Wprowadzenie

Odra, świnka, różyczka (nazywana też niemiecką odrą) i ospa wietrzna to choroby zakaźne wywoływane przez wirusy. Najczęściej występują one u dzieci i młodych dorosłych. Ich przebieg nie zawsze jest ciężki, ale w niektórych przypadkach mogą prowadzić do niepełnosprawności (np. głuchoty), powikłań lub nawet zgonu. U kobiet w ciąży różyczka może być przyczyną poronienia lub wad rozwojowych u nienarodzonych dzieci.

Szczepionka to lek, który zapobiega zachorowaniu na konkretną chorobę. MMR (odra, świnka, różyczka) to szczepionka skojarzona, która chroni ludzi przed tymi trzema chorobami. Lekarze mogą szczepić przeciwko ospie wietrznej stosując szczepionkę skojarzoną MMR i ospy wietrznej (MMRV), albo podawać je oddzielnie w tym samym czasie (MMR+V).

Dzięki szczepionce MMR zmniejszyła się zachorowalność na odrę, świnkę i różyczkę. Jednak niektórzy uważają, że szczepionka MMR powoduje niepożądane efekty uboczne, takie jak: autyzm, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu, trudności w nauce, cukrzyca typu 1 i inne schorzenia. W rezultacie liczba szczepionych dzieci zmniejsza się.

Jest to aktualizacja z 2019 r. przeglądu opublikowanego po raz pierwszy w roku 2005, a wcześniej zaktualizowanego w roku 2012.

Pytanie badawcze

Chcieliśmy się dowiedzieć jak skutecznie szczepionki MMR, MMR+V i MMRV chronią dzieci (do 15 roku życia) przed zachorowaniem na odrę, świnkę, różyczkę i ospę wietrzną. Naszym celem było również sprawdzenie, czy zastosowanie tych szczepionek wiąże się z występowaniem skutków niepożądanych.

Charakterystyka badań

W ramach tego przeglądu szukaliśmy badań, w których porównano podawanie szczepionki MMR, MMRV lub MMR+V (w różnych dawkach i okresach czasowych) z niepodawaniem szczepień lub podawaniem szczepionki placebo (lek nieaktywny) zdrowym dzieciom do 15 roku życia. W ramach badań sprawdzano liczbę zachorowań na odrę, świnkę, różyczkę i ospę wietrzną oraz raportowano wszelkie niepożądane skutki stosowania szczepionek zaobserwowane u dzieci. Upewniliśmy się, że w każdym z uwzględnionych badań stosowano sprawdzone metody pomiaru. Ułatwiło nam to ocenę wiarygodności uzyskanych wyników.

Wyniki
Znaleźliśmy 138 badań, w których udział wzięło ponad 23 miliony dzieci. W 51 badaniach (obejmujących 10 milionów dzieci) oceniano skuteczność szczepionek w zapobieganiu chorobom, a w 87 badaniach (13 milionów dzieci) oceniano bezpieczeństwo ich stosowania. W trakcie aktualizacji tego przeglądu w 2020 r. uwzględniliśmy 74 nowe badania opublikowane od 2012 r.

Odra: Wyniki 7 badań (obejmujących 12 000 dzieci) wskazują, że skuteczność jednej dawki szczepionki w zapobieganiu zachorowaniom na odrę wyniosła 95%. Oszacowano, że 7% nieszczepionych dzieci może zachorować na odrę, a liczba zachorowań spadłaby do poniżej 0,5% u dzieci, które otrzymały jedną dawkę szczepionki.

Świnka: Wyniki 6 badań (obejmujących 9915 dzieci) wskazują, że skuteczność jednej dawki szczepionki w zapobieganiu zachorowaniom na świnkę wyniosła 72%. I zwiększyła się do 86% po podaniu dwóch dawek (3 badania, 7792 dzieci). Oszacowano, że 7,4% nieszczepionych dzieci może zachorować na świnkę, a liczba zachorowań spadłaby do 1% gdyby dzieci otrzymały dwie dawki szczepionki.

Wyniki dla różyczki (1 badanie, 1621 dzieci) iospy wietrznej (1 badanie, 2279 dzieci) również wykazały, że szczepionki są skuteczne. Skuteczność jednej dawki szczepionki zawierającej szczep BRD2 (który stosuje się tylko w Chinach) w zapobieganiu zachorowaniom na różyczkę wyniosła 89%, a po 10 latach skuteczność szczepionki MMRV w zapobieganiu zachorowaniom na ospę wietrzną wynosiła 95%.

Działania niepożądane
Badania wykazały, że szczepionki MMR, MMRV i MMR+V nie powodowały autyzmu (2 badania, 1 194 764 dzieci), zapalenia mózgu (2 badania, 1 071 088 dzieci) ani innych niepożądanych efektów, których wcześniej się obawiano.

Nasze analizy wskazują na bardzo małe ryzyko wystąpienia drgawek spowodowanych podwyższoną temperaturą lub gorączką (drgawek gorączkowych) w okresie około 2 tygodni po otrzymaniu szczepionki lub małopłytkowości samoistnej (stan, w którym występują zaburzenia krzepnięcia krwi) u szczepionych dzieci.

Wiarygodność danych naukowych

Nasza pewność co do wiarygodności danych naukowych została nieco ograniczona przez sposób zaprojektowania większości badań. Niemniej jednak uznaliśmy, że nasza pewność co do wiarygodności danych naukowych była umiarkowana dla szczepionki MMR i wysoka dla szczepionki przeciw ospie wietrznej. Nasza pewność co do wiarygodności danych naukowych odnośnie autyzmu i drgawek gorączkowych również była umiarkowana.

Wnioski

Z niniejszego przeglądu wynika, że szczepionki MMR, MMRV i MMR+V skutecznie zapobiegają zachorowaniom na odrę, świnkę, różyczkę i ospę wietrzną u dzieci. Nie ma dowodów na to, że zwiększają one ryzyko wystąpienia autyzmu lub zapalenia mózgu, a ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych jest niewielkie.

Okres wyszukiwania danych

Przegląd ten obejmuje dane naukowe opublikowane do 2 maja 2019 r.