Pytanie badawcze
Jaki jest wpływ stosowania selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) na powrót do zdrowia po udarze mózgu?

Wprowadzenie
Udar mózgu jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności. Niepełnosprawność związana z udarem może obejmować trudności w wykonywaniu codziennych czynności, takich jak korzystanie z toalety, mycie się i chodzenie. Czasami niepełnosprawność jest tak poważna, że dana osoba staje się zależna od innych podczas wykonywania podstawowych czynności (jest to tzw. „zależność”). Wcześniej opublikowaliśmy aktualizację tego przeglądu Cochrane, którego celem było sprawdzenie, czy SSRI (grupa leków zwykle stosowanych w leczeniu zaburzeń nastroju, których działanie polega na zmianie stężeń substancji chemicznych w mózgu) mogą ułatwić powrót do zdrowia po udarze mózgu.

Od czasu aktualizacji w 2019 r. przeprowadzono dwa obszerne badania, w związku z czym konieczne jest uaktualnienie tego przeglądu. W naszych głównych analizach postanowiliśmy wykorzystać tylko badania o wysokiej jakości, czyli takie, w których stosowano rygorystyczne metody w celu uniknięcia błędu systematycznego, np. sytuacji, gdy osoba oceniająca wyniki wiedziałaby, czy osoba, która przeszła udar mózgu otrzymała aktywny lek czy placebo. Badania te określamy jako „badania obciążone małym ryzykiem błędu systematycznego”.

Chcieliśmy również sprawdzić, czy stosowanie SSRI przynosi inne korzyści, np. poprawę w zakresie jakiegokolwiek osłabienia ręki lub nogi, nastroju, zaburzeń lękowych, zdolności poznawczych oraz jakości życia. Ponadto chcieliśmy zbadać, czy stosowanie tych leków powoduje skutki uboczne, takie jak krwawienie lub napady drgawek.

Charakterystyka badań
Odnaleźliśmy łącznie 76 badań obejmujących 13 029 osób po udarze mózgu przebytym w ciągu 1 roku. Chorzy byli w różnym wieku. Warunkiem udziału w około połowie badań było rozpoznanie u uczestników depresji. Czas trwania, rodzaj leku oraz dawka różniły się w zależności od badania. Jednak tylko sześć z tych badań było obciążonych małym ryzykiem błędu systematycznego; uczestnicy tych badań nie musieli cierpieć na depresję, aby zostać włączonym do badania i wszyscy zostali zrekrutowani wkrótce po udarze mózgu.

Kluczowe wyniki
Gdy połączyliśmy dane z tych sześciu badań obciążonych małym ryzykiem błędu systematycznego okazało się, że stosowanie SSRI nie zmniejsza niepełnosprawności ani tzw. „zależności”. Stosowanie leków z grupy SSRI zmniejszało ryzyko wystąpienia depresji w przyszłości o około ¼, ale wiązało się z nieznacznie większym ryzykiem wystąpienia napadów drgawkowych oraz zwiększało ryzyko złamań kości. Przedstawione dane naukowe są aktualne do stycznia 2021 r.

Wiarygodność danych naukowych
Jesteśmy przekonani, że wyniki są wiarygodne jeżeli chodzi o wpływ na niepełnosprawność, „zależność” i ryzyko złamań kości, ale nie mamy pewności co do wpływu na ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych.