Pytanie badawcze

Jaka jest wartość badania stężenia kalcytoniny u osób z guzkiem tarczycy w diagnostyce raka rdzeniastego tarczycy?

Wprowadzenie

Guzki tarczycy bardzo często występują w populacji ogólnej. U niektórych osób guzek okazuje się rakiem rdzeniastym tarczycy, który jest rzadkim nowotworem tego narządu. Kalcytonina to jeden z hormonów normalnie produkowanych przez tarczycę, lecz jej stężenie we krwi zwiększa się u znacznej części chorych na raka rdzeniastego tarczycy. Dlatego też może być stosowana jako czuły marker nowotworowy. W niektórych przypadkach produkcja kalcytoniny przez guz może być pobudzona w teście stymulacji, który umożliwia dokładniejsze odróżnienie kalcytoniny produkowanej przez guza od tej z innych źródeł. Nie ma jednak zgodnego stanowiska co do tego, czy badanie stężenia kalcytoniny we krwi należy rutynowo wykonywać u wszystkich chorych z rozpoznanym guzkiem tarczycy. Autorzy przeanalizowali dostępną literaturę pod kątem dokładności testów mierzących stężenie kalcytoniny w kontekście rozpoznawania raka rdzeniastego tarczycy u osób z guzkami tarczycy.

Charakterystyka badania

Przeanalizowano literaturę opublikowaną do czerwca 2018 roku i zidentyfikowano łącznie 16 badań. Kryterium włączenia stanowiło przeprowadzenie rutynowego testu mierzącego stężenie kalcytoniny we krwi (z testem stymulacji lub bez niego) u wszystkich osób z chorobą guzkową tarczycy włączonych do badania.

Najważniejsze wyniki

Łącznie do badań włączono 72 638 osób z chorobą guzkową tarczycy, spośród których u 187 rozpoznano raka rdzeniastego tarczycy. Nasze ustalenia wskazują, że zarówno testy oceniające stężenie kalcytoniny we krwi, jak również testy stymulacji tego hormonu potrafią wykryć niemal wszystkich chorych na raka rdzeniastego tarczycy. Z powodu bardzo rzadkiego występowania raka rdzeniastego tarczycy wśród osób z guzkiem tarczycy istnieje jednak duże ryzyko otrzymania fałszywie dodatniego wyniku testu (tzn. test sugeruje występowanie choroby, gdy w rzeczywistości jej nie ma).

W praktyce oznacza to, że na każde 10 000 osób z chorobą guzkową tarczycy, 23 osoby będą chore na raka rdzeniastego tarczycy. Żadna z tych osób nie zostanie pominięta przy użyciu podstawowego progu stężenia kalcytoniny wynoszącego 10 pg/ml, podczas gdy u 280 osób wynik testu będzie fałszywie dodatni. Może to prowadzić do niepotrzebnych operacji tarczycy skutkujących potrzebą dożywotniej suplementacji hormonem tarczycy oraz ryzykiem powikłań. Zastosowanie testu stymulacji kalcytoniny mogłoby zmniejszyć odsetek fałszywie dodatnich wyników, jednak z braku wystarczającej liczby badań wykonanie tych obliczeń nie było możliwe.

Jakość danych naukowych

Pewność oszacowania danych naukowych jest znacząco ograniczona, ponieważ prawie we wszystkich badaniach w niedostatecznym stopniu informowano o wynikach osób, które uzyskały ujemny wynik testu. Pewna liczba pacjentów, u których wystąpił rak rdzeniasty tarczycy, prawdopodobnie nie została zidentyfikowana. Z racji rzadkości tego rodzaju nowotworu dokładność diagnostyczna może się znacznie zmienić już w sytuacji, gdy przeoczona zostanie niewielka liczba pacjentów.

Wnioski

Na podstawie dostępnej literatury autorzy stwierdzili, że nie ma wystarczających dowodów na wprowadzenie rutynowego wykonywania testu oceniającego stężenie kalcytoniny we krwi u wszystkich osób z guzkiem tarczycy. Potrzebne są dalsze badania, opisujące także losy pacjentów z ujemnym wynikiem omawianego testu, w celu określenia roli badania stężenia kalcytoniny w kontekście rozpoznawania raka rdzeniastego tarczycy u osób z guzkami tarczycy.