w długim okresie czasu dla psychoterapii (jedno badanie, 30 uczestników), płynu do płukania jamy ustnej z wyciągiem z papryczki chili (jedno badanie, 18 uczestników) i miejscowo stosowanego środka uspakajającego o nazwie klonazepam (jedno badanie, 66 uczestników).

Nie wykazaliśmy różnicy pomiędzy suplementami diety lub zabiegami stosowanymi na powierzchni jamy ustnej (a placebo; przyp.tłum.) w odniesieniu do zmniejszenia objawów w obserwacji długoterminowej.

Badania, które oceniały leki przeciwdepresyjne, ukierunkowane fale uderzeniowe, środki stymulujące produkcję śliny, leki przeciwdrgawkowe lub ochronę mechaniczną nie analizowały łagodzenia objawów w dłuższym okresie czasu.

Zmiana w jakości życia (QoL)

Stwierdzono dane naukowe wskazujące na poprawę QoL w obserwacji krótkoterminowej dla ukierunkowanych fal uderzeniowych (jedno badanie, 58 pacjentów), ale nie zaobserwowano wpływu w przypadku leków przeciwdepresyjnych, uspokajających, suplementów diety lub ochrony mechanicznej. W żadnym z badań nie analizowano zmian w QoL w obserwacji długoterminowej.

Zaburzenia smaku lub uczucie suchości

Kilka badań oceniało zaburzenia smaku lub uczucie suchości w krótkiej obserwacji (brak oceny w obserwacji długoterminowej), jednak nie dysonowaliśmy wystarczającymi danymi, aby oszacować związek pomiędzy leczeniem a tymi wynikami.

Działania niepożądane

Skutki uboczne były bardziej prawdopodobne w grupie otrzymującej leki przeciwdepresyjne (większe prawdopodobieństwo zawrotów głowy i senności: jedno badanie, 37 osób) i suplementu diety o nazwie kwas alfa-liponowy (również znany pod skrótem "ALA") z lub bez innych składników (częściej obserwowane bóle głowy: 2 badania, 118 osób i zaburzenia ze strony żołądka: 3 badania, 138 osób).

Jakości danych naukowych
Podsumowując, znaleźliśmy bardzo niskiej jakości dane naukowe dla każdego z analizowanych wyników w krótkiej i w dłuższej perspektywie czasu (złagodzenie objawów, zmiana QoL, zaburzenia smaku, uczucie suchości i skutki uboczne) we wszystkich typach ocenianego leczenia: leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i przeciwpadaczkowe, różne rodzaje środków uspokajających, środki stymulujące wydzielanie śliny, suplementy diety, ukierunkowane fale uderzeniowe, ochrona mechaniczna (z wyjątkiem skutków ubocznych, dla których dane oceniono jako niskiej jakości), psychoterapia oraz zabiegi stosowane na powierzchnię jamy ustnej. Ze względu na fakt, że znaleźliśmy bardzo niewiele badań z małym ryzykiem błędu systematycznego, nie jesteśmy obecnie w stanie udowodnić lub obalić twierdzenia o skuteczności jakichkolwiek zabiegów stosowanych w celu łagodzenia BMS.