Najważniejsze informacje

• U osób uzależnionych od kokainy disulfiram, w porównaniu z placebo, może przyczynić się do zwiększenia liczby osób, które zachowują abstynencję po zakończeniu leczenia. Jednak jego przyjmowanie mieć niewielki lub żaden wpływ na częstość przyjmowania i ilość spożywanej kokainy oraz na liczbę osób, które osiągnęły i utrzymały abstynencję przez ≥3 tygodnie po zakończeniu leczenia. Nie mamy pewności, czy stosowanie disulfiramu wywołuje jakiekolwiek niepożądane skutki u osób uzależnionych od kokainy.

• U osób uzależnionych od kokainy stosowanie disulfiramu, w porównaniu ze stosowaniem naltreksonu, może zmniejszać częstość używania kokainy, ale może mieć niewielki lub żaden wpływ na przyjmowaną ilość narkotyku.

• 11 spośród 13 badań uwzględnionych w naszym przeglądzie przeprowadzono w USA. Co więcej, większość osób objętych badaniami stanowili mężczyźni. Nasze wyniki mogą nie mieć zastosowania w innych uwarunkowaniach, ponieważ na efekty leczenia w dużej mierze może wpływać środowisko społeczne, pochodzenie etniczne i płeć.

Czym jest uzależnienie od kokainy?

Kokaina jest jednym z najczęściej stosowanych psychostymulantów na świecie. Środki psychostymulujące to leki lub nielegalne narkotyki, które stymulują układ nerwowy i mają właściwości poprawiające nastrój. Najnowsze dane szacunkowe wskazują, że ponad 0,4% dorosłych używało kokainy ≥1 raz w ciągu ostatniego roku.

Używanie kokainy wiąże się z obecnością problemów o charakterze zdrowotnym, psychologicznym i społecznym, w tym z rozprzestrzenianiem się chorób zakaźnych (np. AIDS, zapalenia wątroby, gruźlicy), przestępczością, przemocą i narażeniem na narkotyki w trakcie ciąży. Zażywanie kokainy może zwiększać ryzyko zakażenia wirusem HIV poprzez ryzykowne zachowania seksualne i iniekcje.

Uzależnienie od kokainy jest poważnym zaburzeniem psychicznym charakteryzującym się intensywnym pragnieniem zażywania narkotyku i niezdolnością do kontrolowania jej stosowania, co powoduje, że ludzie sięgają po większe dawki niż pierwotnie zamierzali.

Jak leczy się uzależnienie od kokainy?

Uzależnienie od kokainy zazwyczaj leczy się za pomocą terapii psychospołecznych. Nie ma dostępnych skutecznych metod leczenia farmakologicznego. W badaniach oceniano, czy lek o nazwie disulfiram może pomóc osobom uzależnionym od kokainy. Obecnie disulfiram stosuje się w leczeniu uzależnienia od alkoholu. Jego mechanizm działania polega na wywoływaniu nieprzyjemnych reakcji fizycznych po spożyciu alkoholu.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy się dowiedzieć, czy stosowanie disulfiramu może pomóc osobom uzależnionym od kokainy w ograniczeniu lub zaprzestaniu jej zażywania. Chcieliśmy również dowiedzieć się, czy leczenie disulfiramem jest akceptowalne i bezpieczne u osób uzależnionych od kokainy.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań z randomizacją (RCT; w których uczestników przydziela się losowo do jednej z 2 lub więcej grup leczenia) porównujących stosowanie disulfiramu z niestosowaniem leków, z placebo (leczeniem pozorowanym) albo z innymi lekami.

Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy rzetelność danych naukowych, opierając się na czynnikach takich jak metody badawcze czy precyzyjność wyników poszczególnych badań.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 13 badań obejmujących 1191 osób uzależnionych od kokainy. Czas trwania leczenia wynosił średnio ok. 3 miesięcy. W 12 badaniach porównywano disulfiram z placebo lub z niestosowaniem leczenia farmakologicznego, a w 3 badaniach disulfiram porównywano z naltreksonem (lekiem stosowanym w leczeniu osób uzależnionych od alkoholu lub opioidów).

Głównie wyniki

Stosowanie disulfiramu w porównaniu z placebo może przyczynić się do zwiększenia liczby osób, które przestaną stosować kokainę pod koniec leczenia, ale może mieć niewielki lub żaden wpływ na częstość stosowania kokainy (liczba dni lub tygodni stosowania kokainy pod koniec leczenia), ilość przyjmowanej kokainy (masa stosowanej kokainy lub pieniądze wydane na kokainę pod koniec leczenia), liczbę osób, które osiągną i utrzymają abstynencję przez ≥3 tygodnie oraz liczbę osób, które przedwcześnie przerywają leczenie. Nie jesteśmy pewni czy stosowanie disulfiramu wiąże się z jakimikolwiek działaniami niepożądanymi u osób uzależnionych od kokainy.

Disulfiram w porównaniu z naltreksonem może zmniejszać częstość zażywania kokainy, ale może mieć niewielki lub żaden wpływ na ilość zażywanej kokainy lub liczbę osób, które przedwcześnie przerywają leczenie.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Nie możemy być pewni, czy w badaniach odpowiednio przydzielono osoby do grup, ponieważ w większości z nich nie opisano szczegółowo tego procesu.

Stwierdzono istotne różnice w charakterystyce osób uczestniczących w badaniach: u niektórych z nich odnotowano dodatkowe zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych, niektórzy stosowali inne leki, a niektórzy otrzymywali inne terapie psychospołeczne.

Ponadto większość osób objętych badaniami stanowili mężczyźni, a 11 spośród 13 badań przeprowadzono w USA. Co za tym idzie, uzyskane przez nas wyniki mogą nie mieć zastosowania wśród kobiet lub osób mieszkających w innych krajach.

Na ile aktualne są przedstawione dane naukowe?

Niniejszy przegląd jest aktualizacją naszego poprzedniego przeglądu. Dane są aktualne do sierpnia 2022 roku.