Wprowadzenie

Astma to choroba, która wpływa na drogi oddechowe, czyli małe rurki, które przenoszą powietrze do i z płuc. Kiedy chory na astmę wchodzi w kontakt z czynnikiem wyzwalającym, drogi oddechowe stają się podrażnione, mięśnie wokół ścianek dróg oddechowych zaciskają się, przez co drogi oddechowe zwężają się (następuje skurcz oskrzeli), a na wyściółce dróg oddechowych pojawia się stan zapalny i zaczyna ona puchnąć. Czasami dochodzi do gromadzenia się lepkiego śluzu lub flegmy, co może powodować dalsze zwężenie dróg oddechowych. Reakcje te powodują zwężenie i podrażnienie dróg oddechowych, co utrudnia oddychanie oraz prowadzi do kaszlu, świszczącego oddechu, duszności i ucisku w klatce piersiowej. Chorym na astmę zwykle zaleca się przyjmowanie wziewnie glikokortykosteroidów (GKS) w celu zwalczenia stanu zapalnego, lecz jeśli astma nadal nie jest kontrolowana, w aktualnych wytycznych dotyczących leczenia chorych na astmę zaleca się wprowadzenie dodatkowego leku. Często lekarze w takich sytuacjach zalecają stosowanie długo działającego β2-mimetyku: formoterolu lub salmeterolu. Długo działający β2-mimetyk to wziewny lek, który otwiera drogi oddechowe (rozszerza oskrzela), ułatwiając tym samym oddychanie. Do takich leków rozszerzających oskrzela można dodać GKS wziewne w tym samym inhalatorze. W inhalatorach wraz z formoterolem lub salmeterolem stosuje się różne GKS wziewne.

Z poprzednich przeglądów Cochrane wiemy, że istnieje niewielkie zwiększenie ryzyka wystąpienia poważnych skutków niepożądanych (takich jak bardzo ciężkie ataki astmy, a także inne zdarzenia zagrażające życiu), gdy zwykły formoterol lub salmeterol stosuje się bez GKS wziewnych, ale zwiększenia tego ryzyka nie zaobserwowano, gdy leki te stosowano z GKS wziewnym w jednym inhalatorze. W niniejszym przeglądzie poszukiwano informacji z badań, w których porównywano te dwie metody leczenia (tj. stosowanie salmeterolu łącznie z GKS wziewnym porównywano bezpośrednio ze stosowaniem formoterolu łącznie z GKS wziewnym), aby sprawdzić, czy można określić, który lek jest bezpieczniejszy.

Charakterystyka badań

Wyszukiwanie badań przeprowadzono w lutym 2021 roku. Łącznie do przeglądu włączono 23 badania z randomizacją (RCT), w których porównywano stosowanie formoterolu i GKS wziewnych ze stosowaniem salmeterolu i GKS wziewnych. 21 badań obejmowało 11 572 uczestników – zarówno dorosłych, jak i młodzież. Dolna granica wieku w tych 21 badaniach wahała się od 12 do 16 lub 18 lat. W 8 spośród tych badań (7730 dorosłych) porównywano inhalatory łączące formoterol i budezonid z inhalatorami łączącymi salmeterol i flutykazon, w mniejszych grupach (1472, 1126 i 1075 dorosłych) porównywano inne połączenia formoterolu z salmeterolem i flutykazonem. Tylko 229 dorosłych wzięło udział w badaniach porównujących połączenie formoterolu i budezonidu z połączeniem salmeterolu i budezonidu. 2 badania z udziałem 723 uczestników obejmowały dzieci; wiek uczestników w tych badaniach wynosił od 4 do 12 lat i od 5 do 12 lat; w obu porównywano inhalatory łączące formoterol i flutykazon z inhalatorami zawierającymi salmeterol i flutykazon.

Kluczowe wyniki

Nie stwierdzono istotnej różnicy między stosowaniem formoterolu łącznie z GKS wziewnym i stosowaniem salmeterolu łącznie z GKS wziewnym pod względem ryzyka zgonu z jakiejkolwiek przyczyny, ani pod względem ryzyka wystąpienia jakichkolwiek i związanych z astmą działań niepożądanych niezakończonych zgonem. Nie odnotowano zgonów z powodu astmy. Badania miały wystarczającą liczbę uczestników, aby ocenić korzyści z leczenia, ale nie obejmowały wystarczającej liczby osób, aby porównać bezpieczeństwo tych metod.

Jakość danych naukowych

Ogólnie rzecz biorąc, badania obciążone były małym ryzykiem błędu systematycznego (powodującego wypaczenie wyników badania – przyp. tłum.), ale niewielka śmiertelność i mała częstość występowania poważnych skutków niepożądanych spowodowały zmniejszenie naszej pewności co do wiarygodności danych naukowych dla różnych wyników. Jakość danych naukowych dotyczących zgonu z jakiejkolwiek przyczyny i jakichkolwiek poważnych działań niepożądanych niezakończonych zgonem oceniono odpowiednio jako niską i umiarkowaną. Jakość danych naukowych dotyczących poważnych działań niepożądanych związanych z astmą wahała się od niskiej do bardzo niskiej ze względu na małą liczbę zdarzeń związanych z astmą i brak niezależnej oceny związku przyczynowego zdarzeń.

Wnioski

Nie stwierdziliśmy problemów związanych z bezpieczeństwem leczenia, które miałyby wpływ na wybór między inhalatorami zawierającymi salmeterol i formoterol stosowanymi w regularnym leczeniu dorosłych i dzieci chorych na astmę.