Co to jest blokada nerwów obwodowych?

Blokada nerwów zapobiega wystąpieniu bólu lub łagodzi ból poprzez przerywanie sygnałów, które przemieszczają się wzdłuż nerwu do mózgu. Blokada polega na wstrzyknięciu środka znieczulającego wokół nerwu podczas zabiegu lub bezpośrednio po nim. Uśmierzenie bólu po zastosowaniu blokady nerwu może trwać do kilku godzin po zabiegu, po którym pacjenci mogą odczuwać ból o nasileniu od umiarkowanego do ciężkiego.

Co to jest deksametazon?

Deksametazon to lek steroidowy, który może zmniejszać natężenie bólu i odpowiedź zapalną w tkance, która uległa uszkodzeniu po zabiegu operacyjnym (ciepło, ból, zaczerwienienie, obrzęk). U osób, które otrzymały blokadę nerwu, deksametazon można podać razem ze środkiem miejscowo znieczulającym w okolicy nerwu (okołonerwowo) lub dożylnie, w celu przedłużenia działania blokady nerwów obwodowych.

Co było przedmiotem badania?

Szukaliśmy badań z randomizacją, w których oceniano, czy okołonerwowe lub dożylne podanie deksametazonu wydłuża czas zniesienia bólu w blokadzie nerwów obwodowych po zabiegu operacyjnym górnej i dolnej kończyny oraz czy zmniejsza natężenie bólu po operacji. Badaliśmy również, czy okołonerwowe lub dożylne podanie deksametazonu powoduje jakiekolwiek skutki uboczne lub szkody. Szukaliśmy literatury medycznej i artykułów, które obejmowały pacjentów dorosłych i dzieci poddanych zabiegowi operacyjnemu w zakresie górnej lub dolnej kończyny z zastosowaniem blokady nerwów obwodowych, opublikowanych do 25 kwietnia 2017 roku. Oceniliśmy również jakość danych naukowych dla każdego wyniku.

Co stwierdzili badacze?

Włączyliśmy 35 badań z udziałem 2702 osób w wieku od 15 do 78 lat.

W porównaniu z placebo, czas trwania blokady czuciowej wydłużył się o sześć i pół godziny w grupie osób, które otrzymały deksametazon okołonerwowo (27 badań, 1625 uczestników, dane naukowe niskiej jakości) oraz o sześć godzin w grupie osób, które otrzymały deksametazon dożylnie (8 badań, 499 uczestników, dane naukowe umiarkowanej jakości). Kiedy porównano okołonerwowe i dożylne podanie deksametazonu, czas trwania blokady czuciowej był dłuższy o trzy godziny w grupie pacjentów leczonych deksametazonem okołonerwowo (9 badań, 720 uczestników, dane naukowe umiarkowanej jakości).

W porównaniu z placebo, natężenie bólu pooperacyjnego było mniejsze w grupie pacjentów, którzy otrzymali deksametazon okołonerwowo - 12 godzin (5 badań, 257 uczestników, bardzo niska jakość danych naukowych) oraz 24 godziny po zabiegu (9 badań, 469 uczestników, dane naukowe niskiej jakości). Kiedy porównaliśmy podanie dożylne deksametazonu i placebo, natężenie bólu pooperacyjnego było mniejsze w grupie deksametazonu - zarówno 12 godzin (3 badania, 162 osób, dane naukowe niskiej jakości), jak i 24 godzin po operacji (5 badań, 257 osób, dane naukowe niskiej jakości). Dawka dodatkowego opioidowego leku przeciwbólowego również była mniejsza u pacjentów, którzy otrzymali deksametazon okołonerwowo i dożylnie. Nie stwierdzono różnicy w zakresie pooperacyjnego natężenia bólu i dawki opioidowego leku przeciwbólowego przy porównaniu okołonerwowego i dożylnego podanie deksametazonu. Doszliśmy do wniosku, ze obie drogi podania deksametazonu zapewniają podobne uśmierzenia bólu.

W trzech badaniach odnotowano pięć poważnych objawów niepożądanych. Jeden objaw niepożądany związany z wykonaniem blokady nerwów (odma opłucnowa lub zapadanie się płuca) odnotowano u jednego z uczestników w badaniu, w którym porównywano okołonerwowe podanie deksametazonu i placebo; jednak przydział grup nie był raportowany. Pozostałe zdarzenia nie były związane z zastosowaniem blokady nerwów obwodowych i wystąpiły w dwóch badaniach, w których porównywano placebo, okołonerwowe i dożylne podanie deksametazonu. Dwóch uczestników z grupy kontrolnej wymagało hospitalizacji w ciągu tygodnia po operacji; jeden z powodu upadku, drugi z powodu zakażenia jelit. U jednego z uczestników badania w grupie placebo rozwinął się zespół bólu chronicznego nazywany kompleksowym zespołem bólu regionalnego (ang. Complex Regional Pain Sydrome, CRPS - przyp. tłum.), natomiast u innego pacjenta otrzymującego deksametazon dożylnie rozwinęło się zapalenie płuc. Jakość danych naukowych dotyczących bezpieczeństwa była bardzo niska.