Cel przeglądu

Dokonaliśmy przeglądu danych naukowych dotyczących korzyści i szkód związanych z prowadzeniem programów ćwiczeń fizycznych u chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK).

Wprowadzenie

Chorym na ZZSK często zaleca się wykonywanie ćwiczeń fizycznych w celu zmniejszenia natężenia bólu, poprawy ruchomości lub funkcjonowania stawu.

Charakterystyka badań

Szukaliśmy badań z randomizacją (RCT) opublikowanych do grudnia 2018 r. Odnaleźliśmy 14 doniesień (obejmujących 1579 uczestników). Badania przeprowadzono w dziewięciu różnych krajach. Większość uczestników badań stanowili mężczyźni w wieku od 39 do 47 lat, u których objawy choroby występowały od 9 do 18 lat. Najczęściej programy ćwiczeń fizycznych opracowano w celu poprawy siły, elastyczności i rozciągliwości mięśni oraz usprawnienia oddychania. Stosowano je jako dodatek do farmakoterapii lub terapii lekiem biologicznym.

Główne wyniki

Wszystkie dane uzyskano bezpośrednio po zakończeniu programu ćwiczeń.

Programy ćwiczeń fizycznych vs niestosowanie interwencji

Wykonywanie ćwiczeń fizycznych prawdopodobnie nieznacznie poprawia funkcjonowanie (dane naukowe umiarkowanej jakości), nieznacznie zmniejsza ocenianą przez pacjentów aktywność choroby (dane umiarkowanej jakości) i może zmniejszać natężenie bólu (dane naukowe niskiej jakości). Nie mamy pewności co do wpływu tej interwencji na ruchomość kręgosłupa i uczucie zmęczenia (dane naukowe bardzo niskiej jakości).

Sprawność fizyczną mierzono za pomocą wskaźnika Bath Ankylosing Spondylitis Functional Index (BASFI; zakres od 0 do 10 punktów, gdzie mniejsza wartość oznacza większą sprawność). Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, oceniali swoją sprawność fizyczną na 4,1 punktu; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 1,3 punktu mniej (różnica ryzyka [RD] 13%).

Natężenie bólu oceniano w skali wzrokowo-analogowej (VAS; zakres od 0 do 10 punktów, gdzie mniejszy wynik oznacza mniejsze natężenie bólu). Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili u siebie natężenie bólu na 6,2 punktu; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili je o 2,1 punktu mniej (RD 21%).

Całościową ocenę aktywności choroby dokonywaną przez pacjenta mierzono za pomocą wskaźnika Bath Ankylosing Spondylitis Disease Activity Index (BASDAI; zakres od 0 do 10 punktów, gdzie mniejsza wartość oznacza mniejszą aktywność choroby). Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili u siebie aktywność choroby na 3,7 punktu; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 0,9 punktu mniej (RD 9%).

Ruchomość kręgosłupa oceniano za pomocą wskaźnika Bath Ankylosing Spondylitis Metrology Index (BASMI; zakres od 0 do 10 punktów, gdzie mniejsza wartość oznacza lepszą ruchomość kręgosłupa). Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili u siebie ruchomość kręgosłupa na 3,8 punktu; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 0,7 punktu mniej (RD 7%).

Uczucie zmęczenia oceniano w skali VAS (zakres od 0 do 10 punktów, gdzie mniejsza wartość oznacza mniejsze uczucie zmęczenia). Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili u siebie uczucie zmęczenia na 3 punkty; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili je o 1,4 punktu mniej (RD 14%).

Programy ćwiczeń fizycznych vs standardowa opieka

Wykonywanie ćwiczeń fizycznych prawdopodobnie w niewielkim lub żadnym stopniu poprawia sprawność fizyczną lub zmniejsza natężenie bólu (dane naukowe umiarkowanej jakości) i może mieć niewielki lub żaden wpływ na zmniejszenie ocenianej przez pacjentów aktywności choroby (dane naukowe niskiej jakości). Nie mamy pewności co do wpływu tej interwencji na ruchomość kręgosłupa i uczucie zmęczenia (dane naukowe bardzo niskiej jakości).

Sprawność fizyczna: Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń, ocenili swoją sprawność fizyczną na 3,7 punktu w skali BASFI; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 0,4 punktu mniej (RD 4%).

Natężenie bólu: Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili u siebie natężenie bólu na 3,7 punktu w 10-stopniowej skali VAS; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili je o 0,5 punktu mniej (RD 5%).

Całościowa ocena aktywności choroby przez pacjenta: Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili aktywność swojej choroby na 3,7 punktu w skali BASDAI; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 0,7 punktu mniej (RD 7%).

Ruchomość kręgosłupa: Chorzy, którzy nie wykonywali ćwiczeń fizycznych, ocenili swoją ruchomość kręgosłupa na 8,9 punktu w skali BASMI; chorzy, którzy ćwiczyli, ocenili ją o 1,2 punktu mniej (RD 12%).

W żadnym z badań nie oceniano uczucia zmęczenia.

Działania niepożądane

W grupach wykonujących ćwiczenia fizyczne działania niepożądane wystąpiły u jednego spośród 67 uczestników, natomiast w grupach kontrolnych żaden spośród 43 uczestników nie doświadczył działań niepożądanych.

Jakość danych naukowych

Obniżyliśmy ocenę danych naukowych z powodu problemów związanych z zaprojektowaniem badań, różnic między interwencjami i niewystarczającej ilości danych, co w rezultacie pozwoliło uzyskać dane naukowe o umiarkowanej lub bardzo niskiej jakości w odniesieniu do wszystkich wyników.