Jaki jest cel tego przeglądu?

Ostra biegunka zakaźna stanowi jedno z głównych obciążeń systemów zdrowotnych na całym świecie, zwłaszcza w krajach o niskich i średnich dochodach. Chcieliśmy sprawdzić czy stosowanie probiotyków jest pomocne w ustąpieniu objawów. Poszukiwano badań, które odnosiły się do stosowania probiotyków wśród osób z ostrą biegunką zakaźną. Poszukaliśmy badań, w których uczestnicy byli losowo przydzielani do metody leczenia, tego typu badania zazwyczaj dostarczają wiarygodnych danych naukowych.

Najważniejsze informacje

Stosowanie probiotyków może nie mieć wpływu na czas trwania ostrej biegunki. Nie jesteśmy w stanie ocenić czy ich stosowanie może skrócić czas powrotu do zdrowia po biegunce. Potrzebne są dalsze, wiarygodniejsze badania, aby określić czy stosowanie probiotyków pomaga w leczeniu ostrej biegunki zakaźnej.

Co badano w ramach niniejszego przeglądu?

Biegunką nazywamy zwiększoną częstotliwość wypróżnień lub oddawanie luźnego lub płynnego stolca. Ostrą biegunkę zakaźną wywołują zakażenia jelit przez bakterie, wirusy lub pasożyty. W większości przypadków rozprzestrzeniają się one przez wodę, która została zanieczyszczona wydalinami z układu pokarmowego zakażonej osoby (przyp.tłum.). Biegunka zwykle ustępuje w przeciągu kilku dni. Jednakże w przypadku ostrej biegunki zakaźnej znaczna utrata wody, soli i składników odżywczych z organizmu powoduje odwodnienie, a a nawet może prowadzić do śmierci. Głównym celem leczenia tej choroby jest zapobieganie odwodnieniu, skrócenie czasu powrotu do zdrowia i czasu, w którym dana osoba może zakazić inne osoby.

Probiotyki to żywe bakterie lub drożdże, które przywracają naturalną równowagę jelit, gdy została ona zakłócona przez chorobę lub podczas leczenia. Probiotyki są często opisywane jako „dobre” lub „przyjazne” bakterie. Mogą być składnikiem jogurtów lub suplementów diety. W ostrej biegunce zakaźnej stosowanie probiotyków może zwalczać szkodliwe drobnoustroje, które powodują biegunkę. Ponadto może pomóc jelitom w ich zwalczaniu lub zmniejszać stan zapalny i uszkodzenia jelit.

Jakie są główne wyniki tego przeglądu?

Odnaleziono 82 badania z udziałem 12127 osób (głównie były to dzieci) z ostrą biegunką zakaźną. Spośród nich, tylko 26 badań przeprowadzono w krajach, w których odnotowano wysoką liczbę zgonów (z jakiejkolwiek przyczyny) wśród dorosłych i dzieci.

W badaniach tych porównywano działanie różnych rodzajów probiotyków z brakiem dodatkowego leczenia lub z placebo. Chcieliśmy się dowiedzieć:

• u ilu osób biegunka trwała dłużej niż 48 godzin,
• jaka była średnia długość trwania objawów biegunki.

Badania różniły się między sobą sposobem zaprojektowania i metodologią przeprowadzenia tych badań. W badaniach stosowano różne definicje „ostrej biegunki” i „ustąpienia objawów biegunki” oraz stosowano wiele różnych probiotyków. Z tego względu, w niniejszej analizie, nie uwzględniono wyników wszystkich badań.

W grupie osób u których biegunka trwała dłużej niż 48 godzin (były to dwa badania, w krajach o wysokim dochodzie, łącznie 1770 dzieci) nie wykryto różnic między przyjmowaniem probiotyku a przyjmowaniem placebo lub brakiem dodatkowego leczenia. Nie wykazano, czy przyjmowanie probityków wpływa na czas trwania objawów biegunki (analiza odnosi się do sześciu badań, łącznie 3058 osób). Na wyniki nie miały wpływu: wiek, dieta, status socjoekonomiczny, region, zakażenie rotawirusem uczestników, ani to czy przyjmowali antybiotyki lub suplementy diety zawierające cynk.

Przyjmowanie probiotyków mogło nie mieć wpływu na to:

• u ilu osób biegunka trwała dłużej niż 14 dni (dziewięć badań, 2928 osób),
• ile osób było hospitalizowanych z powodu biegunki (sześć badań, 2283 osoby).

Nie wykazano, czy przyjmowanie probiotyków skracało czas pobytu w szpitalu w porównaniu z przyjmowaniem placebo lub brakiem dodatkowego leczenia (24 badania, 4056 osób). Niewiele badań raportowano dane o niepożądanych skutkach probiotyków; wśród osób przyjmujących probiotyki nie zgłoszono żadnych poważnych działań niepożądanych.

Jak wiarygodne są te wyniki?

Wnioskowanie w poprzednim opublikowanym przeglądzie opierało się na wielu małych badaniach i wskazywało na efekt interwencji

W najnowszej analizie wykazano, że ten temat obarczony jest błędem systematycznym. Przy czym w małych badaniach wykazano, że istnieje większe prawdopodobieństwo opublikowania pozytywnego wpływu, co zniekształca wyniki. W najnowszym przeglądzie uwzględniono te dane.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Przegląd ten obejmuje dane naukowe opublikowane do 17 grudnia 2019 r.