Dlaczego to pytanie jest ważne?

Dzieci urodzone przedwcześnie, tj. przed 37 tygodniem ciąży, mogą mieć kłopoty z oddychaniem, jeśli ich płuca nie są wystarczająco rozwinięte. Nawet połowa dzieci urodzonych przed 28 tygodniem ciąży, a także ⅓ tych urodzonych przed 32 tygodniem ciąży, ma problemy z oddychaniem, w wyniku czego wiele z nich nie przeżywa. Inne mogą stać się niepełnosprawne w wyniku niedotlenienia doświadczonego w trakcie porodu.

Kobietom, które są zagrożone przedwczesnym porodem, można podawać kortykosteroidy, aby zapobiec trudnościom w oddychaniu u ich dzieci po urodzeniu. Kortykosteroidy to leki przeciwzapalne, które wspomagają płuca dziecka, aby dojrzały przed porodem. Zazwyczaj podaje się je kobietom zagrożonym przedwczesnym porodem, zwykle w postaci dwóch zastrzyków, choć można je również podawać przed planowanym przedwczesnym porodem, a w niektórych przypadkach leczenie można powtórzyć.

Aby dowiedzieć się, jakie korzyści i zagrożenia wiążą się z podawaniem kortykosteroidów kobietom zagrożonym przedwczesnym porodem, dokonaliśmy przeglądu wyników badań naukowych.

Jak zidentyfikowaliśmy i oceniliśmy dane?

Przeszukaliśmy literaturę medyczną w celu znalezienia badań porównujących działanie kortykosteroidów z:

– leczeniem pozorowanym (placebo); lub

– niestosowaniem leczenia.

Następnie porównaliśmy wyniki i podsumowaliśmy dane ze wszystkich badań. Na koniec oceniliśmy wiarygodność danych, opierając się na takich czynnikach, jak metody i wielkość badań oraz spójność ich wyników.

Co udało się ustalić?

Zidentyfikowaliśmy 27 badań, obejmujących 11 272 kobiety i 11 925 niemowląt. Badania przeprowadzono w 21 różnych krajach, w tym w krajach o wysokim, średnim oraz niskim dochodzie.

Zdrowie niemowląt

Istnieją przekonujące dowody na to, że stosowanie kortykosteroidów:

– zmniejsza liczbę zgonów okołoporodowych (liczbę martwych urodzeń i dzieci umierających w ciągu pierwszych 28 dni życia);

– zmniejsza liczbę zgonów wśród noworodków (liczbę dzieci umierających w ciągu pierwszych 28 dni życia);

– zmniejsza częstość występowania poważnych trudności z oddychaniem w pierwszych godzinach życia;

– ma niewielki lub żaden wpływ na masę urodzeniową dzieci.

Stosowanie kortykosteroidów prawdopodobnie zmniejsza ryzyko wystąpienia:

– krwawienia wewnątrz mózgu;

– opóźnienia rozwoju w późniejszym okresie dzieciństwa.

Jesteśmy tylko umiarkowanie pewni tych dwóch wyników, ponieważ:

– niemowlęta, które objęto badaniami mogły nie być reprezentatywne dla wszystkich dzieci urodzonych przedwcześnie; lub

– badania mogły zostać przeprowadzone w sposób, który sfałszował ich wyniki.

Zdrowie matki

Dowody wskazują, że stosowanie kortykosteroidów prawdopodobnie nie wpływa na ryzyko:

– zgonu matki po porodzie;

– rozwoju zapalenia błon płodowych (zapalenia lub zakażenia tkanek otaczających dziecko w trakcie ciąży);

– rozwoju endometriozy (zapalenia błony śluzowej macicy).

Jesteśmy tylko umiarkowanie pewni tych trzech ustaleń, ponieważ liczba zdarzeń była niewielka. Dopóki nie uzyskamy większej liczby danych naukowych obejmujących większą liczbę kobiet, nie możemy mieć pewności, że różnica pod względem ryzyka faktycznie nie istnieje.

Znaleźliśmy niewiele danych naukowych dotyczących:

– kobiet, które były w ciąży wielopłodowej; kobiet z wysokim ciśnieniem tętniczym; lub kobiet, u których błony otaczające dziecko pękły przedwcześnie;

– skutków stosowania kortykosteroidów u dzieci urodzonych przedwcześnie, w porównaniu z dziećmi urodzonymi bardzo przedwcześnie;

– stosowania różnych dawek kortykosteroidów.

Oznacza to, że nie możemy być pewni, czy wyniki tego przeglądu odnoszą się do wszystkich kobiet i dzieci zagrożonych przedwczesnym porodem. Nie potrafimy też określić najlepszej dawki kortykosteroidów.

Co to oznacza?

Kortykosteroidy podawane kobietom zagrożonym przedwczesnym porodem zwiększają szanse na to, że po urodzeniu ich dzieci będą w stanie oddychać i przeżyją.

Dostępne dane naukowe wskazują na to, że stosowanie kortykosteroidów prawdopodobnie nie stanowi ryzyka dla zdrowia dziecka lub matki. Potrzebne są dalsze dane naukowe na ten temat tego:

– czy kortykosteroidy działają inaczej u kobiet, które są w ciąży wielopłodowej lub cierpią na nadciśnienie;

– czy korzyści i ryzyko związane ze stosowaniem kortykosteroidów są takie same w przypadku dzieci urodzonych bardzo przedwcześnie i tych urodzonych mniej przedwcześnie;

– jaka dawka kortykosteroidów jest najbardziej skuteczna.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Dane naukowe zawarte w niniejszym przeglądzie Cochrane są aktualne do września 2020 roku.

Graficzne podsumowanie niektórych wyników z przeglądu można znaleźć tutaj.