Wprowadzenie do przeglądu
Leki przepisywane w leczeniu otępienia nie zawsze skutecznie łagodzą objawy choroby, takie jak problemy z myśleniem, zachowaniem, samopoczuciem i ze snem. Terapie naturalne, w tym aromaterapia (stosowanie olejków eterycznych z roślin), to atrakcyjne metody leczenia ww. niepokojących objawów otępienia, ponieważ uważa się, że ich stosowane wiąże się z małym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych.

Pytanie badawcze
Czy aromaterapia jest bezpieczna i skuteczna w łagodzeniu objawów otępienia?

Co udało nam się stwierdzić?
Przeszukaliśmy literaturę medyczną do 5 maja 2020 r. Szukaliśmy badań, w których u osób z otępieniem porównano stosowanie aromaterapii z leczeniem kontrolnym (standardową opieką albo aromaterapią placebo z użyciem olejku bezzapachowego). Aby porównanie było rzetelne, uczestnicy badania musieli zostać losowo przydzieleni do grupy aromaterapii lub leczenia kontrolnego. Szukaliśmy informacji dotyczących wpływu na pobudzenie, problemy behawioralne i zdrowie psychiczne oraz na inne ważne objawy otępienia. Szukaliśmy też doniesień na temat skutków ubocznych. Nie byliśmy w stanie statystycznie połączyć wyników, ponieważ badania różniły się między sobą. Opisaliśmy więc wyniki poszczególnych badań i oceniliśmy ich wiarygodność.

Charakterystyka badań
Odnaleźliśmy 13 badań spełniających kryteria włączenia do przeglądu. Łącznie wzięło w nich udział 708 osób. Wszyscy uczestnicy cierpieli na otępienie i mieszkali w domach opieki. Zapachem, który najczęściej stosowano podczas aromaterapii była lawenda. W badaniach wykorzystano również ekstrakty z melisy lekarskiej, pomarańczy i cedru.

Główne wyniki
W dziesięciu badaniach oceniano pobudzenie, ale w pięciu z nich nie podano danych, które moglibyśmy wykorzystać lub ich wyniki były bardzo mało wiarygodne. Nasza pewność co do wiarygodności wyników pozostałych pięciu badań była umiarkowana lub niska: w czterech badaniach nie stwierdzono znaczącego efektu aromaterapii, a w jednym badaniu zaobserwowano znaczące korzyści. W ośmiu badaniach oceniano problemy behawioralne i zdrowie psychiczne, ale w trzech nie raportowano żadnych użytecznych danych lub wiarygodność wyników była bardzo niska. Spośród pięciu pozostałych badań o umiarkowanej lub niskiej wiarygodności, w czterech stwierdzono znaczące korzyści ze stosowania aromaterapii, a w jednym badaniu nie zaobserwowano żadnych znamiennych skutków. Działania niepożądane leczenia były słabo zgłaszane lub w ogóle ich nie raportowano. Nie więcej niż w trzech badaniach raportowano nasze dodatkowe punkty końcowe, które obejmowały: jakość życia, funkcje poznawcze (myślenie), nastrój, sen, zdolność do wykonywania codziennych czynności i obciążenie opiekunów. Nie znaleźliśmy żadnych dowodów na to, że aromaterapia wpływała korzystnie na którykolwiek w powyższych wyników.

Jakość danych naukowych
Ogólna jakość danych naukowych była niska. W wielu z włączonych badań raportowanie danych było słabe, a w niektórych badaniach nie raportowano żadnych danych, które moglibyśmy wykorzystać. Większość badań była bardzo niewielka, więc istniała duża niepewność co do wiarygodności ich wyników. Wyniki różnych badań nie zgadzały się ze sobą.

Wnioski
Nie znaleźliśmy żadnych przekonujących dowodów na to, że aromaterapia przynosi korzyści u chorych z otępieniem, chociaż istnieje wiele ograniczeń w odniesieniu do danych raportowanych w badaniach. Wnioski z tych badań nie są zatem pewne. W celu ustalenia, czy aromaterapia jest bezpieczna i skuteczna w łagodzeniu objawów otępienia, potrzebne są większe, dobrze zaprojektowane badania z bardziej przejrzystą sprawozdawczością.