Najważniejsze informacje

- Dodanie fluoru do wody może prowadzić do nieco mniejszej próchnicy zębów mlecznych u dzieci.

- Może to również prowadzić do tego, że nieco więcej dzieci nie będzie miało próchnicy.

- Korzyści ze stosowania fluoru w wodzie wodociągowej mogą być mniejsze niż przed powszechnym dodawaniem fluoru do pasty do zębów.

Próchnica zębów i stosowanie fluoru

Próchnica zębów jest ogólnoświatowym problemem dotykającym większości dorosłych i dzieci. Nieleczona próchnica może powodować ból i prowadzić do konieczności usunięcia zębów.

Fluor jest minerałem, który naturalnie występuje w wodzie w różnych stężeniach. Zapobiega on próchnicy zębów. Od 1975 roku fluor jest składnikiem większości past do zębów. Jest on dostępny w niektórych płynach do płukania jamy ustnej, a dentyści stosują zabiegi zawierające fluor. Możliwe jest dodanie fluoru do lokalnej sieci wodociągowej. W takim przypadku każdy mieszkaniec danej społeczności będzie miał dostęp do fluoru.

Jeśli małe dzieci połkną zbyt dużo fluoru podczas wyrzynania się zębów stałych, na zębach tych mogą pojawić się ślady – nazywa się to fluorozą zębów. Może ona być bardzo łagodna z ledwo zauważalnymi białymi liniami lub smugami. Rzadko, niektóre fluorozy są bardziej zauważalne i niektórym osobom może nie podobać się wygląd ich zębów.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy sprawdzić czy woda z dodatkiem fluoru w lokalnych wodociągach jest lepsza niż woda bez dodatku fluoru pod względem:

- zmniejszenia liczby zębów lub powierzchni zębów z oznakami próchnicy;

- zwiększenia liczby osób, które nie mają próchnicy zębów.

Chcieliśmy również dowiedzieć się o efektach niepożądanych.

Co zrobiliśmy?

Poszukiwaliśmy badań porównujących społeczności, w których do wody dodawano fluorki, ze społecznościami, w których nie dodawano fluorków do wody.

Ostatnim razem, gdy publikowaliśmy ten przegląd Cochrane, szukaliśmy również badań, które zbierały informacje na temat fluorozy zębów i stężenia fluoru w wodzie. Ponieważ związek fluorowanej wody z fluorozą zębów jest powszechnie znany, tym razem nie aktualizowaliśmy tych danych.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 21 badań, w których oceniano skutki dodawania fluoru do wody wodociągowej. Znaleźliśmy również jedno badanie, w którym oceniano skutki zaprzestania dodawania fluoru do wody. Badania dotyczyły jedynie próchnicy zębów u dzieci.

W ostatniej wersji przeglądu – niezaktualizowanej przy tej okazji – znaleźliśmy 135 badań, w których oceniano związek fluorowanej wody z fluorozą zębów.

Najważniejsze wyniki

Badania przeprowadzone po 1975 roku wykazały, że dodawanie fluoru do wody może prowadzić do nieco mniejszej próchnicy zębów u dzieci. Nie mogliśmy być pewni, czy dodanie fluoru do wody zmniejszyło próchnicę zębów stałych u dzieci lub próchnicę na powierzchniach zębów stałych.

Dodanie fluoru do wody może nieznacznie zwiększyć liczbę dzieci, które nie mają próchnicy ani w zębach mlecznych, ani w zębach stałych. Jednak wyniki te dopuszczały również możliwość wystąpienia niewielkiej różnicy w próchnicy zębów lub nie wystąpienia żadnej różnicy.

Badania przeprowadzone w 1975 roku lub wcześniej wykazały wyraźny i istotny wpływ na zapobieganie próchnicy zębów u dzieci. Jednak ze względu na zwiększoną dostępność fluoru w pastach do zębów od 1975 roku, jest mało prawdopodobne, abyśmy zaobserwowali ten efekt we wszystkich populacjach.

Nie byliśmy pewni, czy usunięcie fluoru z wody ma jakikolwiek wpływ na próchnicę zębów.

Nie byliśmy pewni, czy fluor zmniejsza różnice w próchnicy zębów między bogatszymi i biedniejszymi ludźmi.

W ostatniej wersji przeglądu stwierdziliśmy, że dodawanie fluoru do wody zwiększa liczbę osób z fluorozą zębów. Jeśli woda zawiera 0,7 mg/l fluoru, około 12% osób może mieć fluorozę zębów, która powoduje, że martwią się wyglądem swoich zębów, a około 40% osób może mieć fluorozę zębów na dowolnym poziomie. Nie byliśmy pewni, czy fluor w wodzie prowadzi do innych niepożądanych skutków.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Nasze zaufanie do danych naukowych jest ograniczone, ponieważ przegląd ten obejmował badania, w których społeczności zostały celowo dobrane pod względem poziomu fluoru w wodzie. Chociaż jest to powszechne podejście do badania tego tematu, może to oznaczać, że istnieją różnice między społecznościami, które mogą mieć wpływ na wyniki. Ponadto wyniki niektórych badań różniły się od innych, a niektóre wyniki obejmowały zarówno możliwe korzyści i ich brak.

Starsze badania zostały przeprowadzone przed powszechnym stosowaniem pasty do zębów z fluorem i innymi działaniami w zapobieganiu próchnicy zębów. Oznaczało to, że nie mogliśmy stwierdzić, czy wyniki te mają zastosowanie w obecnych czasach. Mogą one jednak nadal mieć znaczenie dla krajów, w których próchnica zębów jest bardzo wysoka, a ludzie nie mają łatwego dostępu do pasty do zębów z fluorem i innych strategii profilaktycznych.

Jak aktualne są te dane naukowe?

W odniesieniu do wpływu fluoryzacji wody na próchnicę zębów, niniejszy przegląd stanowi aktualizację naszego poprzedniego przeglądu, a dane naukowe są aktualne do sierpnia 2023 r.

W przypadku związku fluorowanej wody z fluorozą zębów dane naukowe z przeglądu są aktualne do lutego 2015 r.