Co było celem tego przeglądu badań?

Celem niniejszego przeglądu Cochrane było sprawdzenie, czy podawanie probiotyków pacjentom z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego (WZJG) może podtrzymać okres remisji choroby. Aby odpowiedzieć na to pytanie, zebraliśmy i przeanalizowaliśmy dane z 12 badań obejmujących 1473 osoby.

Kluczowe informacje

Do tej pory wciąż nie znamy odpowiedzi na pytanie, czy probiotyki mogą utrzymać okres remisji u chorych na WZJG. Nie zaobserwowano występowania żadnych ciężkich działań niepożądanych, kiedy porównano stosowanie probiotyków ze stosowaniem placebo. Jednak, w jednym badaniu odnotowano podobną liczbę ciężkich działań niepożądanych u pacjentów, którzy przyjmowali probiotyki i u tych, którzy otrzymali preparaty kwasu 5-aminosalicylowego (5-ASA, lek przeciwzapalny stosowany w leczeniu WZJG oraz innych schorzeń). Niestety badania nie dostarczają więcej informacji na temat natury wyżej wspomnianych ciężkich działań niepożądanych.

Co badano w ramach tego przeglądu?

WZJG to przewlekłe schorzenie jelita grubego objawiające się stanem zapalnym (obrzękiem) jelita grubego. Objawy mogą obejmować bóle brzucha, biegunkę i uczucie zmęczenia. Probiotyki to żywe mikroorganizmy. Uważa się, że mogą one wpływać na rozwój bakterii w jelitach oraz zmniejszać nasilenie stanów zapalnych.

Jakie są główne wyniki tego przeglądu?

Szukaliśmy badań z randomizacją (RCT; tj. badań klinicznych, w których uczestników przydziela się losowo do dwóch lub więcej grup leczenia), w których porównywano stosowanie probiotyków ze stosowaniem placebo (udawane leczenie), stosowanie probiotyków ze stosowaniem preparatów 5-ASA oraz łączne stosowanie probiotyków i 5-ASA ze stosowaniem samych preparatów 5-ASA. Znaleźliśmy 12 RCT, w których udział wzięło 1473 uczestników. Badaniami objęto dorosłych mężczyzn i kobiety. Tylko w trzech badaniach jasno określono, że uczestnicy nie mogli przyjmować innych lekarstw niż te, które były badane.

1) Nie zauważono wyraźnej różnicy pod względem liczby osób, u których stwierdzono nawrót choroby w badaniach porównujących probiotyki z placebo.

2) Nie zauważono również wyraźnej różnicy pod względem liczby osób, u których stwierdzono nawrót choroby w badaniach porównujących probiotyki z 5-ASA.

3) Ponieważ jakość danych naukowych jest bardzo niska, nie udało się ustalić, czy przyjmowanie probiotyków wpływa na różnice w zakresie liczby osób, u których utrzymywał się stan remisji klinicznej, w porównaniu ze stosowaniem placebo.

4) Nie stwierdzono wyraźnej różnicy pod względem liczby osób, u których utrzymywał się stan remisji klinicznej kiedy porównano stosowanie probiotyków i 5-ASA.

5) Kiedy porównano stosowanie probiotyków łącznie z 5-ASA ze stosowaniem samych preparatów 5-ASA, nie stwierdzono wyraźnej różnicy pod względem liczby osób, u których utrzymywał się stan remisji klinicznej.

6) Nie udało się ustalić, czy istnieje różnica pod względem liczby osób, u których stwierdzono nawrót kliniczny choroby po zastosowaniu probiotyków łącznie z 5-ASA, w porównaniu ze stosowaniem samego 5-ASA.

7) W badaniach porównujących działanie probiotyków z placebo nie odnotowano żadnych poważnych działań niepożądanych. W jednym z badań porównującym działanie probiotyków z 5-ASA odnotowano podobną liczbę poważnych działań niepożądanych w obu grupach leczenia. Terapię przerwano z powodu występowania zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego, takich jak krew w stolcu, nudności, biegunka i ból brzucha.

8) Przeprowadzone badania nie dostarczyły wystarczających informacji na temat wpływu probiotyków na jakość życia chorych oraz na temat potrzeby zastosowania dodatkowej terapii, w porównaniu z innymi metodami leczenia.

Wnioski

Nie jesteśmy w stanie ustalić, czy stosowanie probiotyków u chorych na WZJG może podtrzymać okres remisji choroby. Wynika to z bardzo małej liczby uczestników badań oraz niskiej jakości zastosowanych metod badawczych. Dane naukowe zawarte w omawianych badaniach są niewystarczające do wyciągnięcia pewnych wniosków dotyczących skuteczności stosowania probiotyków. Aby to osiągnąć, konieczne są lepiej zaplanowane badania obejmujące większą liczbę uczestników.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Ten przegląd jest aktualny do października 2019 roku.