Dbanie o zdrowie jamy ustnej

Tytoń można palić, żuć lub wąchać (w formie tabaki). Najlepsze, co dla swojego zdrowia mogą zrobić osoby zażywające wyroby tytoniowe to zaprzestanie ich zażywania. Zmniejsza to ryzyko zachorowania na raka płuc lub wystąpienia innych chorób, w tym raka jamy ustnej oraz choroby przyzębia.

Wiele osób chodzi do stomatologa co najmniej raz w roku, a niektórzy nawet częściej. Specjaliści z zakresu stomatologii mogą zachęcać pacjentów do zaprzestania zażywania tytoniu poprzez informowanie o zagrożeniach dla zdrowia wywołanych przez tytoń oraz o korzyściach wynikających z zaprzestania jego zażywania. Specjaliści z zakresu stomatologii to:

· lekarze stomatolodzy,

· higienistki dentystyczne,

· terapeuci stomatologiczni,

· pielęgniarki stomatologiczne (znane w niektórych krajach jako asystentki stomatologiczne).

Dlaczego stworzyliśmy niniejszy przegląd Cochrane?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy specjaliści z zakresu stomatologii mogą pomóc w zaprzestaniu zażywania tytoniu, udzielając porad oraz wsparcia. Chcieliśmy również sprawdzić, czy wsparcie ze strony specjalistów ma jakiekolwiek niepożądane skutki.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których sprawdzano, czy porada oraz wsparcie ze strony specjalistów z zakresu stomatologii pomogły w zaprzestaniu palenia, żucia lub wąchania tytoniu.

Poszukiwaliśmy randomizowanych badań kontrolowanych, w których przydzielono uczestników do różnych grup badanych, i tylko losowo wybrani pacjenci otrzymali wsparcie w zaprzestaniu zażywania tytoniu. Ten rodzaj badań zwykle dostarcza wiarygodnych wyników o efektach leczenia.

Okres wyszukiwania badań: uwzględniliśmy dane naukowe opublikowane do lutego 2020 r.

Co znaleźliśmy?

Znaleźliśmy 20 badań z udziałem 14 897 osób, które zażywały wyroby tytoniowe (palenie, żucie lub wąchanie tytoniu). Badania przeprowadzono w USA (13 badań), w UK (dwa badania), Szwecji (dwa badania), Japonii (jedno badanie), Malezji (jedno badanie) oraz Indiach (jedno badanie). Większość badań (16) przeprowadzono w klinikach stomatologicznych, a cztery przeprowadzono w szkołach i na uczelniach wyższych.

We wszystkich badaniach zastosowano programy behawioralne, mające pomóc w zaprzestaniu zażywania tytoniu. Celem tych programów było zwiększenie motywacji oraz udzielenie porad dotyczących rzucania nałogu. Cztery badania, poza programem behawioralnym, oferowały również nikotynową terapię zastępczą (NTZ) oraz e-papierosy.

Dziewiętnaście badań zostało sfinansowanych przez agencje rządowe lub uczelnie wyższe; w jednym badaniu wskazano, że nie otrzymano żadnego wsparcia finansowego.

W przypadku każdego testowanego programu behawioralnego sprawdzano ile osób rzuciło palenie lub zaprzestało zażywania wyrobów tytoniowych na co najmniej sześć miesięcy.

We wszystkich badaniach efekty otrzymywania wsparcia behawioralnego ze strony specjalistów z zakresu stomatologii porównano z:

· podstawową opieką (w badaniach nie określono, co obejmuje),

· brakiem wsparcia lub porady,

· krótką poradą o tym, jak rzucić palenie w celu poprawy stanu zdrowia,

· mniej aktywną formą wsparcia behawioralnego.

Jakie są główne wyniki naszego przeglądu?

Programy behawioralne z udziałem specjalistów z zakresu stomatologii oraz zastosowaniem nikotynowej terapii zastępczej (NRT) lub e-papierosów prawdopodobnie pomagają większej liczbie osób w rzuceniu palenia. Średnio 74 na 1000 badanych zaprzestało zażywania tytoniu w porównaniu z 27 osobami na 1000, które nie otrzymały wsparcia behawioralnego (wyniki czterech badań z udziałem 1221 badanych).

Kilka sesji programów behawioralnych z udziałem specjalistów z zakresu stomatologii może pomóc w zaprzestaniu zażywania tytoniu. Średnio 106 na 1000 badanych zaprzestało zażywania tytoniu w porównaniu z 56 osobami na 1000, które nie otrzymały wsparcia behawioralnego (siedem badań; 2639 badanych).

Pojedyncza sesja programu behawioralnego również może pomóc: średnio 45 na 1000 badanych zaprzestało zażywania tytoniu w porównaniu z 24 osobami na 1000, które nie otrzymały wsparcia behawioralnego (cztery badania; 6328 badanych).

Nie mamy pewności co do wpływu porad oraz wsparcia ze strony specjalistów z zakresu stomatologii w środowisku innym niż gabinet stomatologiczny (tj. w szkole lub na uczelni wyższej), ponieważ badania przeprowadzone w tych środowiskach nie były wystarczające, aby otrzymać wiarygodny wynik (trzy badania; 1020 badanych).

Nie mamy pewności, czy w przypadku programów behawioralnych z udziałem specjalistów z zakresu stomatologii wystąpiły jakiekolwiek działania niepożądane, ponieważ tylko w jednym badaniu podano taką informację.

Nasza pewność co do wyników badań

Nie mamy całkowitej pewności co do korzyści ze wsparcia udzielonego ze strony specjalistów z zakresu stomatologii oraz z zastosowania nikotynowej terapii zastępczej (NRT) lub e-papierosów. Nie mamy pewności co do korzyści z pojedynczych lub wielokrotnych sesji wsparcia behawioralnego ze strony specjalistów z zakresu stomatologii.

Zauważyliśmy niedociągnięcia w wynikach badań. W niektórych badaniach jedynie pytano uczestników o to, czy zaprzestali zażywania tytoniu, ale nie sprawdzono wiarygodności odpowiedzi, np. poprzez badanie oddechu lub śliny. W niektórych badaniach sposoby ich przeprowadzenia oraz przydzielania uczestników do badanych grup nie zostały jasno opisane. W niektórych badaniach więcej niż połowa uczestników zrezygnowała z udziału w badaniu przed jego zakończeniem.

Nasze wyniki mogą ulec zmianie, gdy będą dostępne dowody wysokiej jakości.

Najważniejsze informacje

Porady oraz wsparcie ze strony specjalistów z zakresu stomatologii, które uwzględniają zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej (NRT) lub e-papierosów, zwiększają prawdopodobieństwo rzucenia palenia.

Pojedyncze lub wielokrotne sesje porad oraz wsparcie mogą pomóc w rzuceniu palenia lub zaprzestaniu zażywania wyrobów tytoniowych.