Dlaczego to pytanie jest ważne?
Padaczka to często występujące schorzenie, które wpływa na pracę mózgu. Chorzy na padaczkę doświadczają ataków (napadów) drgawkowych, które mogą wpływać na ich codzienne życie. Takim osobom często przepisuje się leki w celu kontrolowania napadów lub zapobiegania ich występowaniu. Chorzy na padaczkę mogą mieć trudności w zażywaniu leków zgodnie z zaleceniami lekarskimi. Może to być przyczyną słabej kontroli napadów drgawkowych. Niniejszy przegląd badań przedstawia metody wspomagające pacjentów w poprawnym przyjmowaniu leków przeciwpadaczkowych.

Co udało nam się stwierdzić?
Przeszukaliśmy naukowe bazy danych, aby odnaleźć badania kliniczne oceniające sposoby poprawy przestrzegania zaleceń dotyczących przyjmowania leków przez chorych na padaczkę. Nasze poszukiwania ograniczyliśmy do badań z randomizacją (RCT) obejmujących chorych w różnym wieku, u których na podstawie kryteriów klinicznych rozpoznano padaczkę, leczonych lekami przeciwpadaczkowymi w warunkach podstawowej opieki zdrowotnej, w przychodniach specjalistycznych lub w innych ośrodkach pozaszpitalnych. Badania z randomizacją to badania kliniczne, w których uczestników przydziela się losowo do grupy leczenia (grupa eksperymentalna) albo do grupy otrzymującej inne leczenie lub grupy, w której nie stosuje się leczenia (nazywanej grupą kontrolną). Ten rodzaj badań dostarcza najbardziej wiarygodnych danych na temat tego, jakie skutki niosą poszczególne rodzaje opieki zdrowotnej.

Wyniki są aktualne do lutego 2020 roku.

Jakie dane naukowe znaleźliśmy?
Zidentyfikowaliśmy 20 badań, które objęły 2832 uczestników. Badania przeprowadzano w różnych krajach, jednak większość miała miejsce w Stanach Zjednoczonych. Oceniano w nich trzy główne rodzaje interwencji:

1. Edukację pacjentów i poradnictwo dotyczące padaczki i leków stosowanych do jej opanowania (4 badania);

2. Interwencje behawioralne, takie jak poproszenie chorych na padaczkę o powiązanie zamiaru zażycia leków z konkretną porą dnia, miejscem lub inną czynnością wykonywaną codziennie (13 badań); oraz

3. Wykorzystanie więcej niż jednej interwencji (działania mieszane) (4 badania).

Jedno badanie jest liczone podwójnie, ponieważ porównywano w nim interwencję behawioralną z interwencją mieszaną.

W badaniach na różne sposoby oceniano przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków, np. za pomocą kwestionariuszy, próbek krwi czy elektronicznych zakrętek. W badaniach oceniano również zmniejszenie częstości występowania oraz intensywność napadów drgawkowych, aby sprawdzić, czy przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami czyniło różnicę. Wszystkie badania bardzo się od siebie różniły, więc nie mogliśmy połączyć ich wyników.

Najważniejsze wyniki i jakość danych naukowych
Interwencje edukacyjne i poradnictwo mogą pozytywnie wpływać na przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków. W dwóch badaniach wykazano poprawę, w jednym badaniu niewielką poprawę, a w jeszcze jednym brak poprawy.

Interwencje behawioralne i mieszane prawdopodobnie poprawiają przestrzeganie zaleceń dotyczących przyjmowania leków. Osoby z grup eksperymentalnych częściej przestrzegały zaleceń, w porównaniu z osobami z grup kontrolnych.

W czterech badaniach wykazano, że lepsze przestrzeganie zaleceń lekarskich w grupach poddanych interwencji wiązało się ze zmniejszeniem częstotliwości lub ciężkości napadów drgawkowych.

Nie byliśmy w stanie wyciągnąć jednoznacznych wniosków co do wyników, ponieważ badania znacznie się od siebie różniły i nie zawsze wykorzystano w nich najlepsze metody badawcze. To oznacza, że nie jesteśmy pewni co do przedstawionych w nich danych naukowych.

Jakie powinny być dalsze kroki?
Potrzebne są starannie zaprojektowane badania z randomizacją obejmujące większą liczbę chorych obserwowanych przez dłuższy czas, aby ustalić najlepsze metody poprawy przestrzegania zaleceń dotyczących przyjmowania leków przeciwpadaczkowych.