Najważniejsza wyniki

Miejscowo stosowane diklofenak i ketoprofen mogą w dużym stopniu zmniejszyć natężenie bólu towarzyszącego chorobie zwyrodnieniowej stawów, ale tylko u około 10% więcej osób niż przy miejscowym stosowaniu placebo. Nie ma danych naukowych dotyczących innych przewlekłych, bolesnych dolegliwości.

Wprowadzenie

Przewlekły ból mięśniowo-szkieletowy występuje w przebiegu chorób takich jak choroba zwyrodnieniowa stawów. Ból ma zazwyczaj umiarkowane lub duże natężenie i trwa 3 miesiące lub dłużej.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) stosowane miejscowo w postaci żelu, kremu, aerozolu lub plastrów aplikuje się na nieuszkodzoną skórę w miejscu występowania bólu. NLPZ stosowane miejscowo wnikają w skórę, dostają się do tkanek lub stawów i zmniejszają nasilenie stanów (zapalnych - przyp. tłum.) powodujących ból. Podczas miejscowego stosowania NLPZ ich stężenie we krwi jest znacznie mniejsze niż podczas przyjmowania tego samego leku doustnie. Minimalizuje to ryzyko wystąpienia szkodliwych skutków.

Charakterystyka badań

Przegląd ten stanowi aktualizację przeglądu opublikowanego w 2012 roku pod tym samym tytułem. W ramach przeglądu odnaleziono 39 badań wysokiej jakości obejmujących 10 857 osób. W badaniach tych środki przeciwbólowe z grupy NLPZ stosowano miejscowo co najmniej jeden raz dziennie. Oceniano w nich szereg różnych leków do stosowania miejscowego, w porównaniu z miejscowym stosowaniem placebo. Nasze zainteresowania skupiliśmy na uczestnikach, u których doszło do istotnego zmniejszenia natężenia bólu (o około połowę), najlepiej w ciągu 6-12 tygodni od rozpoczęcia leczenia. Badania długoterminowe lepiej odzwierciedlają rzeczywistość, ponieważ ból towarzyszący przewlekłym stanom prawie nigdy nie ustępuje bez zastosowania leczenia. Przyjrzeliśmy się poszczególnym środkom przeciwbólowym z grupy NLPZ, aby sprawdzić ich skuteczność.

Najważniejsze wyniki

Tylko w przypadku diklofenaku i ketoprofenu badania trwały dłuższy czas, a ich jakość była dobra. Większość badanych miała ponad 40 lat i cierpiała na bolesne zapalenie stawu kolanowego. Miejscowo stosowane diklofenak lub ketoprofen w postaci roztworu lub żelu porównano z roztworem lub żelem, które nie zawierały żadnego leku (placebo stosowane miejscowo). Po 6 do 12 tygodniach stosowania diklofenaku i ketoprofenu doszło do istotnego zmniejszenia natężenia bólu u około 6 na 10 osób z chorobą zwyrodnieniową stawów, w porównaniu z poprawą u 5 spośród 10 osób z grupy placebo (dane naukowe umiarkowanej jakości).

Reakcje skórne (w większości łagodne) występowały częściej przy stosowaniu miejscowym diklofenaku (20 na 100 osób) niż przy leczeniu placebo (5 na 100 osób), a w przypadku porównania ketoprofenu i placebo nie stwierdzono różnic (dane naukowe umiarkowanej jakości). Badania zawierały niewiele informacji odnośnie innych działań niepożądanych, takich jak dolegliwości żołądkowe, ale nie stwierdzono różnic między miejscowo stosowanymi diklofenakiem lub ketoprofenem, a placebo (bardzo niska jakość danych naukowych). Poważne działania niepożądane występowały rzadko.

Jakość danych naukowych

Jakość danych naukowych dotyczących skuteczności porównania diklofenaku i ketoprofenu z placebo oceniliśmy jako umiarkowaną, a odnośnie występowania działań niepożądanych jako bardzo niską. Umiarkowana jakość danych oznacza, że dalsze badania mogą zmienić naszą ocenę efektów stosowania badanych leków, a bardzo niska jakość danych oznacza, że mamy bardzo małą pewność co do trafności oszacowania.