Najważniejsze informacje

- Metylofenidat może zmniejszać nadpobudliwość i impulsywność oraz pomagać dzieciom w koncentracji. Metylofenidat może również pomóc w poprawie ogólnego zachowania, ale nie wydaje się wpływać na jakość życia.

- Wydaje się, że metylofenidat nie zwiększa ryzyka wystąpienia poważnych (zagrażających życiu) działań niepożądanych, gdy jest stosowany przez okres do sześciu miesięcy. Wiąże się to jednak ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia innych niż poważne działań niepożądanych, takich jak problemy ze snem i zmniejszenie apetytu.

- Przyszłe badania powinny w większym stopniu koncentrować się na zgłaszaniu niepożądanych efektów i powinny trwać dłużej.

Czym jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD)?

ADHD jest jednym z najczęściej diagnozowanych i leczonych psychicznych zaburzeń dziecięcych. Dzieci z ADHD mają trudności z koncentracją. Są one często nadpobudliwe (niespokojne, nie potrafią siedzieć spokojnie przez dłuższy czas) i impulsywne (wykonują czynności impulsywnie bez zastanowienia się). ADHD może utrudnić dzieciom osiąganie dobrych wyników w szkole, gdyż mają one trudności z koncentracją i przestrzeganiem instrukcji. Ich problemy behawioralne mogą wpływać także na zdolność do budowania dobrych relacji z rodziną i przyjaciółmi, a dodatkowo częściej niż inne dzieci wpadają w kłopoty.

Jak leczy się ADHD?

Metylofenidat (na przykład Ritalin) jest lekiem najczęściej przepisywanym dzieciom i młodzieży z ADHD. Metylofenidat jest stymulantem, który pomaga zwiększyć aktywność w częściach mózgu, takich jak te związane z koncentracją. Metylofenidat można przyjmować w postaci tabletek lub plastrów na skórę. Może mieć taką formułę, aby mieć natychmiastowy efekt lub być dostarczany powoli, przez wiele godzin. Metylofenidat może powodować działania niepożądane, takie jak bóle głowy, bóle brzucha i problemy ze snem. Czasami powoduje poważne niepożądane skutki, takie jak problemy z sercem, halucynacje lub "tiki" twarzy (drgawki).

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy metylofenidat poprawia objawy ADHD u dzieci (uwaga, nadpobudliwość) w oparciu głównie o oceny nauczycieli przy użyciu różnych skal i czy powoduje poważne działania niepożądane, takie jak śmierć, hospitalizacja lub niepełnosprawność. Byliśmy również zainteresowani mniej poważnymi niepożądanymi skutkami, takimi jak problemy ze snem i utrata apetytu, a także ich wpływem na ogólne zachowanie dzieci i jakość ich życia.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań, w których oceniano stosowanie metylofenidatu u dzieci i młodzieży z ADHD. Uczestnicy badań musieli być w wieku 18 lat lub młodsi i mieć zdiagnozowane ADHD. Mogli mieć inne zaburzenia lub choroby i przyjmować inne leki lub przechodzić terapie behawioralne. Musieli mieć IQ (iloraz inteligencji) w granicach normy Badania mogły porównywać metylofenidat z placebo (coś, co ma wyglądać i smakować tak samo jak metylofenidat, ale nie zawiera aktywnego składnika) lub brakiem leczenia. Uczestnicy musieli zostać losowo przydzieleni do otrzymywania metylofenidatu lub nie. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki badań oraz oceniliśmy nasze zaufanie co do wiarygodności wyników, opierając się na czynnikach takich jak metodologia badań i liczba uczestników.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 212 badań z udziałem 16 302 dzieci lub nastolatków z ADHD. W większości badań porównywano metylofenidat z placebo. Większość badań była niewielka i obejmowała około 70 dzieci w średnim wieku 10 lat (wiek wahał się od 3 do 18 lat). Większość badań była krótka i trwała średnio około miesiąca; najkrótsze badanie trwało zaledwie jeden dzień, a najdłuższe 425 dni. Większość z nich przeprowadzono w USA.

Na podstawie ocen nauczycieli, w porównaniu z placebo lub brakiem leczenia, metylofenidat:

- może łagodzić objawy ADHD (21 badań, 1728 dzieci)

- może nie mieć wpływu na poważne działania niepożądane (26 badań, 3673 uczestników)

- może powodować więcej działań niepożądanych niebędących poważnymi (35 badań, 5342 uczestników)

- może poprawić ogólne zachowanie (7 badań z udziałem 792 uczestników)

- może nie wpływać na jakość życia (4 badania, 608 uczestników)

Ograniczenia danych naukowych

Nasze zaufanie do wyników przeglądu jest ograniczone z kilku powodów. Osoby biorące udział w badaniach często mogły wiedzieć, jakie leczenie przyjmowały dzieci, co mogło mieć wpływ na wyniki. W wielu badaniach raportowanie wyników nie było kompletne, a w przypadku niektórych wyników różniły się one w zależności od badania. Badania były niewielkie i wykorzystywały różne skale do pomiaru objawów. A większość badań trwała tylko przez krótki okres czasu, co uniemożliwia ocenę długoterminowych skutków metylofenidatu. Około 41% badań było finansowanych lub częściowo finansowanych przez przemysł farmaceutyczny.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Jest to aktualizacja przeglądu przeprowadzonego w 2015 roku. Dane naukowe są aktualne do marca 2022 roku.