Najważniejsze informacje

– Podjęcie aktywności fizycznej przez okres od 6 do 24 tygodni może przynieść poprawę w zakresie odczuwania objawów u chorych z zespołem jelita drażliwego, ale dane naukowe są bardzo niepewne.

– Prawdopodobnie istnieje niewielka lub żadna różnica między interwencjami obejmującymi aktywność fizyczną i standardową opieką w zakresie jakości życia i nasilenia bólu brzucha.

– Nie było wystarczających danych, aby ocenić działania niepożądane związane z podjęciem aktywności fizycznej ze względu na to, że nie raportowano ich w badaniach.

Czym są interwencje dotyczące aktywności fizycznej?

Aktywność fizyczna jest definiowana jako każdy ruch ciała spowodowany pracą mięśni, który skutkuje wydatkiem energetycznym. Przykłady aktywności fizycznej obejmują aktywność wykonywaną w ramach codziennego życia (prace domowe, zakupy), sport i rekreację oraz aktywność związaną z pracą zawodową (np. dojazd do pracy, praca fizyczna).

Ćwiczenia to podgrupa aktywności fizycznej, która jest zaplanowana, zorganizowana i powtarzalna, a jej celem jest poprawa lub utrzymanie ogólnej sprawności fizycznej. Rozciąganie i ćwiczenia poprawiające równowagę są również uważane za formy aktywności fizycznej i ćwiczeń.

Brytyjskie Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej zaleca obecnie, aby osoby dorosłe ćwiczyły minimum 30 minut codzienne przez co najmniej 5 dni w tygodniu.

Istnieją mocne dowody na to, że aktywność fizyczna i ćwiczenia skutecznie pomagają zapobiegać i radzić sobie z długoterminowymi schorzeniami, w tym z chorobą wieńcową (zwężeniem naczyń krwionośnych zaopatrujących serce), cukrzycą i depresją. Nie jest jasne, czy aktywność fizyczna pomaga osobom z rozpoznanym zespołem jelita drażliwego radzić sobie z objawami.

Czym jest zespół jelita drażliwego?

Zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel syndrome, IBS) to powszechne zaburzenie jelit charakteryzujące się objawami, które obejmują epizody bólu brzucha, wzdęcia i zmiany nawyków jelitowych. Rozpoznaje się go u około 10 do 20% dorosłych w krajach zachodnich. Leczenie IBS nie ma jasno określonej ścieżki i obejmuje leczenie poszczególnych objawów, w tym stosowanie środków przeczyszczających w przypadku zaparć, leków zapobiegających skurczom jelit w przypadku bólu, leków spowalniających aktywność jelit w przypadku biegunki, zmiany diety, przyjmowanie płynów, leczenie psychologiczne, leki przeciwdepresyjne na obniżony nastrój i aktywność fizyczną.

Czego chcieliśmy się dowiedzieć?

Chcieliśmy dowiedzieć się, czy interwencja w zakresie aktywności fizycznej poprawia odczuwanie objawów, jakość życia i zmniejsza nasilenie bólu brzucha u dorosłych z rozpoznanym IBS. Poszukiwaliśmy wszystkich dostępnych badań z randomizacją (RCT), aby pomóc odpowiedzieć na to pytanie. RCT to rodzaj badania, w którym uczestnicy są losowo przydzielani do jednej z dwóch lub więcej grup leczenia. Jest to najlepszy sposób na zapewnienie wiarygodnego porównania nowych i istniejących metod leczenia.

Co zrobiliśmy?

Przeszukaliśmy 9 elektronicznych baz danych i rejestrów badań pod kątem wszystkich RCT z udziałem dorosłych (w wieku 18 lat lub starszych), u których rozpoznano IBS, w których porównywano interwencję w zakresie aktywności fizycznej z niestosowaniem takiej interwencji. Porównaliśmy i podsumowaliśmy wyniki tych badań i oceniliśmy nasze zaufanie do ogólnych dowodów, w oparciu o takie czynniki, jak metody badań i ilość dostarczonych informacji.

Co udało się ustalić?

Znaleźliśmy 11 RCT obejmujących łącznie 622 chorych z IBS. Największe badanie obejmowało 102 osoby, a najmniejsze 20 osób. 6 badań przeprowadzono w krajach o wysokim dochodzie na całym świecie, a 2 przeprowadzono w kraju o niskim lub średnim dochodzie. 1 badanie obejmowało chorych z IBS, u których najczęściej występującym wzorcem oddawania stolca było zaparcie, 2 badania obejmowały osoby, u których głównym wzorcem oddawania stolca była biegunka, a 5 badań obejmowało osoby z mieszanym wzorcem oddawania stolca.

W 5 badaniach oceniano podjęcie aktywności fizycznej w postaci jogi, w 3 – porady dotyczące zwiększenia poziomu aktywności fizycznej, w 2 – ćwiczenia na bieżni, a w 1 badaniu – interwencję w postaci Qigongu (ćwiczenia oddechowe polegające na wykonywaniu powolnych, płynnych sekwencji ruchowych). W 7 badaniach okres uprawiania aktywności fizycznej wynosił 12 tygodni, w 2 badaniach – 8 tygodni, a w 1 badaniu – 6 tygodni. Najdłuższe badanie trwało 6 miesięcy.

Głównie wyniki

Podjęcie aktywności fizycznej może poprawić odczuwanie objawów IBS w porównaniu ze standardową opieką, ale dane naukowe są bardzo niepewne. Średnia poprawa w zakresie nasilenia objawów wynosiła około 69 punktów, ale mogła być tak wysoka jak 106 i tak niska jak 31 punktów. Zmiana wyniku w zakresie objawów o 50 punktów byłaby uznana za znaczącą dla większości osób. Na podstawie wyników naszego badania możemy wysunąć hipotezę, że podjęcie aktywności fizycznej może zapewnić zarówno istotną, jak i nieistotną poprawę w zakresie objawów IBS.

Podjęcie aktywności fizycznej skutkuje niewielką lub żadną różnicą w zakresie jakości życia i nasilenia bólu brzucha.

Nie mogliśmy wyciągnąć żadnych wniosków na temat działań niepożądanych zgłaszanych przez uczestników, ponieważ przedstawiono je w bardzo niewielu badaniach.

Jakie są ograniczenia zgromadzonych danych naukowych?

Mamy bardzo niską pewność co do wiarygodności tych wyników. Nasze zaufanie zostało obniżone głównie ze względu na obawy dotyczące sposobu prowadzenia niektórych badań, w tym fakt, że w wielu badaniach nie przedstawiono wszystkich wyników.

Na ile aktualny jest ten przegląd?

Dane naukowe są aktualne do 5 listopada 2021 r.