Pytanie badawcze

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących skuteczności i bezpieczeństwa stosowania statyn u dzieci z dziedzicznym zwiększonym stężeniem cholesterolu we krwi.

Wprowadzenie

Rodzinna hipercholesterolemia to choroba genetyczna, która charakteryzuje się zwiększonym stężeniem cholesterolu we krwi. Choroby naczyń krwionośnych prowadzące do ich zablokowania często występują wówczas w wieku młodszym niż zwykle, zwłaszcza u mężczyzn. Konieczne jest wtedy leczenie stosowane od dzieciństwa przez całe życie, którego celem jest zmniejszenie stężenia cholesterolu we krwi. U dzieci z hipercholesterolemią rodzinną główną metodą leczenia była do niedawna dieta. Leki, takie jak cholestyramina i kolestypol są skuteczne, ale ich nieprzyjemny smak jest przyczyną złej tolerancji przez chorych i nieprzestrzegania zaleceń lekarskich. Wprowadzenie statyn do leczenia u dzieci poprawiło możliwości terapeutyczne, a niniejszy przegląd jest aktualizacją uprzednio opublikowanej wersji.

Data wyszukania badań

Uwzględnione dane są aktualne do 4 listopada 2019 r.

Charakterystyka badania

Przegląd obejmuje 9 badań o łącznej liczbie 1177 uczestników w wieku od 4 do 18 lat z heterozygotyczną hipercholesterolemią rodzinną. W badaniach porównywano różne rodzaje statyn z substancją niezawierającą składnika czynnego (tzw. placebo), a osoby zostały losowo przydzielone do grupy leczenia lub terapii placebo. Badania trwały od 12 do 104 tygodni.

Główne wyniki

Na ogół czas stosowania interwencji oraz okres obserwacji były krótkie (mediana 24 tygodnie; zakres od 6 tygodni do 2 lat). Stosowanie statyn zmniejszyło średnie stężenie cholesterolu frakcji lipoprotein o małej gęstości (LDL) we wszystkich punktach czasowych (wysoka jakość danych naukowych). Aktywność enzymów wątrobowych (aminotransferazy asparaginianowej i alaninowej) oraz enzymu mięśniowego (kinazy kreatynowej) w surowicy nie różniły się między grupą leczoną i otrzymującą placebo we wszystkich punktach czasowych (dane naukowe o niskiej jakości). Ryzyko miopatii (choroba tkanki mięśniowej) oraz działań niepożądanych było bardzo małe i podobne w obu grupach (dane naukowe o niskiej jakości). Dwa rodzaje statyn, simwastatyna i prawastatyna, mogą mieć korzystne działanie na dwa główne naczynia krwionośne ulegające zmianom chorobowym w następstwie zwiększonego stężenia cholesterolu (dane naukowe o niskiej jakości).

Jakość danych naukowych

Informacje dotyczące zaślepienia (błędu systematycznego związanego ze znajomością interwencji [performance bias] oraz błędu systematycznego związanego z oceną punków końcowych [detection bias]) były dostępne dla wszystkich dziewięciu badań. We wszystkich badaniach zastosowano podwójnie ślepą próbę, co oznacza, że uczestnicy i personel wykonujący badanie nie wiedzieli jakie leczenie zastosowano. W dwóch badaniach jasno przedstawiono informację o sposobie przydzielenia uczestników do grup, natomiast w pozostałych siedmiu nie ma takiego opisu (ryzyko błędu doboru próby). Brakuje informacji, czy badacze wiedzieli, do jakich grup zostali przydzieleni uczestnicy (błąd doboru próby) oraz czy doszło do wybiórczego raportowania wyników, choć jest to mało prawdopodobne. Podsumowując, można stwierdzić, że wszystkie badania zostały dobrze przeprowadzone i nie sądzimy, by żaden z wyżej wymienionych czynników wpływał negatywnie na wyniki. Jakość danych naukowych wahała się od wysokiej (zmiana stężenia cholesterolu frakcji LDL w surowicy) poprzez umiarkowaną (działania niepożądane), aż do niskiej (zmiana grubości ściany naczyń krwionośnych [ściślej warstwy środkowej i wewnętrznej tętnicy szyjnej], zmiana parametrów oceniających wzrastanie i dojrzewanie, zaburzenia czynności wątroby, miopatia i zmiany czynności ściany naczyń krwionośnych [śródbłonka]).