Wprowadzenie

Wątroba jest narządem pełniącym wiele istotnych czynności takich jak wytwarzanie energii z pożywienia, produkowanie substancji niezbędnych do sprzęgania, przemiany i wydalania leków oraz szkodliwych substancji z krwi, a także zatrzymywanie szkodliwych bakterii, które dostają się do organizmu przez jelita. Nadużywanie alkoholu oraz zakażenia wirusowe mogą w podstępny sposób powodować uszkodzenia wątroby. Czasami uszkodzenie wątroby jest tak rozległe, że nie może ona prawidłowo pełnić swoich funkcji, prowadząc tym samym do niewydolności. Skuteczną metodą leczenia niewydolności wątroby jest przeszczepienie tego narządu. Jednak transplantacja wątroby jest poważnym zabiegiem chirurgicznym i u znacznego odsetka pacjentów mogą rozwinąć się zakażenia i powikłania dotyczące rany pooperacyjnej między innymi w wyniku podawania pacjentom leków, które zapobiegają odrzuceniu przeszczepu (leczenie immunosupresyjne). Wiele interwencji stosowano w celu zapobiegania zakażeniom bakteryjnym i powikłaniom dotyczącym rany pooperacyjnej, jednakże ich skuteczność nie została potwierdzona. Przeprowadzono przegląd piśmiennictwa medycznego (do lutego 2013) w celu określenia korzyści i szkód różnych interwencji podejmowanych w celu zapobiegania zakażeniom bakteryjnym i powikłaniom ran pooperacyjnych po przeszczepieniu wątroby. Wykorzystywano wyłącznie dane pochodzące z badań z randomizacją. Badanie tego rodzaju, jeśli są prawidłowo przeprowadzone, odznaczają się najwyższą jakością. W celu zmniejszenia ryzyka błędu dwóch niezależnych autorów dokonywało wyboru badań i uzyskiwało z nich informacje.

Charakterystyka badania

Odszukano i włączono do analizy 7 badań, które obejmowały łącznie 614 osób. Cztery badania porównywały selektywną dekontaminację jelit (długotrwałe stosowanie antybiotyków w celu usunięcia bakterii w jelitach) z placebo (nieaktywna interwencja) lub niestosowaniem żadnej interwencji. W jednym z badań, uczestnicy zostali losowo przydzieleni do selektywnej dekontaminacji jelit, aktywnego Lactobacillus z błonnikiem (probiotyki z prebiotykami) lub nieaktywnej Lactobacillus z błonnikiem (prebiotyki). W jednym badaniu probiotyki stosowane łącznie z prebiotykami porównano z prebiotykami. W innym badaniu porównywano różne dawki czynnika stymulującego tworzenie kolonii granulocytów (G-CSF; związek stymulujący odpowiedź immunologiczną) z placebo. Większość badań dotyczyła osób dorosłych poddawanych planowanemu przeszczepieniu wątroby. Dokonano 5 porównań: selektywnej dekontaminacji jelit z nieaktywnym postępowaniem kontrolnym, selektywnej dekontaminacji jelit z łącznym stosowaniem prebiotyków i probiotyków, selektywnej dekontaminacji jelit z samymi prebiotykami, połączenia prebiotyków i probiotyków z samymi prebiotykami oraz G-CSF z grupą kontrolną. Nie było badań porównujących różne antybiotyki w zapobieganiu zakażeniom bakteryjnym i powikłaniom rany pooperacyjnej u osób poddanych przeszczepieniu wątroby.

Najważniejsze wyniki

W żadnym z 5 porównań nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w odsetku zgonów oraz pacjentów wymagających ponownego przeszczepienia wątroby. W żadnym z porównań nie odnotowano istotnej statystycznie różnicy pomiędzy grupami badanymi a kontrolnymi w odrzuceniu przeszczepu, długości pobytu na oddziale intensywnej terapii lub długości hospitalizacji. Łącznie u 193 (31,6%) spośród 611 uczestników wystąpiły powikłania infekcyjne. Odsetek osób, u których wystąpiły powikłania infekcyjne oraz liczba epizodów tych powikłań były znamiennie większe w grupie, w której przeprowadzono selektywną dekontaminację jelit w porównaniu z chorymi przyjmującymi prebiotyki z probiotykami. Powyższych różnic nie stwierdzono dokonując pozostałych 4 porównań. W żadnym badaniu nie raportowano jakości życia oraz poważnych zdarzeń niepożądanych. Nie stwierdzono jednoznacznych danych, które wskazywałyby, że którakolwiek z interwencji jest korzystna. Selektywna dekontaminacja jelit może nawet zwiększyć ryzyko zakażeń w porównaniu z łącznym stosowanie prebiotyków i probiotyków.

Jakość danych

Większość badań jest obciążona dużym ryzykiem błędu systematycznego (mylnych wniosków ze względu na nieprawidłowe przeprowadzenie badania) oraz błędu przypadkowego (mylnych wniosków spowodowanych działaniem czynników przypadkowych). Ogólna jakość danych była bardzo niska.

Przyszłe badania

Niezbędne są dalsze, prawidłowo zaprojektowane badania z randomizacją w grupie osób poddawanych przeszczepieniu wątroby. Badania powinny obejmować punkty końcowe (wyniki) istotne dla pacjenta takie jak zgon, odrzucenie przeszczepu, jakość życia, długość hospitalizacji, poważne działania niepożądane związane z leczeniem.