Wprowadzenie

Zespół stresu pourazowego (PTSD) pojawia się zwykle u osoby, która doświadczyła lub była świadkiem traumatycznego zdarzenia, może też powstać w wyniku traumatycznego przeżycia u kogoś z jej bliskiego otoczenia. Coraz więcej danych wskazuje, że osoby z ciężką chorobą psychiczną (severe mental illness, SMI) są podatne na wystąpienie na PTSD z powodu większego ryzyka traumy w dzieciństwie i w wieku dorosłym. Ocenia się, że około jedna trzecia osób z SMI cierpi również z powodu PTSD. W leczeniu PTSD stosuje się szereg technik psychologicznych, znanych pod zbiorczą nazwą "interwencje psychologiczne skoncentrowane na traumie".

Poszukiwanie danych naukowych

Przeszukaliśmy Rejestr Badań Cochrane w Grupie Schizofrenii w styczniu 2015 oraz marcu 2016 roku i znaleźliśmy 4 odpowiadające badania obejmujące 300 dorosłych z rozpoznaniem SMI i PTSD. Uczestników leczono różnymi technikami terapeutycznymi, które obejmowały terapię poznawczo-behawioralną skoncentrowaną na traumie (TF-CBT), desensytyzację i przetwarzanie doznań emocjonalnych (inaczej: terapia odwrażliwienia za pomocą ruchu gałek ocznych - EMDR) oraz krótką psychoedukację. Wszystkie te rodzaje terapii wspierają pacjentów w przetwarzaniu wspomnień, emocji i zachowań związanych z traumatycznym przeżyciem.

Główne wyniki

Porównując TF-CBT ze standardowym leczeniem nie stwierdzono zmniejszenia nasilenia objawów PTSD, psychotycznych, depresyjnych i lękowych ani poprawy jakości życia. Na podstawie danych naukowych niskiej jakości pochodzących z 2 badań wykazano, że u osób z SMI i PTSD leczonych za pomocą TF-CBT większa była szansa na wyleczenie z PTSD (tj. na zmniejszenie nasilenia objawów poniżej progu koniecznego do rozpoznania PTSD). TF-CBT nie była związana ze większą częstością działań niepożądanych.

Porównanie osób, u których stosowano EMDR z pacjentami oczekującymi na leczenie wykazało korzystny efekt EMDR w postaci zmniejszenia nasilenia objawów PTSD (dane naukowe bardzo niskiej jakości). Również w tym przypadku nie wykazano różnic w odniesieniu do działań niepożądanych. Nie były dostępne dane dotyczące wpływu EMDR na jakość życia, wystąpienie psychozy, depresji lub lęku.

W porównaniu TF-CBT z EMDR nie wykazano różnicy w odniesieniu do zmniejszenia nasilenia objawów PTSD (dane naukowe bardzo niskiej jakości).

Ostatecznie, przy porównaniu TF-CBT z krótką psychoedukacją nie wykazano, aby którakolwiek z tych terapii była lepsza w leczeniu objawów PTSD.

Jakość danych naukowych

W przeglądzie przedstawiono ograniczone i niskiej jakości dane naukowe dotyczące terapii TF-CBT i EMDR. Wpływ tych metod leczenia na zmniejszenie nasilenia objawów PTSD pozostaje niejasny, choć terapia nie powoduje więcej działań niepożądanych niż samo oczekiwanie na leczenie. Nie przedstawiono jednak wielu ważnych wyników, dlatego konieczne są dalsze badania nad korzyściami interwencji psychologicznych skoncentrowanych na traumie u osób z SMI i PTSD.