Cel przeglądu

Celem niniejszego przeglądu Cochrane, opublikowanego po raz pierwszy w 2006 r., było podsumowanie wyników badań dotyczących szczepienia przeciwko grypie u osób starszych (będących w wieku 65 lat lub starszych) w okresie sezonu infekcji grypy. Przedstawiliśmy dane pochodzące z badań z randomizacją (RCT), w których porównano osoby, którym podano szczepienia przeciw grypie z osobami, którym podano szczepienia pozorowane lub z osobami niezaszczepionymi. Szczepionki przeciw grypie przygotowano poprzez poddanie wirusa grypy działaniu substancji chemicznej, która go zabija (inaktywowany wirus). Szczepionka jest podawana w formie podskórnego zastrzyku. Interesowało nas pokazanie wpływu szczepień na zmniejszenie liczby osób starszych z potwierdzoną grypą, liczby osób z objawami grypopodobnymi, takimi jak ból głowy, podwyższona temperatura ciała, kaszel i ból mięśni (zachorowania grypopodobne) oraz przedstawienie skutków ubocznych szczepień. Poszukiwaliśmy danych dotyczących wpływu grypy lub zachorowań grypopodobnych na ryzyko hospitalizacji, powikłań i zgonu. Będziemy aktualizować ten przegląd w przyszłości tylko wtedy, gdy nowe badania lub szczepionki będą dostępne.

Dane z 67 badań obserwacyjnych zawartych w poprzednich wersjach przeglądu zostały zachowane ze względów historycznych, ale nie zostały zaktualizowane ze względu na brak ich wpływu na wnioski z przeglądu.

Co badano w przeglądzie?

Ponad 200 typów wirusów wywołuje zakażenia grypodobne, które charakteryzują się podobnymi objawami (gorączka, ból głowy, kaszel i katar). Bez badań laboratoryjnych lekarze nie są w stanie odróżnić wirusów, mając na względzie to, że znajdują się one w organizmie na ogół kilka dni i rzadko prowadzą do poważnych zachorowań. Najlepszym sposobem może się okazać szczepienie przeciwko grypie typu A i B. Szczepy te stanowią około 5% spośród wszystkich krążących wirusów. Inaktywowana szczepionka przygotowywana jest poprzez połączenie wirusa grypy ze specyficznym składnikiem, który „zabija” wirusa. Ostatecznie szczepionka może zawierać całego wirusa (pełna szczepionka) lub jego aktywny fragment (szczepionki zawierające rozszczepione wiriony wirusa grypy typu split lub szczepionki podjednostkowe typu subunit). Szczepionki te są zazwyczaj podawane w formie podskórnego zastrzyku. Szczepionka zawiera szczepy wirusa, które zostały określone na podstawie rejestracji krążenia wirusów grypy (dwóch typu A i jednego lub dwóch typu B) i których na podstawie zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia można się spodziewać w kolejnych sezonach epidemicznych (tzw. szczepionki sezonowe). Szczepionka przeciw grypie pandemicznej zawiera jedynie szczepy wirusa odpowiedzialnego za wywołanie pandemii (np. szczep A H1N1 w okresie pandemicznym w latach 2009-2010).

Najważniejsze informacje

Szczepionki inaktywowane mogą zmniejszyć odsetek osób starszych chorujących na grypę i zachorowania grypopodobne. Dane na temat zgonów były nieliczne, nie znaleziono danych na temat hospitalizacji z powodu powikłań. Jednak różnice w wynikach badań oznaczają, że nie możemy być pewni, na ile pomocne będą te szczepionki w różnych porach roku.

Główne wyniki

Odnaleziono 8 RCT (obejmujących ponad 5000 osób), z których w 4 oceniano szkody wynikające z podania szczepionek. Badania przeprowadzono w środowisku lokalnym i w domach opieki w Europie i USA w latach 1965–2000.

Starsze osoby po otrzymaniu szczepionki przeciwko grypie chorują na nią rzadziej w ciągu jednego sezonu, odsetek osób chorujących wśród tej grupy zmniejsza się z 6% do 2,4%, co oznacza, że 30 osób musiałoby być zaszczepionych inaktywowanymi szczepionkami przeciwko grypie, aby uniknąć jednego jej przypadku. Starsze osoby prawdopodobnie również rzadziej zapadają na zachorowania grypopodobne, zachorowalność zmniejszyła się z 6% do 3,5%, co oznacza, że 42 osoby musiałyby zostać zaszczepione, aby zapobiec jednemu przypadkowi zachorowania grypopodobnego. Ilość informacji na temat zapalenia płuc i śmiertelności była ograniczona. Dane były niewystarczające, aby stwierdzić czy szczepionki wpływają na śmiertelność. W badaniu, w którym odnotowano ten wynik, nie wystąpiły przypadki zapalenia płuc, nie odnotowano też danych dotyczących hospitalizacji. Nie dysponujemy wystarczającą liczbą informacji, aby ocenić skutki uboczne po podaniu szczepionki, takie jak gorączka lub nudności w tej grupie wiekowej.

Wpływ szczepień przeciw grypie wśród osób starszych jest umiarkowany, niezależnie od środowiska, wyników, populacji i projektu badania.

Na ile aktualny jest niniejszy przegląd?

Dane są aktualne do 31 grudnia 2016 roku.