Dlaczego ten przegląd jest ważny?

Wiele osób mieszkających na północnych szerokościach geograficznych cierpi na sezonowe zaburzenia afektywne (tzw. depresję sezonową; ang. seasonal affective disorder, SAD), które występują w reakcji na zmniejszoną ekspozycję na światło słoneczne. Kobiety stanowią 75% osób dotkniętych tą depresją. Apatia, przejadanie się, zwiększone spożycie węglowodanów i obniżenie nastroju są typowymi objawami depresji sezonowej. U niektórych osób depresja sezonowa przekształca się w dużą depresję, która bardzo niekorzystnie wpływa na ich codzienne funkcjonowanie. Aż 2/3 osób dotkniętych SAD doświadcza objawów depresyjnych każdej zimy.

Dla kogo wyniki tego przeglądu mogą być interesujące?

Wyniki tego przeglądu mogą zainteresować lekarzy ogólnych, psychiatrów, farmaceutów oraz innych pracowników służby zdrowia zajmujących się zdrowiem psychicznym osób dorosłych, a także badaczy. Zainteresowane mogą być również osoby, które same doświadczyły SAD, albo mają wśród krewnych lub przyjaciół osoby, które cierpiały na depresję zimową.

Na jakie pytania odpowiada ten przegląd?

Ze względu na sezonowość i częste nawroty SAD, stosowanie melatoniny lub agomelatyny może pomóc w zapobieganiu wystąpieniu choroby. Celem niniejszego przeglądu jest ocena tego, czy korzyści wynikające ze stosowania melatoniny lub agomelatyny w celu zapobiegania epizodom depresyjnym u osób, które doświadczyły wcześniej SAD, a które w momencie rozpoczęcia interwencji zapobiegawczej były wolne od objawów, przeważają nad potencjalnymi zagrożeniami. Do tej pory kwestia ta nie została zbadana w ramach przeglądu systematycznego. Przegląd ten jest jednym z czterech przeglądów przeprowadzonych w celu zbadania skuteczności i działań niepożądanych interwencji stosowanych w celu zapobiegania SAD.

Jakie badania włączono do przeglądu?

Autorzy przeglądu przeszukiwali bazy danych do czerwca 2018 roku pod kątem badań dotyczących stosowania melatoniny lub agomelatyny w celu zapobiegania depresji zimowej. Wśród 3745 wyników znaleźliśmy jedno badanie z randomizacją, w którym porównano działanie agomelatyny i placebo w ciągu 1 roku obserwacji. W badaniu wzięło udział 225 osób. Wszyscy uczestnicy doświadczyli w przeszłości depresji zimowej, jednak w momencie rozpoczęcia badań nie występowały u nich objawy tej choroby.

Na co wskazują dane naukowe przeglądu?

We włączonym do przeglądu badaniu nie stwierdzono żadnych wyraźnych korzyści ani szkód wynikających ze stosowania agomelatyny jako środka zapobiegawczego SAD. Ponadto wiarygodność danych naukowych była bardzo niska dla wszystkich wyników, co uniemożliwiło wyciągnięcie jakichkolwiek wniosków na temat skuteczności i bezpieczeństwa stosowania tego leku w zapobieganiu depresji zimowej. Nie odnaleziono dowodów na skuteczność melatoniny w zapobieganiu SAD.

Lekarze zobowiązani są do poinformowania osób, które w przeszłości doświadczyły SAD, że obecnie wyniki badań nad wykorzystywaniem agomelatyny lub melatoniny w leczeniu profilaktycznym są niejednoznaczne, dlatego też wybór leczenia powinien opierać się w dużej mierze na preferencjach pacjentów i uwzględniać dane naukowe dostępne dla wszystkich możliwości leczenia.

Jakie powinny być dalsze kroki?

Autorzy przeglądu zalecają, aby w przyszłych badaniach ocenić skuteczność agomelatyny lub melatoniny w zapobieganiu SAD oraz bezpośrednio porównać je z innymi metodami leczenia (takimi jak terapia światłem, stosowanie leków przeciwdepresyjnych lub terapie psychologiczne) w celu określenia najlepszego sposobu zapobiegania SAD.