Główne zagadnienia

Co to są odleżyny?

Odleżyny lub inaczej owrzodzenia skóry to rany obejmujące powierzchnię skóry, ale czasem sięgające głębiej do tkanek znajdujących się poniżej. Odleżyny mogą być bolesne, może dojść do ich zakażenia, a ich występowanie wpływa na jakość życia. Do osób zagrożonych wystąpieniem odleżyn należą osoby z urazami rdzenia kręgowego oraz osoby unieruchomione lub o ograniczonej sprawności ruchowej.

Jak postępować z odleżynami?

Dostępna jest szeroka gama opcji leczenia odleżyn, takich jak: opatrunki, chirurgia rekonstrukcyjna, redystrybucja ciśnienia, stymulacja elektryczna i terapia podciśnieniowa ran (NPWT). NPWT to technologia, która jest szeroko stosowana i propagowana do leczenia ran, w tym odleżyn. W NPWT, maszyna która wywiera uważnie kontrolowane podciśnienie (ciśnienie ujemne, ssanie) jest podłączona do opatrunku okrywającego ranę. Płyny z rany i tkanek są odsysane i odprowadzane do zbiornika. Badacze chcieli sprawdzić, czy NPWT jest skuteczną metodą leczenia odleżyn.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Celem niniejszego przeglądu jest ustalenie, czy stosowanie NPWT jest skuteczne w leczeniu odleżyn w dowolnych warunkach opieki nad pacjentem. Chcieliśmy ocenić korzyści (całkowite wyleczenie rany; czas gojenia) i ryzyko (działania niepożądane) stosowania NPWT w porównaniu z alternatywnymi metodami leczenia lub z innymi rodzajami NPWT stosowanymi w leczeniu odleżyn. Zwróciliśmy również uwagę na kilka innych punktów końcowych, w tym na: jakość życia, zakażenie rany, zmianę rozmiaru i ciężkości owrzodzenia, natężenie bólu, koszty, wykorzystanie zasobów i nawrót rany. 

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy literaturę medyczną w poszukiwaniu opublikowanych i niepublikowanych rzetelnych badań (badań z randomizacją, RCT), w których oceniano skuteczność NPWT w leczeniu odleżyn; wyszukiwanie prowadziliśmy bez ograniczeń dotyczących języka, daty publikacji i miejsca przeprowadzenia badania. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki oraz oceniliśmy nasze zaufanie do przedstawionych danych z uwzględnieniem metod badawczych, skal i innych zmiennych metodologicznych.

Czego się dowiedzieliśmy?

Znaleźliśmy 8 badań opublikowanych w latach 2002–2022, w których uczestniczyło łącznie 327 uczestników z odleżynami co najmniej III stopnia/kategorii. W 5 badaniach porównywano NPWT z opatrunkami. Tylko jedno badanie z udziałem 12 uczestników dostarczyło przydatnych wyników na temat głównych punktów końcowych (całkowitego wyleczenia rany; wystąpienia działań niepożądanych) – nie stwierdzono różnicy w liczbie uczestników z całkowitym wyleczeniem rany i liczbie działań niepożądanych między grupami (grupą z NPWT oraz grupą chorych stosujących opatrunki).  W 3 badaniach wykazano, że NPWT może zmniejszyć wielkość odleżyn w porównaniu z opatrunkiem, ale wyniki nie zostały przedstawione w sposób jasny, a pewność do danych naukowych była bardzo niska. W jednym z badań z udziałem 60 uczestników porównano NPWT w połączeniu z opieką domową wykorzystującą Internet, w porównaniu z opieką standardową. Badanie to pokazuje, że NPWT połączona z opieką domową z wykorzystaniem Internetu może zmniejszyć powierzchnię owrzodzeń, natężenie bólu i skrócić czas zmiany opatrunku w porównaniu z opieką standardową, niemniej jednak obniżyliśmy pewność danych naukowych do bardzo niskiej ze względu na ryzyko wystąpienia błędu systematycznego. W jednym badaniu NPWT porównywano z serią zabiegów miejscowych, a w innym wraz z zabiegiem określanym jako „wilgotne leczenie ran”, jednak uzyskane dane nie były przydatne.

Jakie są ograniczenia prezentowanych danych naukowych?

Dane naukowe dotyczące skuteczności NPWT w leczeniu odleżyn są ograniczone; większość badań dotyczy niewielkiej liczby osób (mediana 37 uczestników), badania zawierają niewiele przydatnych informacji, występują w nich braki w raportowaniu informacji, a ich czas trwania często jest zbyt krótki lub nieokreślony. W oparciu o istniejące dane naukowe nie byliśmy w stanie wyciągnąć żadnych wniosków na temat korzyści lub zagrożeń związanych z zastosowaniem NPWT w leczeniu odleżyn. Nadal potrzebne są wysokiej jakości badania, które pomogą decydentom ocenić wartość NPWT w leczeniu odleżyn.

Jak aktualne są te dane naukowe?

Dane są aktualne do stycznia 2022 r.