Cel przeglądu

Celem niniejszego przeglądu Cochrane było sprawdzenie, czy interwencje dotyczące utrzymania prawidłowej masy ciała mogą poprawić zdolność myślenia u dzieci i młodzieży z otyłością oraz ich wyniki w szkole. Badacze Cochrane zebrali i przeanalizowali wszystkie istotne badania, aby odpowiedzieć na to pytanie.

Kluczowe informacje

Niniejszy zaktualizowany przegląd dostarcza danych naukowych potwierdzających, że programy szkolne zachęcające dzieci do utrzymywania prawidłowej masy ciała mogą również przyczynić się do uzyskania "dodatkowych korzyści" związanych z poprawą zdolności myślenia i wyników osiąganych w szkole. Istnieje jednak potrzeba przeprowadzenia większej liczby wysokiej jakości badań obejmujących interwencje związane z utrzymaniem prawidłowej masy ciała, w których sprawdzone zostaną umiejętności myślenia i wyniki szkolne, a także wyniki zdrowotne.

Co analizowano w tym przeglądzie?

Na całym świecie jest duża liczba dzieci i nastolatków z otyłością. Niektóre z nich mają problemy zdrowotne lub są prześladowane z powodu swojej masy ciała. Doświadczenia te mogą mieć związek z gorszymi wynikami w szkole, zwykle uczniowie ci radzą sobie gorzej w zadaniach myślowych, takich jak rozwiązywanie problemów. Aktywność fizyczna i zdrowe odżywianie przynoszą korzyści w postaci prawidłowej masy ciała oraz poprawiają umiejętności myślowe i wyniki w szkole. Badania wykazały, że interwencje dotyczące utrzymania prawidłowej masy ciała mogą zmniejszyć otyłość u dzieci i nastolatków, ale nie wiadomo, czy i w jaki sposób te interwencje mogą poprawić zdolności myślenia oraz wyniki w szkole u dzieci i nastolatków z otyłością.

Jakie są główne wyniki tego przeglądu?

Autorzy przeglądu znaleźli 18 badań, które objęły łącznie 2384 dzieci i nastolatków z otyłością. W 5 badaniach poszczególne dzieci przydzielono do grupy interwencji lub kontrolnej. W 13 badaniach do grup interwencji i kontrolnych przydzielono całe klasy, szkoły lub okręgi szkolne. Spośród 18 badań, 11 dotyczyło dzieci ze szkół podstawowych. W 8 badaniach zaproponowane interwencje obejmowały aktywność fizyczną, w 7 - łączone programy aktywności fizycznej z edukacją w zakresie zdrowego stylu życia, a w 3 - zmiany w diecie. Badania przeprowadzono w 10 krajach. Siedemnaście badań zawierało co najmniej jedną wadę związaną ze sposobem ich przeprowadzenia. Zmniejsza to nasz poziom zaufania do tych wyników.

W niewielu badaniach oceniano ten sam rodzaj wyników w szkole lub umiejętności myślenia. Tylko w 3 badaniach oceniano ten sam punkt końcowy. W żadnym z badań nie oceniano potrzeby dodatkowego wsparcia edukacyjnego i działań niepożądanych. Stwierdziliśmy, że wdrażanie interwencji obejmujących aktywność fizyczną, w porównaniu z rutynowym postępowaniem, może prowadzić do niewielkiej poprawy pod względem umiejętności rozwiązywania problemów. Wyniki te oparte są na danych naukowych wysokiej jakości. Dane naukowe umiarkowanej jakości wskazują, że stosowanie interwencji obejmującej aktywność fizyczną nie poprawia wyników z matematyki i umiejętności czytania u dzieci z otyłością. Dane naukowe bardzo niskiej jakości sugerują również brak korzyści płynących z interwencji w zakresie aktywności fizycznej w celu poprawy niekontrolowanych reakcji behawioralnych. Ogólne osiągnięcia szkolne nie zostały ocenione w badaniach porównujących aktywność fizyczną ze standardowymi działaniami.

Badania, w których porównywano łączone interwencje obejmujące aktywność fizyczną i edukację w zakresie zdrowego stylu życia ze standardowym postępowaniem, były niskiej lub bardzo niskiej jakości. Nie stwierdzono w nich poprawy w zakresie osiągnięć szkolnych ani niekontrolowanych reakcji behawioralnych w grupie eksperymentalnej, w porównaniu z grupą kontrolną. Umiejętności rozwiązywania problemów nie zostały ocenione w badaniach porównujących łączne stosowanie aktywności fizycznej i edukacji w zakresie zdrowego stylu życia ze standardową praktyką.

Nasze ustalenia wskazują, że w porównaniu ze standardową praktyką szkolną, zmiana świadomości na temat żywienia oraz zmiana żywności oferowanej w szkołach może prowadzić do umiarkowanej poprawy wyników szkolnych wśród nastolatków z otyłością. Zastąpienie zapakowanego lunchu szkolnego dietą bogatą w składniki odżywcze oraz edukacja żywieniowa nie poprawiły osiągnięć matematycznych i czytelniczych dzieci z otyłością. Jednak jakość danych naukowych dla ogólnych osiągnięć szkolnych, osiągnięć w matematyce i czytaniu, była niska. Oznacza to, że przyszłe badania najprawdopodobniej zmienią te wyniki, ponieważ uwzględnione badania miały pewne słabości metodologiczne (np. mała liczba dzieci i duży odsetek dzieci rezygnujących z udziału w badaniu). Umiejętności rozwiązywania problemów i niekontrolowane reakcje behawioralne nie zostały ocenione w badaniach dotyczących interwencji żywieniowych.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Autorzy przeglądu przeszukali literaturę naukową do lutego 2017 roku.