Co to jest podwójna diagnoza?

"Podwójna diagnoza" jest terminem używanym do opisania współwystępowania problemu ze zdrowiem psychicznym oraz uzależnienia od narkotyków lub alkoholu. Aż u 75% osób z ciężką chorobą psychiczną (ang. serious mental illness, SM; przyp. tłum.I) rozpoznaje się podwójną diagnozę. Sugerowano, że jednym z powodów dużego spożycia substancji psychoaktywnych u osób z SMI jest tzw. "samoleczenie", wśród pacjentów przyjmujących inne leki w celu przeciwdziałania niepokojącym objawom. U osób z podwójną diagnozą odnotowywano więcej powikłań w trakcie leczenia, takich jak: większy odsetek nawrotów choroby i ponownej hospitalizacji, częstsze korzystanie z usług prawnych i śledczych, większe nasilenie objawów psychotycznych, większą liczbę zachowań ryzykownych oraz skutków ubocznych leków przeciwpsychotycznych i mniejszy odsetek osób, które stosowały się do zaleceń lekarskich. Leki przeciwpsychotyczne stanowią główną metodę leczenia SMI. Sugerowano, że stosowanie leków przeciwpsychotycznych drugiej generacji (ang. second-generation antipsychotics, SGAs), takich jak rysperydon, może być skuteczniejsze niż leki starsze, pierwszej generacji (ang. first-generation antipsychotics, FGAs) pod względem poprawy w zakresie negatywnych stanów uczuciowych, zmniejszenia pragnienia przyjmowania substancji uzależniającej, samopoczucia oraz mniejszej częstości występowania skutków ubocznych, a co się z tym wiąże zwiększenia odsetka osób, które stosują się do zaleceń lekarskich. Taka poprawa w zakresie objawów, może prowadzić do zmniejszenia częstości przypadków samoleczenia za pomocą alkoholu i narkotyków oraz do ogólnej poprawy stanu zdrowia psychicznego. Jednak nadal pozostaje niejasne, w jakim stopniu rysperydon, jeden z pierwszych atypowych leków przeciwpsychotycznych, jest skuteczniejszy od innych leków przeciwpsychotycznych u osób cierpiących na podwójną diagnozę.

Kogo może zainteresować ten przegląd?

Specjalistów zajmujących się zdrowiem psychicznym, którzy leczą osoby z SMI i podwójną diagnozą oraz przepisują leki przeciwpsychotyczne w obu tych schorzeniach. Osoby, które korzystają z pomocy w zakresie zdrowia psychicznego oraz ich rodziny, które uczestniczą w ich leczeniu oraz opiece.

Na jakie pytanie odpowiada przegląd?

Jak skuteczny oraz bezpieczny jest rysperydon w porównaniu z innymi lekami przeciwpsychotycznymi w leczeniu osób z podwójną diagnozą?

Jakie badania zostały włączone do przeglądu?

Wyszukiwanie istotnych badań z randomizacją przeprowadziliśmy w styczniu 2016 r. oraz w październiku 2017 r. Odnaleźliśmy 8 badań z randomizacją obejmujących 1073 uczestników z rozpoznaniem podwójnej diagnozy. Większość uczestników badań stanowiły osoby dorosłe powyżej 18 r.ż. (4 uczestników miało 17 lat). Rysperydon porównywano z klozapiną, olanzapiną, perfenazyną, kwetiapiną i zyprazydonem.

Jakich danych naukowych dostarcza nam ten przegląd?

Stwierdziliśmy, że nie ma wyraźnie lepszych efektów leczenia rysperydonem w porównaniu z innymi lekami. Dane dotyczące skutków ubocznych były bardzo ograniczone; ponownie, nie stwierdziliśmy żadnych rzeczywistych różnic między stosowaniem rysperydonu i innych leków przeciwpsychotycznych. Ogólnie, jakość dostępnych danych naukowych oceniliśmy jako niską lub bardzo niską, a na chwilę obecną nie ma wystarczających danych naukowych, aby wykazać, że rysperydon jest bardziej lub mniej skutecznym lekiem w porównaniu z innymi lekami przeciwpsychotycznymi w leczeniu osób z ciężką chorobą psychiczną jednocześnie nadużywających substancji psychoaktywnych.

Jaki powinien być następny krok?

Konieczne jest przeprowadzenie dalszych, dobrej jakości badań. Przyszłe badania powinny obejmować grupy wystarczająco liczne, aby umożliwić wykrycie istotnych klinicznie różnic w zakresie ocenianych wyników zdrowotnych.