Na czym polega problem?

Oceniono dane naukowe przemawiające za i przeciwko dodaniu badania ultrasonograficznego (USG) piersi do przesiewowej mammografii u kobiet z grupy średniego ryzyka zachorowania na raka piersi.

Dlaczego jest to ważne?

Ważne jest, aby rozważyć zalety i wady badań przesiewowych, ponieważ zwiększona wykrywalność nowotworów dzięki badaniom przesiewowym niekoniecznie oznacza, że więcej kobiet zostanie uratowanych. Dane naukowe wskazują, że mammografia u zdrowych kobiet w wieku od 50 do 69 lat może wcześnie wykryć raka piersi i zmniejszyć ryzyko zgonu z jego powodu. Jednak mammografia nie jest doskonałym narzędziem do wykrywania raka piersi i może przeoczyć guzy u niektórych kobiet, szczególnie tych z gęstymi piersiami. U tych kobiet guz jest trudny do odróżnienia od normalnej tkanki piersi na mammogramie. W celu zwiększenia czułości badań przesiewowych u kobiet z niezbyt gęstą tkanką piersi często rutynowo wykonuje się badanie USG jako uzupełnienie mammografii.

Luki w danych naukowych: w żadnym badaniu nie sprawdzono, jaki wpływ ma wykonywanie dodatkowo badania USG piersi na liczbę zgonów

Aby stwierdzić, czy rutynowe badania przesiewowe z użyciem mammografii i USG są korzystne, konieczne jest przeprowadzenie badania (najlepiej badania z randomizacją [RCT], czyli badania, w którym uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia) porównującego, czy wskaźniki progresji choroby i zgonów różnią się między tymi metodami. Żadne z badań, w którym obserwowano kobiety przez okres od 1 roku do 3 lat, nie trwało wystarczająco długo, by móc określić, czy większa liczba wykrytych podczas badań przesiewowych za pomocą mammografii i USG przypadków raka prowadzi do zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów.

O ile więcej nowotworów wykrywa się dzięki przesiewowemu badaniu mammograficznemu z dodatkowym badaniem USG piersi?

Odnaleźliśmy 1 RCT i 7 badań kohortowych (jest to rodzaj badania, w którym grupy osób są obserwowane w czasie) , w których analizowano, czy połączenie mammografii i badania USG piersi jest bardziej skuteczne niż sama mammografia w zakresie wczesnego wykrywania raka piersi u kobiet z grupy średniego ryzyka wystąpienia bezobjawowego nowotworu piersi.

Metody badania RCT były prawidłowe, a badanie stanowiło najlepsze dostępne obecnie dane naukowe. Badanie objęło 72 717 kobiet o średnim ryzyku zachorowania na raka piersi, z których 58% miało gęstą tkankę piersi. Po 2 latach obserwacji, u kobiet poddanych jednokrotnemu badaniu mammograficznemu i ultrasonograficznemu wykryto o 2 nowotwory piersi więcej na 1000 kobiet w porównaniu z kobietami poddanymi samemu badaniu mammograficznemu (5,0 w porównaniu z 3,2 na 1000 przebadanych kobiet).

Jaka jest skuteczność dodatkowych badań ultrasonograficznych u kobiet z gęstymi lub niegęstymi piersiami?

W najnowszej publikacji przeanalizowano podgrupę pacjentów z RCT liczącą 19 213 kobiet i przedstawiono wyniki dotyczące zarówno kobiet z gęstymi, jak i niegęstymi piersiami.

U kobiet z gęstą tkanką piersi przy użyciu mammografii i ultrasonografii wykryto o 3 przypadki raka piersi więcej na 1000 kobiet niż przy użyciu samej mammografii. Te wyniki zostały poparte danymi rzeczywistymi: łączna analiza wyników z 3 badań kohortowych, w których zbadano ogółem 50 327 kobiet z gęstymi piersiami wykazała dodatkowe nowotwory u kobiet z gęstymi piersiami, gdy przesiewowe badania mammograficzne połączono z USG piersi. U kobiet z niezbyt gęstą tkanką piersi wyniki 2 badań kohortowych z danymi uzyskanymi od 40 636 kobiet nie były zgodne z wynikami RCT i nie wykazały znamiennej różnicy pod względem liczby przypadków raka między tymi dwiema metodami przesiewowymi.

Ile przypadków raka było inwazyjnych i obejmowało również węzły chłonne?

W RCT 71% wszystkich guzów zidentyfikowanych podczas badań przesiewowych sklasyfikowano jako inwazyjne, bez znaczącej różnicy między obiema grupami. Jednak wynik dla różnicy między dwiema grupami był nieprecyzyjny, a nasze zaufanie do wyniku jest niskie. U kobiet z rakiem inwazyjnym wykrytym w wyniku przesiewowego badania mammograficznego połączonego z USG piersi węzły chłonne były zajęte w mniejszej liczbie przypadków niż w grupie badanej wyłącznie z zastosowaniem mammografii (18% [23 ze 128] vs 34% [29 z 86]).

Rak w odstępie czasu: przypadki raka wykryte w okresie między rundami badań przesiewowych

Badanie RCT wykazało również, że nowotwory, których nie wykryto podczas badań przesiewowych (ale zostały wykryte w okresie między badaniami) występowały rzadziej, gdy badania przesiewowe wykonywano jako połączenie mammografii i USG (5 vs 10 na 10 000) niż w przypadku badań przesiewowych wykonywanych wyłącznie za pomocą mammografii.

Odsetki wyników fałszywie dodatnich i fałszywie ujemnych

Odsetek wyników fałszywie ujemnych, wskazujących na wynik ujemny w przypadku obecności raka, był mniejszy (9% vs 23%) gdy oprócz mammografii wykonywano ultrasonografię. Jednak połączenie mammografii i USG dało więcej wyników fałszywie dodatnich niż sama mammografia u kobiet bez raka: 123 vs 86 na 1000 kobiet. Co więcej, na 1000 kobiet poddanych badaniu mammograficznemu i ultrasonograficznemu, o 27 więcej wymagało biopsji niż w przypadku samej mammografii.

Na ile aktualne są powyższe dane naukowe?

Poszukiwaliśmy badań opublikowanych do maja 2021 r.

Wnioski

Nie jest jasne, czy lub w jakim stopniu ultrasonografia jako uzupełnienie badań mammograficznych może zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu raka piersi, dlatego nie należy jej stosować rutynowo. Aby kobiety mogły podjąć świadomą decyzję, musimy ocenić, czy kilka dodatkowych nowotworów, które można wykryć za pomocą ultrasonografii, faktycznie skutkuje zmniejszeniem liczby zachorowań i zgonów z powodu raka piersi.